سوگند

از آن آزمایش ها این بود که به آنان آب آمیخته به گوگرد می نوشانیدند و آن آب از شکم هر کسی که زودتر بیرون می آمد، او بی گناه بود. ( برهان قاطع، پانوشت ص 1190، ج 2 ) از آن جایی که خوردن گوگرد مرگ آفرین است، در ایران باستان زمانی کسی می گفت سوگند یعنی آماده است گوگرد بخورد که کار بسیار مهم بود. این واژه نشان می دهد که ایرانیان برای کارهای کوچک سوگند نمی خوردند. سوگند در سغدی سُغَند soqand، در پهلوی سُکند پهلوی: sokand، و سُگند sogand و در پارتی و مانوی سگند sogand با همان معنی اوستایی آن است.

نوشیدن پیاله ای آب از رودخانه هم کار ویژه و شگفتی نبوده که ارزش ونشانه ای برای سوگند خوردن باشد کاری که بیگمان و به ناچار هر روز چندین و چند بار برای رفع تشنگی و سیراب شدن انجام می شده که به درد سوگند نمی خورد!
برای آزمودن راستینگیِ یک سخن و داوش ( ادعا ) ، نیاز به کاری پرخطر و چالش برانگیز است مانند گذر از آتش یا خوردن سوکنت ( آب گوگرد ) که چنین آیینهایی در گذشته کهن ایران زمین روامند بوده و یک داوشگر راستگو با باوراندن ( تلقین ) و این پندار نیرومند به خود که چون راست می گوید پس زیانی هم نمی بیند از آن کار پرخطر جان سالم به در می برد. [اثر شگفت انگیز باوراندن و تلقین به خود در دانش امروزی نیز به اثبات رسیده]
بسیار به جاست که شما به جای اینکه زبان و تاریخ خود را از ریشه تراشیهای لغت جغتای ازبکی وعثمانی ومانند آن و از کنار دریا ( دنیز ) چین و کوه آلتای مغول و قرقیز بجویید در همین نزدیکیها و از ادبیات پرشکوه آذربایگان بیابید، دیوان یا سروده های شاعرانی مانند همام تبریزی، شیخ صفی الدین اردبیلی، مغربی تبریزی، بابافرج تبریزی، روحی انارجانی و . . .
و خوانش کتابهای تاریخنگارانی که به زبان مردم آذربایگان پرداخته اند مانند ابن مقفع، مسعودی، یاقوت حموی، حمداله مستوفی، اولیا چلبی و. . . برای اینکه شما را به این خواسته برساند و روشنگر و بیان کننده زبان پهلوی که زبان نیاکانتان باشد به اندازه کافی بسنده است.

گو اینکه با خوردن این ماده آدمهای صادق زنده می ماندند و دروغگویان هلاک می شدند
البته در پزشکی خوردن گوگرد در بدن تاثیر یکسان دارد و این داستان سازی به دلیل زیر رد می شود.
"سوگند واژه ای ترکی است که در ادوار کهن وارد فارسی شده است. " سوگا آند" ( قسم به آب ) عهد و پیمانی است که برای ادای آن آب می نوشند. ترکان قدیم درکارها و تدابیر بزرگ برای پیمان و بیعت عمومی ( ایل ) در کنار رودخانه مقدّس خود تجمّع کرده، بعد از ادای قسم و تعهد، پیمانه ای از آب رودخانه را می نوشیدند که به این نوع قسم " سوگ آند/ سوگ آندی" ( قسم آب ) می گفتند. ترکیب بالا در زبان فارسی به شکل سوگند در آمده است و به جای فعل ایچمک " نوشیدن مایعات" با فعل خوردن بیان کرده اند" ( ۱ )
توضیح: آشامیدن از آش ( گندم غذا و خوراک در ترکی قدیم ) به فارسی راه یافته است. افعالی که با مصدر جعلی " ایدن" در زبان فارسی بکار می روند هیچکدام ریشه فارسی ندارند. ( ۲ )

منبع:
۱. لغت چغتای و عثمانی. شیخ سلیمان افندی اوزبکی البخاری. ترجمه حسن عبدالهی جهانی . نشر دنیز چین. ۱۳۹۵ صفحه۳۹
۲. همان . صفحه۳۲

است سمّی رامی خورده، درواقع سوگندخوردنی است، امااینکه واژه قسم نیزبافعل خوردن آورده می شودبه نظرمسامحه است، وبهتراست گفته شود، سوگندخوردن و"قسم یادکردن"