توران

توران، نام یک منطقه در آسیای میانه به معنی سرزمین تور به زبان پارسی میانه[ ۱] است که از آن سوی آمودریا ( جیحون ) یعنی ماوراءالنهر به خوارزم متصل بوده است و از مشرق تا دریاچهٔ آرال امتداد دارد. [ ۲] همان طور که در ادامه، توضیح داده خواهد شد، تورانیان اصلی از نژاد سکاها در عصر اوستا هستند. [ ۳] [ ۴] [ ۵]
واژهٔ تورا در یشت های اوستا قبایل چادرنشینی را توصیف می کند که اسب های تندپا دارند و دشمن ایرانیان یکجانشین هستند. در منابع آشوری ۶۴۱ یا ۶۴۰ پیش از میلاد، این قبایل چادرنشین سکایی شناخته می شدند. [ ۶] در کعبهٔ زرتشت، توران جزء ایالت های ایران آمده[ ۷] کهن ترین منبع که به کلمهٔ توران اشاره می کند کتاب اوستا است و تمامی تورانیان در این کتاب نام های ایرانی دارند. [ ۸] تورانی ها و شاخه ای از قوم آریایی سکاها با فرهنگ نازلتر بودند. هنگامی که در قرن ششم میلادی سرزمین سکاها به زیر سلطهٔ ترکان درآمد، این دو واژه با هم درآمیختند و نام توران به ترکان گفته شد. [ ۹] در کتاب های پهلوی نیز نام های تورانیان همه ایرانی است. در شاهنامه هم نام هایی مانند پشنگ و ارژنگ، افراسیاب، گرسیوز، اغریرث، گُروی، کهرم، سپهرم، اندریمان، سرخه، شیده، فرنگیس، منیژه، ویسه، فرشیدورد، لهاک، هومان، پیران، بارمان، پیلسم، گلباد، نستیهن، شواسپ، ارجاسپ، ویدرفش، نامخواست و… ) ، کاملاً آشکار می سازد که تورانیان عصر اوستایی، قوم - قبیله ای «ایرانی» بوده اند. ایرانی شاخه ای از اقوام آریایی هستند که خود به دو دسته ایرانی شرقی ( سکاها ) و ایرانی غربی ( مادها و پارس ها ) تقسیم می شوند. در عصر اشکانی و ساسانی، پس از آن که یاد و خاطرهٔ تورانیان کهن دیگر به اسطوره ها پیوسته و در دل حماسه ها جای گرفته بود، با جایگزین شدن هپتالیان و خیون ها در آسیای میانه، و سپس در عصر اسلامی با ساکن شدن ترکان در این ناحیه، نام قوم - قبیلهٔ فراموش شده و از میان رفتهٔ «توران»، به ساکنان جدید و نوآمدهٔ این منطقه، یعنی هپتالیان و خیون ها و هون ها، و سرانجام «ترکان» گفته شد و با آنان منطبق شد. از این روست که در متون عصر اسلامی، گاه از اصطلاح تور و توران برای اشاره به ترکان ساکن آسیای میانه و ماوراءالنهر استفاده می شود، چنان که در لغت نامه دهخدا ذیل مدخل توران آمده است: «نام ترکستان است و بعضی از خراسان و آن از مشرق است». [ ۱۰]

توران (آذربایجان). توران ( به لاتین: Turan، تا ۵ اکتبر سال ۱۹۹۹ ارجونیکیدزه Orconikidze ) یک منطقه مسکونی در جمهوری آذربایجان است که در شهرستان شکی واقع شده است. توران ۱۷۹۶ نفر جمعیت دارد. [ ۱]
در مسجد جامع این روستا یک هیئت مذهبی وجود دارد. [ ۲]

توران (استان ساسانی). توران یا تورستان یک استان شاهنشاهی ساسانی بود که در پاکستان امروزی قرار داشت. [ ۱] این استان بیشتر توسط مردم هندی مسکونی شده بود، [ ۱] و هم مرز پارادان در غرب، هند در شرق، سکستان در شمال، و مکران در جنوب بود. [ ۱] شهر و بنای اصلی استان باوترنا ( خوزدار / قوزدار ) بود. [ ۱] این استان در ابتدا پیش از آنکه به نخستین پادشاه ساسانیان اردشیر بابکان ( حک.   ۲۲۴–۲۴۲ ) تسلیم شود، یک پادشاهی مستقل بود. [ ۲] این استان توسط سکانشاه اداره می شد، و نخستین نمونه بارز نوه اردشیر بابکان، نرسه بود. [ ۱] [ ۳] این استان در کتیبه شاپور اول در کعبه زرتشت ذکر شده است. [ ۴]
مورخ قرن نوزدهم ویلهلم توماشک پیشنهاد کرد که نام توران احتمالاً از واژه ایرانی tura ( n ) به معنی «سرزمین خصمانه و غیر ایرانی» گرفته شده است. [ ۲] این نام همچنین در شاهنامه برای نشان دادن سرزمین های بالای خراسان و رودخانه آمودریا که بعداً به عنوان سرزمین ترک ها و سایر غیر ایرانی ها شناخته شد، مورد استفاده قرار گرفت. [ ۲]

توران (شهر). توران ( زبان روسی:Тура́н ) نام شهری در جمهوری تووا روسیه است. این شهر در ۷۰ کیلومتری شمال غرب شهر کیزیل ( که پایتخت تووا است ) واقع شده است. این شهر در سال ۱۸۸۵ و توسط مهاجران روس که از سیبری آمده بودند ایجاد شد. جمعیت این شهر طبق آمارگیری سال ۲۰۰۲ ، ۵۵۹۸ نفر بوده است.

توران (شهربابک). توران، روستایی از توابع بخش دهج شهرستان شهربابک در استان کرمان است. [ ۱]
این روستا در دهستان خبر قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۹۸ نفر ( ۶۲ خانوار ) بوده است. [ ۲]

توران (مالزی). توران ( به لاتین: Tuaran ) یک منطقهٔ مسکونی در مالزی است که در West Coast Division واقع شده است. [ ۱] توران ۷۷ نفر جمعیت دارد.

بیابان پست و پهناوری در آسیای میانه. این بیابان از شمال به قسمت مرتفع قزاقستان، از جنوب به کوهستان کوپه داغ در شمال استان های گلستان و خراسان ایران، از شرق به حواشی کوهستان های تین شان و پامیر و آلای، و از غرب به دریای خزر محدود است. رودخانه های سیردریا و آمودریا این ناحیه را زهکشی می کنند. صحرای قراقوم در جنوب و قزل قوم در مرکز و قراقوم آرال در شمال این سرزمین پهناور واقع است. بارندگی در این ناحیه بسیار اندک است و زراعت، گوسفندچرانی و شترداری فقط در واحه های اطراف رودخانه ها صورت می گیرد. توران تا حدودی با ترکستان غربی مطابق است و از نظر برخی به همۀ سرزمین های ترک نشین آسیایی، از مغولستان و استپ های سیبری تا قفقاز، اطلاق می شود.

توران (اسطوره). در شاهنامه، بخشی از کشور فریدون که سهم پسر میانی او به نام تور شد. در شاهنامه و بیشتر داستان های روایی ، توران سرزمین ترک ها و بخشی از سرزمین چین دانسته شده است . به رغم نظرهای گوناگون، امروز دیگر توران سرزمین ترک ها شناخته نمی شود و تورانیان قومی ترک نیستند. تورانیان بنا بر اوستای متأخر و متن های پهلوی ، به رغم ستیز همیشگی خود با ایرانیان ، قومی خویشاوند ایرانیان هستند. همۀ نشانه ها حاکی از آن هستند که قوم سکایی ماساگت که کوروش در میان آنان کشته شد یا قوم سکایی اَپَرنی (پَرنی ) و داهه که اشکانیان از میان آنان برخاستند، پیوند تنگاتنگی با تورانیان اساطیری ایران دارند. امروز امکان بازشناسی دقیق این قوم ها از همدیگر، به ویژه از تورانیان خراسان شمالی ، که در افسانه های اساطیری و حماسی ایرانیان نقشی تعیین کننده و در عین حال مبهمی دارند، بسیار ناچیز است . در این میان سکاها هستند که بیشتر از هر قوم این منطقه و به نام های مختلف در نوشته های مورخان یونانی و رومی حضوری روشن تر و فعال تر دارند. طرح پیوند میان پرنی های سکایی با تورانیانِ هنوز غیر تاریخی از اهمیت زیادی برخوردار است . جالب توجه است که بیشتر ناموران و پهلوانان در اوستا نیز با تورانیان پیوندی تنگاتنگ دارند. نام همۀ تورانیان نیز در اوستا نامی ایرانی است . دست کم در این دوره تورانی ها ایرانی بوده اند و در اوستا هیچ تورانی غیرایرانی به چشم نمی خورد. در بندهای ۱۴۳ و ۱۴۴ از فروردین یشت ، در دومین سند مکتوب ایرانی ، فَرَوَشی مردان و زنان پاکدین توران و داهی ، در کنار هم ، ستوده می شوند. روی هم رفته در افسانه های حماسی ـ اساطیری ایران جای زیادی برای عنصرهای غیرایرانی بازنشده است . در شاهنامه نشانی از پهلوانان و قهرمانان سامی و ایلامی به چشم نمی خورد. احتمال دارد که ایرانیان همۀ بیابانگردها را، خواه ایرانی و خواه غیر ایرانی ، به طور عام تورَه می نامیده اند. تور در زمان ساسانیان نام جغرافیایی سرزمینی است در خوارزم . مارکوارت در پژوهشی ارجمند تورانیان را با این «تور» در پیوند می بیند.