عَطّار، فریدالدین محمد (کدکن ۵۴۰ـ نیشابور ح ۶۱۸ق)
مقبره عطار در نیشابور
شاعر، نویسنده و عارف ایرانی. سبب شهرتش به عطار، اشتغال وی و پدرش به پیشۀ عطاری بود. فریدالدین مردی متمول و متمکن بود و در داروخانۀ خود به کار طبابت و داروسازی می پرداخت. آنچه دربارۀ علاقه اش به تصوف نقل کرده اند، به ویژه حکایت درویشی که با مرگ اختیاری خود در مقابل دکان او، سبب انقلاب درونی و توبه اش شد، اساسی درست ندارد. نیز انتساب وی به هیچ طریقتی مسلّم نیست و نظر بسیاری از محققان در این باره محل تردید است. عطار در پزشکی، داروسازی، حکمت، نجوم، و علوم دینی دست داشت، اما بیشتر گرایش او به عرفان بوده و چنان که از گفته های او برمی آید در تصوف از شیخ ابوسعید ابوالخیر بهره جسته و در سفرهایش با مجدالدین بغدادی دیدار کرده است. عطار، به احتمال فراوان، در قتل عام نیشابور به دست مغولان، کشته و در حوالی مزار خیام نیشابوری در نیشابور به خاک سپرده شد. آرامگاه او در قرن ۹ ق به دست امیرعلی شیر نوایی بازسازی شده و پس از آن نیز تاکنون تغییرات و تعمیراتی در آن صورت گرفته است. گویا سُنی مذهب بوده؛ با این همه، در آثارش از هرگونه تعصب مذهبی اجتناب کرده است. عطار را باید از پیشروان مولوی بلخی در نظم مثنوی معنوی دانست. از گفته های عطار پیداست که اشعار بسیار داشته و به «پرگویی» مشهور بوده است. تذکره نویسان بیش از ۱۰۰ اثر به عطار نسبت داده اند که این شمار مبالغه آمیز است و بی شک برخی از آن ها از شاعران دیگر، نظیر عطار تونی (قرن ۹ق)، است. از آثار مسلم اوست: تذکرة الاولیا (تهران، ۱۳۲۱ش)؛ منطق الطیر/مقامات طیور (تهران، ۱۳۳۷ش)؛ مصیبت نامه (تهران، ۱۳۵۴ ق)؛ الهی نامه (تهران، ۱۳۴۰ش)؛ اسرارنامه (تهران، ۱۳۱۶ق)؛ مختارنامه (تهران، ۱۳۵۳ق)؛ خسرونامه (تهران، ۱۳۴۰ش)؛ دیوان غزلیات و قصاید (تهران، ۱۳۴۱ش)؛ پندنامه (تهران، ۱۳۱۶ش)؛ جواهرنامه؛ شرح القلب.
مقبره عطار در نیشابور
شاعر، نویسنده و عارف ایرانی. سبب شهرتش به عطار، اشتغال وی و پدرش به پیشۀ عطاری بود. فریدالدین مردی متمول و متمکن بود و در داروخانۀ خود به کار طبابت و داروسازی می پرداخت. آنچه دربارۀ علاقه اش به تصوف نقل کرده اند، به ویژه حکایت درویشی که با مرگ اختیاری خود در مقابل دکان او، سبب انقلاب درونی و توبه اش شد، اساسی درست ندارد. نیز انتساب وی به هیچ طریقتی مسلّم نیست و نظر بسیاری از محققان در این باره محل تردید است. عطار در پزشکی، داروسازی، حکمت، نجوم، و علوم دینی دست داشت، اما بیشتر گرایش او به عرفان بوده و چنان که از گفته های او برمی آید در تصوف از شیخ ابوسعید ابوالخیر بهره جسته و در سفرهایش با مجدالدین بغدادی دیدار کرده است. عطار، به احتمال فراوان، در قتل عام نیشابور به دست مغولان، کشته و در حوالی مزار خیام نیشابوری در نیشابور به خاک سپرده شد. آرامگاه او در قرن ۹ ق به دست امیرعلی شیر نوایی بازسازی شده و پس از آن نیز تاکنون تغییرات و تعمیراتی در آن صورت گرفته است. گویا سُنی مذهب بوده؛ با این همه، در آثارش از هرگونه تعصب مذهبی اجتناب کرده است. عطار را باید از پیشروان مولوی بلخی در نظم مثنوی معنوی دانست. از گفته های عطار پیداست که اشعار بسیار داشته و به «پرگویی» مشهور بوده است. تذکره نویسان بیش از ۱۰۰ اثر به عطار نسبت داده اند که این شمار مبالغه آمیز است و بی شک برخی از آن ها از شاعران دیگر، نظیر عطار تونی (قرن ۹ق)، است. از آثار مسلم اوست: تذکرة الاولیا (تهران، ۱۳۲۱ش)؛ منطق الطیر/مقامات طیور (تهران، ۱۳۳۷ش)؛ مصیبت نامه (تهران، ۱۳۵۴ ق)؛ الهی نامه (تهران، ۱۳۴۰ش)؛ اسرارنامه (تهران، ۱۳۱۶ق)؛ مختارنامه (تهران، ۱۳۵۳ق)؛ خسرونامه (تهران، ۱۳۴۰ش)؛ دیوان غزلیات و قصاید (تهران، ۱۳۴۱ش)؛ پندنامه (تهران، ۱۳۱۶ش)؛ جواهرنامه؛ شرح القلب.