محمدشاه گورکانی

دانشنامه آزاد فارسی

محمّدشاه گورکانی (۱۱۱۴ـ۱۱۶۱ق دهلی)
(ملقب به محمدشاه روشن اختر) دوازدهمین پادشاه (حک: ۱۱۳۱ـ۱۱۶۱ق) سلسلۀ تیموریان هند. فرزند شاه جهان دوم بود و پس از مرگ پدر با حمایت سید عبدالله خان و حسینعلی خان بارهوی بر تخت پادشاهی دهلی جلوس کرد. نخستین اقدام وی از میان برداشتن دو برادر سید بود که از دورۀ پادشاهی فرخ سَیر، قدرت و نفوذ سیاسی بسیار یافته بودند. اگرچه او سعی کرد مقتدرانه کنترل امور را در دست گیرد، شورش های این دوره، ضعف هرچه بیشتر حکومت مرکزی را سبب شد . در ۱۱۵۱ق نادرشاه افشار به هند لشکرکشی کرد و در جنگ کرنال محمدشاه را شکست داد و وی کوه نور و تخت طاووس را به نادر پیش کش کرد. و نادرشاه پس از فتح دهلی دوباره تاج و تخت را به محمدشاه واگذار کرد. محمدشاه در ۱۱۶۱ق احمدشاه اَبدالی را که به هند لشکر کشیده بود، در جنگ سرهند شکست داد و این آخرین موفقیت سیاسی ـ نظامی وی بود و یک ماه بعد درگذشت . او را در حیاط مقبرۀ نظام الدین اولیاء در دهلی به خاک سپردند. محمدشاه آخرین پادشاه مقتدر سلسلۀ تیموریان شبه قاره بود.

پیشنهاد کاربران

ناصرالدین روشن اختر معروف به محمد شاه گورکانی ( ۱۷۰۲–۱۷۴۸ میلادی ) از پادشاهان دوره مغول صغیر در امپراتوری گورکانیان هند بود. او درهفده سالگی بر تخت نشست و بین ۱۷۱۹ تا ۱۷۴۸ میلادی فرمانروایی کرد.
روشن اختر که بعدها با نام محمد شاه بر تخت نشست، پسر خجسته اختر جهان شاه چهارمین و کوچک ترین پسر بهادرشاه اول ( نوه اورنگ زیب عالمگیر آخرین امپراتور گورکانی یا مغول کبیر ) بود.
...
[مشاهده متن کامل]

محمد شاه حامی بزرگ هنرها از جمله موسیقی، فرهنگ و تحولات اداری بود. او مردی خوشگذران بود و نام قلم او «سدا رنگیلا» ( Sadā Rangīla ) به معنی «همیشه شاد» بود. از این رو اغلب او را «محمد شاه رنگیلا» می نامند، همچنین گاهی به نام پدر بزرگش بهادرشاه اول، «بهادر شاه رنگیلا» نامیده شده است.
پدر روشن اختر، جهان شاه در سال ۱۷۱۲ کشته شد؛ و با مرگ پدربزرگش بهادرشاه مبارزات پیاپی برای جانشینی در میان بازماندگان درگرفت که در نهایت فرخ سیر ( ح ۱۷۱۳–۱۹ ) ، پسر عموی روشن اختر پیروز شد. در اوایل سال ۱۷۱۹ فرخ سیر توسط برادران قدرتمند سید - سید عبدالله و سید حسین علی - به زندان افتاد و سپس کشته شد. در ماه سپتامبر، پس از مرگ سریع ( بر اثر بیماری ) دو نفر دیگر که این برادران بر تخت سلطنت نشانده بودند، ایشان پادشاهی روشن اختر را با عنوان «محمد شاه» اعلام کردند.
در سال ۱۷۲۰، با ترور حسین علی و شکست عبدالله در نبرد حسن پور ( جنوب غربی دهلی ) محمد شاه از سیطرهٔ مؤثر برادران سید رهایی یافت. در سال ۱۷۲۱ او با دختر فرخ سیر ازدواج کرد.
در سال ۱۷۲۴ پس از اینکه نظام الملک آصف جاه، که وزیر منصوب دربار بود، با انزجار دربار را ترک کرد، ولایات یکی پس از دیگری از کنترل پادشاهی خارج شدند و عملاً سعادت علی خان، نواب اَوَدْهْ ( اکنون ایودیا ) ، جایش را گرفت. قبایل افغان روهیلا، خود را مالک روهیلکند ( جنوب شرقی دهلی ) خواندند؛ تنها بنگال خراج سالانه به دهلی می پرداخت؛ سران ماراتها، تحت فرمان پیشوا باجی رائو، خود را صاحب مناطق گجرات، مالوا و بوندلکند می دانستند و در سال ۱۷۳۷ به دهلی حمله کردند.
در حالی که زبان اردو پیش از سلطنت محمد شاه استفاده می شد اما در زمان سلطنت وی بود که این زبان در بین مردم محبوبیت بیشتری پیدا کرد و او آن را زبان دربار و جایگزین زبان فارسی اعلام کرد. در زمان سلطنت محمد شاه، قوالی دوباره به دربار شاهنشاهی گورکانیان بازگشت و به سرعت در سراسر جنوب آسیا گسترش یافت. محمد شاه همچنین برای گسترش مؤسسات مذهبی به جهت آموزش و پرورش مانند مکتب ها شناخته شده است. در زمان سلطنت وی، قرآن برای اولین بار به فارسی ساده و اردو ترجمه شد. همچنین، در زمان سلطنت وی، لباس رسمی ترکی، که معمولاً توسط اشراف عالی گورکانی پوشیده می شد و از سمرقند ریشه می گرفت، جایگزین شروانی شد.

محمدشاه گورکانیمحمدشاه گورکانیمحمدشاه گورکانی
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/محمدشاه_گورکانی

بپرس