ثَعالبی، ابومنصور عبدالملک (نیشابور ۳۵۰ـ۴۲۹ق)
شاعر، زبان شناس و ادیب ایرانی و از برجسته ترین متخصصان زبان و ادبیات عرب. تحصیلاتش را در زادگاهش نیشابور به انجام رساند و نزد ابوبکر خوارزمی ادب آموخت. به بخارا، پایتخت سامانیان، سفر کرد و با ادبا و علمای آن جا ازجمله بدیع الزمان همدانی آشنا شد. مدتی هم در گرگان در دربار قابوس بن وشمگیر به سر برد و از آن جا به غزنه رفت و به دربار سلطان محمود غزنوی پیوست. مهم ترین اثر او کتاب یتیمةالدّهر در شرح احوال و منتخب آثار شاعران عربی سرای قرن چهارم هجری است و تمامی جهان اسلام را از اندلس اسپانیا تا ماوراءالنهر دربر می گیرد و به خصوص نشانگر گستردگی و رواج زبان و ادب عربی در ایران است. کتاب مهم دیگر او فقه اللغه درباره زبان شناسی و به ویژه کلمات مترادف در زبان عربی است. برخی از دیگر آثار او عبارت اند از لطائف المعارف؛ ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب و کتاب الامثال که نوعی فرهنگنامۀ مفصل ضرب المثل های عربی به نظم و نثر است. ثعالبی در اواخر عمر تکمله ای بر یتیمةالدهر نوشت و آن را تکمیل یا به اصطلاح روزآمد کرد که به نام تتمۀ یتیمه مشهور است.
شاعر، زبان شناس و ادیب ایرانی و از برجسته ترین متخصصان زبان و ادبیات عرب. تحصیلاتش را در زادگاهش نیشابور به انجام رساند و نزد ابوبکر خوارزمی ادب آموخت. به بخارا، پایتخت سامانیان، سفر کرد و با ادبا و علمای آن جا ازجمله بدیع الزمان همدانی آشنا شد. مدتی هم در گرگان در دربار قابوس بن وشمگیر به سر برد و از آن جا به غزنه رفت و به دربار سلطان محمود غزنوی پیوست. مهم ترین اثر او کتاب یتیمةالدّهر در شرح احوال و منتخب آثار شاعران عربی سرای قرن چهارم هجری است و تمامی جهان اسلام را از اندلس اسپانیا تا ماوراءالنهر دربر می گیرد و به خصوص نشانگر گستردگی و رواج زبان و ادب عربی در ایران است. کتاب مهم دیگر او فقه اللغه درباره زبان شناسی و به ویژه کلمات مترادف در زبان عربی است. برخی از دیگر آثار او عبارت اند از لطائف المعارف؛ ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب و کتاب الامثال که نوعی فرهنگنامۀ مفصل ضرب المثل های عربی به نظم و نثر است. ثعالبی در اواخر عمر تکمله ای بر یتیمةالدهر نوشت و آن را تکمیل یا به اصطلاح روزآمد کرد که به نام تتمۀ یتیمه مشهور است.