معاد

از معانی دیگر عائد، عایدی است آن چه از وجوه نقد به شخص برگردد ( درآمد و سود ) یا به عبارتی عاید هم نفعیست که به علت کار عادی روزانه به شخص بر می گردد و تکرار می شود.
کلمات هم خانواده:
عودت به معنای پس دادن یا پس فرستادن است.
مُعید به معنای اعاده کننده و برگرداننده است ( المُبْدِئُ المُعِیدُ؛ از صفات خدای بزرگ است زیرا او خلق را می آفریند و زنده می کند و سپس آنان را می میراند و آنگاه به قیامت بازمی گرداند. )
عید به معنای جشن، اصل این کلمه هم از عود بوده و در اصل به معنا بازگشت است. واو عین الفعل قلب ( یا تبدیل ) به یاء شده و دلیل نامگذاری آن به این دلیل است که چون هر سال این مراسم تکرار می شود و به نحوی برمی گردد.
عادی� به معنای امری که تکرار می شود و باز می گردد.
معاد به معنای سرای بازگشت یا محل بازگشت برای حساب و کتاب.
معتاد به شخصی گفته می شود که به کار و عمل قبلی خود بر می گردد.
عادة یا عادت به اخلاق یا رفتار تکراری و همیشگی یک فرد که آن را تکرار می کند گفته می شود.
اما موارد زیر ربطی به موارد فوق ندارند: ( ریشه ی متفاوت آنها آمده است )
مائدة به معنای سفره از ریشه ی ( م ی د ) است.
تعدی به معنای تجاوز کردن از ریشه ی ( ع د و ) است.
استعداد به معنای آماده گشتن از ریشه ی ( ع د د ) است.

از آن جا که انسان موجودى مرکب از جسم و نفس است، چگونگی بازگشت او به عالمی دیگر، از دو جنبه جسمانی و نفسانی مورد بحث قرار می گیرد. به طور کلی؛ هر بحثی پیرامون معاد به دو بخش اصلی قابل تقسیم است: تحقق و ضرورت معاد، و چگونگی وقوع آن به صورت جسمانی ( جسمانی نفسانی ) یا نفسانی.
فلاسفه، معمولاً یا توجه چندانی به بخش اوّل نداشته و یا به نحوه وقوع معاد، بویژه از بُعد جسمانی اهمیت بیشترى داده اند، هر چند معتقد به هر دو نحوه بوده باشند؛ چرا که معاد جسمانی بحث انگیزتر بوده است. بنابراین، مطالب مربوط به معاد، در این نوشتار، داراى چهار عنوان اصلی است:
الف ) مفهوم معاد ( به لحاظ لغوى و اصطلاحی )
1. رجوع و بازگشت به موطن اصلی،
2. مرگ بعد از زندگی و زندگی بعد از مرگ،
3. ایجاد عالم دیگرى همانند دنیا و اجتماع انسان ها از اولین تا آخرین،
4. بازگشت نفس به سوى مبدأ،
5. انتقال روح از عالم شهادت به عالم غیب،
6. جمع نفوس جزئی به سوى نفس کلی،
7. قیامت؛ یعنی به پاخاستن مردم از قبر در جهان آخرت، هنگامی که خدا به قضاوت درباره اعمال آنها می پردازد و ملائکه صف به صف می آیند.
یکی از نتایج حاصل از موارد فوق، این است که شرط اساسی در مسئله معاد، انتقال به عالم دیگر است؛ لذا مباحث پیرامون مرگ، بقاى نفس، جاودانگی و. . . خارج از بحث یا به تعبیرى از مباحث مقدماتی است.
ب ) امکان و وقوع معاد
تا وقتی امکان یک چیز ثابت نشود، بحث از آن بی فایده است که اثبات آن، یا از وجود مماثل ثابت می شود یا چیزى که پیدایش آن نیاز به نیروى بیشترى داشته باشد. ایجاد عالم دیگر، یا نظیر این عالم است، یا آسان تر از آن. وجود فعلی دنیا حاکی از امکان دنیا و در نتیجه، امکان مماثل آن؛ یعنی آخرت است. آن گاه می توان به بحث در وقوع عالم آخرت و معاد پرداخت.
ج ) ادعاها و توصیفات معاد و چگونگی وقوع آن
به گفته ملاصدرا، بسیارى از حکما و مشایخ عرفا و علماى امامیّه و گروهی از متکلمان به هر دو معاد جسمانی و روحانی معتقدند، مبنی بر این که نفس مجرد به سوى بدن باز می گردد. خود ایشان نیز مذهب خود را �بازگشت بدن به عینه و به همراه نفس� معرفی و آن را مطابق عقل و شرع می داند که مخالفت با آن را کفر و انکار نصوص قرآنی اعلام می نماید.
مُعاد در معاد، بدن انسان مشخصی است که وفات نموده، با اجزاى بدن خود که اگر کسی او را ببیند می گوید فلانی است که در دنیا بود.
بنابر مبانی ملاصدرا، انسان در عین وحدت، داراى سه عالم حسی، خیال و عقل است. ابتدا مادى و دنیایی است، با حرکت خود، انسان نفسانی و برزخی و با ادامه آن، وجود عقلی و اخروى می شود. هر سه بدن، مراتب یک بدن هستند که شدت و ضعف دارند؛ مثل تغییرات عوارض مادى از کودکی تا پیرى؛ چون تشخص دهنده بدن نفس است و نفس، واحد است. به این ترتیب، بدن اخروى هر شخصی، همان بدن دنیوى به تکامل رسیده او است.
اما به نظر متکلمان، بازگشت جسم با جمع اجزاى مادى و پراکنده هر بدن صورت می گیرد. این اجزا به دلیل برخوردارى از نفسی خاص ویژگی هاى خاص دارند؛ لذا هر بدنى از اجزاى خودش بازسازى می شود که آنها را خدا می شناسد. بعد از این مرحله، بدن به روح می پیوندد و همان انسان دنیایی ایجاد می شود.
شیخ اشراق به حشر جسمانی، به معناى برانگیخته شدن بدن مادى همراه نفس را قبول ندارد، بلکه به بدن برزخی قایل است و این که نفس به دلیل عشق به مبدأ خود و با رهایی از پراکندگی ها به عالم نور بازمی گردد.
د ) اثبات معاد
1. برخی دلایل عقلی برگرفته از قرآن
خدا حق است و کار باطل نمی کند. جهان بی هدف، باطل است. پس عالم متحرک هدفی دارد تا در آن جا آرام گیرد و آن عالم قیامت است.
خداى حکیم کارى بر خلاف حکمت و عدل نمی کند و چون دنیا شایستگی ایفاى حق مؤمن از مفسد را ندارد، باید روزى باشد که همه به جزاى اعمال خود برسند.
لازمه رحمت خدا این است که بشر را به کمال برساند. باید قیامتی باشد تا بشر فراورده کار خود را بیابد و به کمال برسد.
خدایی که بار اوّل انسان و ماده انسان را خلق کرد، قادر است تا انسان اوّل را دوباره بیافریند.
وقتی بذر در زمین قرار می گیرد و آب و خاک آن را احاطه می کند، از نظر عقل باید بپوسد، اما بر عکس به دو بخش تقسیم می شود: از بالاى آن جوانه می زند و از پایین آن ریشه در زمین نفوذ می کند. این نشان دهنده قدرت و حکمت فراگیر خدا است که بر معاد نیز توانایی دارد.
2. چند دلیل عقلی
دیدگاه صدر المتألهین و حکمت متعالیه:
ایشان در کتاب های اسفار، مبدأ و معاد و الشواهد الربوبیه اصولی را برمی شمارد که همگی یا اکثر آنها، نتیجه فلسفه خود او هستند و سپس معاد جسمانی و روحانی را اعلام می کند. بر این اساس که هر چند خصوصیات بدن تغییر می کند، اما نفس باقی است و تشخص دهنده بدن است؛ لذا مجموع بدن و نفس دنیایی، در عالم آخرت محشور می شود.
وجود، خیر است و آگاهی به آن، خیرى دیگر. هر چه وجود کامل تر باشد، این خیر بیشتر است؛ از این رو قواى عقلی شریف تر و سعادت آن هم بزرگ تر از قوای حسی و خیالی است. لذت حاصل از ادراکات آن هم غیر قابل وصف است؛ چون عقل از حیث ادراک و مُدرِک و مُدرَک قوی تر از حس است، اما این خیرات هنگام وابستگی نفس به بدن به دست نمی آید، وقتی که این مانع برطرف شد، تحقق می یابد.
وقتی نفس به درجه اى رسید که وابستگی آن به بدن کم و توجهش به عالم دیگر زیاد شد، با مرگ طبیعی از بدن جدا می شود. این جدایی به جهت ناتوانی نفس از نگه دارى بدن نیست، بلکه به دلیل توجه فطرى به عالم دیگر است؛ چون اگر چنین بود ناتوانی نفس در حفظ بدن در ابتداى خلقت آن بیشتر می بود.
انسانی که در آفرینش او این همه دقت شده و جسدش را با این که پاک بود، چهل سال گذاشت بماند تا مستعد شود روح شود، از نظر عقل بعید است که خدا به هلاکتش راضی باشد، بلکه می طلبد که از وضعیت پست به وضعی شریف انتقال یابد.
بازگشت نفس به مبدأ، مقتضاى لفظ �معاد� است؛ چون بازگشت؛ یعنی برگشتن به همان جایی که از آن جا آمده است.
دیدگاه شیخ اشراق:
از دیدگاه شیخ اشراق: شوق نفس به مبدأ، بیش از شوق به جسم خود است و هر چه از ماده مجردتر شود، عشق او بیشتر خواهد شد. اگر بدن را مغلوب سازد، هنگام مرگ، بدن به اصل برمی گردد. و براى نفس هیچ لذتی بزرگ تر از درک کمال نیست، اگر به جهت سرگرمی به بدن از این ادراک باز بماند، بعد از جدایی از جسم، همه واقعیات را مشاهده و فیوضات خدایی بر او می بارد.
دیدگاه متکلمان:
ادیان آسمانی در مقابل احکام و تکالیف، وعده ثواب و عقاب داده اند، اما عدل الهی در دنیا کاملاً محقق نمی شود، پس باید عالم دیگرى باشد که صلاحیت این تحقق را داشته باشد.
دیدگاه عرفا:
تجلّی خداوند به تمامی اسما و صفات از شئون الاهیّت است و براى هر اسم و صفتی دولتی مقرر است. تجلّی گاه اسمایی؛ مانند معید، محیی، حاشر و. . . عالم آخرت است تا تماماً تجلّی یابند.
3. برخی دلایل فطرى
باید تمامی اصول و فروع دین از فطرت سرچشمه گیرند، و گرنه بین تشریع و تکوین انسجام نخواهد بود.
غایت انسان لذّات مادى نیست؛ چون با رسیدن به آنها خاموش نمی شود، بلکه فطرتاً متوجه کمال است. با پیمودن مراتب خلقت در دنیا، متوجه آخرت می شود و استعدادهایش به فعلیت می رسد و به مبدأ بازمی گردد.
میل به جاودانگی فطرى است و گرنه انسان ها از مرگ هراسی نداشتند. تمامی خواست هاى فطرى براى رساندن انسان به کمال هستند و حکمتى دارند. این حکمت، وجود عالمى دیگر است؛ چون دنیا شایستگی جاودانه زیستن را ندارد.
ترس از مرگ و لوازم آن که در طول تاریخ آثار خود را بروز داده، نشانه اى بر فطرى بودن میل به بقا است.
• منبع: سایت اسلام کوئست

وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِیَ خَلْقَهُ قَالَ مَن یُحْیِی الْعِظَامَ وَهِیَ رَمِیمٌ
ﺩﺭ ﺣﺎلی ﻛﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﺎﺩ ﺑﺮﺩﻩ ﺑﺮﺍی ﻣﺎ مثلی ﺯﺩ [ ﻭ ] ﮔﻔﺖ: ﭼﻪ کسی ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ حالی ﻛﻪ ﭘﻮﺳﻴﺪﻩ ﺍﻧﺪ، ﺯﻧﺪﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ؟ ( ٧٨ )

قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ
ﺑﮕﻮ: ﻫﻤﺎﻥ کسی ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩ. ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺵ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰی ﺩﺍﻧﺎﺳﺖ. ( ٧٩ )
سوره یس - قرآن کریم

ادیان ) جهان آخرت؛ 4 - ( در ادبیات ) در بدیع آن است که پایان مصراع دوم به آغاز مصراع سوم باز می گردد؛ 5 - ( در قدیم ) محل بازگشت. اسم مَعاد مورد تایید ثبت احوال کشور برای نامگذاری پسر است .