ابن جنی

لغت نامه دهخدا

ابن جنی. [ اِ ن ُ ج ِن ْ نی ] ( اِخ ) ابوالفتح عثمان. ادیب و نحوی موصلی. شمنی در حاشیه مغنی گوید پدر او جنی رومی و مملوک سیلمان بن فهد ازدی بود. و گویند جنی معرب گنی کلمه رومی است. مولد ابن جنی شهر موصل پیش از سال 300 هَ.ق. است و او چهل سال ملازم صحبت ابوعلی فارسی بوده و از او نحو و تصریف آموخته و پس از وی خلیفه او گشته و در بغداد بجای ابوعلی بتدریس پرداخته است. وفات او به بغداد به سال 392 روی داده است. و سید رضی در علوم ادبیه شاگرد او بوده. ابن جنی وقتی در حلب بدربار سیف الدوله و زمانی بفارس به خدمت عضدالدوله دیلمی پیوسته است. او را در فن خویش تصانیف بسیار است ، از جمله : کتاب لمع که متعارف و متداول بوده و بر آن شروح بسیار نوشته اند. کتاب خصائص. کتاب سرالصناعة. کتاب المنصف. کتاب التلقین. کتاب التعاقب. کتاب الکافی فی شرح القوافی. کتاب التذکرةالاصبهانیة. کتاب المقتضب. کتاب التصریف الملوکی. و ابن الندیم کتب ذیل را نیز بدو نسبت می کند و از کتب فوق جز از لمع و تلقین و تعاقب نام نمی برد: کتاب التعاقب فی العربیه. کتاب المعرب. کتاب التلقین. کتاب اللمع. کتاب الفسر لشرح دیوان ابی الطیب. کتاب الفصل بین الکلام الخاص و العام. کتاب العروض والقوافی. کتاب جمل اصول التصریف. کتاب الوقف و الابتداء. کتاب الالفاظ من المهموز. کتاب المذکر و المؤنث. کتاب تفسیر المراثی الثلاثه و القصیدة الرائیة للشریف الرضی. کتاب معانی ابیات المتنبی. کتاب الفرق بین کلام الخاص و العام.

فرهنگ فارسی

ادیب و نحوی موصلی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اِبْن ِ جِنّی ، ابوالفتح عثمان بن جنی موصلی (ح ۳۲۱- ۲۸ صفر ۳۹۲ق /۹۳۳- ۱۶ ژانویه ۱۰۰۲م )، عالم به صرف و نحو ، لغت و ادب عرب بود.
پدر او برده ای رومی از آن سلیمان بن فهد ازدی موصلی بود که «جنی » نام داشت و جنی خود به گفته سیوطی معرب گنی است .بروکلمان احتمال داده است که نام پدر او گنایوس ۱ بوده و به معنی بزرگ و فاضل و نجیب است ، اما احمد امین آن را معرب «جونا۲» دانسته است . به این ترتیب بجاست که ابن جنی از بالیدن به اجداد خود چشم بپوشد و تبار خود را در قصیده ای بلند (۶۴ بیت )، همانا دانش خویش بداند.
شناخت اجمالی
ابن جنی در موصل زاده شد، از دوران کودکی و نوجوانی او اطلاعی در دست نیست .جز اینکه در آغاز جوانی در جامع موصل ، به تدریس صرف مشغول بوده است .
آشنایی با ابوعلی فارسی
در آن هنگام ابوعلی فارسی بر آن دیار گذشت و مدرس جوان را در مسأله ای صرفی آزمود.چون ابن جنی از دادن پاسخ عاجز ماند، در سلک شاگردان ابوعلی درآمد و تا درگذشت استاد، یعنی ۴۰ سال تمام در سفر و حضر، ملازم او شد. به اعتبار این ۴۰ سال آغاز آشنایی او و ابوعلی را در ۳۳۷ق می توان پنداشت . به روایتی آغاز آشنایی ابوعلی با ابن جنی ۳۴۱ق بوده است .
اساتید
...

پیشنهاد کاربران

یعنی باید از کتاب های درسی که در دست رست هست استفاده شود

بپرس