بنگلادش

بَنْگِلادِش
کاخ صورتی، داکا، موقعیت. جمهوری بنگلادش در شرق شبه جزیرۀ هند و در ساحل شمال خلیج بنگال جای دارد. کشور هند از غرب و شمال و شرق، میانمار از جنوب شرقی، و خلیج بنگال از جنوب این سرزمین را در میان گرفته اند. مساحت بنگلادش۱۴۷,۵۷۰ کیلومتر مربع و شهر داکا پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. بنگلادش سرزمین همواری است که عمدتاً از آبرفت رودخانه های عظیم گنگ و براهماپوترا و تیستا پدید آمده است. نواحی جنوبی این کشور را دلتای پهناور رودخانه های مزبور فراگرفته و نواحی شرقی را تپه های چیتاگنگ از کشور میانمار (برمه) جدا می کند و بلندترین نقطۀ کشور، کوه موداک با ارتفاع ۱,۰۵۳ متر، در همین ارتفاعات جا دارد. اراضی کشور بنگلادش بسیار حاصل خیز و در عین حال در مقابل سیلاب های عظیمی که به ویژه در بارندگی های مونسون، این کشور را تهدید می کند، آسیب پذیرند. جنگل های پهناور کَرنای سونداربانز در جنوب از عظیم ترین جنگل های جهان از این نوع است و ساحل کاکس بازار واقع در جنوب شرقی طویل ترین دریا کنارهای جهان محسوب می شود. کرانه های جنوبی کشور بنگلادش از بریدگی ها و خورهای بی شماری تشکیل شده و جزایر پست بسیاری دارد که غالباً براثر جزر و مد دریا یا طغیان رودخانه ها به زیر آب فرو می روند. مهم ترین جزایر آن عبارت اند از ساندویپ، هاتیا، داخین شهبازپور، کوتوبدیا، مایسخال، و سنت مارتینز. بنگلادش از نظر تقسیمات کشوری به پنج ناحیه تقسیم می شود و مهم ترین شهرهای آن عبارت اند از داکا، چیتاگنگ، خولنا، راجشاهی، نارایا نگنج، و رانگپور. اقلیم بنگلادش گرم و مرطوب و پرباران است و بیشتر بارندگی های آن در فصل مونسونی تابستان یا از خرداد تا مهر روی می دهد و در زمستان ها وزش بادهای شمال شرقی موجب خشک شدن هوا در روزها و خنک شدن شب ها می شود. بادهای مزبور در اسفندماه تغییر جهت می دهند و پدیدۀ توفندهای سیل زا را به همراه می آورند. فروردین و اردیبهشت زمان شدت یافتن طوفان های ساحلی و تلاطم دریا و هجوم امواج خروشان به سوی سواحل جنوب است. براثر آسیب های ناشی از این پدیده در طغیان رود گنگ در ۱۹۹۸ تقریباً دوسوم از این کشور به زیر آب فرو رفت و بیش از ۲۲میلیون نفر بی خانمان، و ۷۰۰ نفر کشته شدند. میزان بارندگی بنگلادش از ۱,۲۵۰ میلی متر در غرب تا ۲,۵۰۰ میلی متر در جنوب شرقی و ۵هزار میلی متر در شمال شرقی متغیر است. دمای شهر داکا در دی ماه ۱۹ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه۲۷.۲ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۲,۸۳۱ میلی متر می رسد.
اقتصاد. با این که بنگلادش از زرخیزترین نواحی کشاورزی جهان است، در عین حال یکی از فقیرترین کشورهاست. اقتصاد این کشور بسیار وابسته به زمین است که آن نیز بستگی به وضعیت اقلیم و طبیعت دارد. سیلاب های ناشی از امواج خروشان دریا و طغیان رودخانه ها و آفت های گیاهی، از عوامل ویرانگر کشور و اقتصاد بنگلادش محسوب می شوند. برنج عمده ترین محصول کشاورزی این سرزمین است و کنف و چای و نیشکر در ردیف های بعدی قرار دارند. کمتر از دَه درصد اراضی بنگلادش از جنگل پوشیده شده و تولید و صدور چوب و الوار و مصنوعات چوبی نیز از جایگاه خاصی برخوردارند. بنگلادش از نظر منابع زیرزمینی چندان غنی نیست. فولاد، (مواد شیمیایی و نساجی مواد اولیه آن از خارج وارد می شود)، تولید طناب از کنف و تهیه کاغذ از چوب بامبو ازجمله فعالیت های صنعتی این کشور محسوب می شوند و لیگنیت، سنگ آهک، خاک چینی، و سیلیس مهم ترین کانی های آن به شمار می آیند. شبکۀ راه آهن بنگلادش، که یاد آور روزهای استعمار است، نسبتاً وسیع است و استفاده از راه های آبی درون بومی به تسهیل حمل و نقل داخلی کمک می کند. دوچرخه های مخصوص ریکشا در رفت و آمدهای شهری نقش مؤثری دارند و بندر چیتاکنگ ارتباط بین المللی دریایی این کشور را برقرار می کند. بنگلادش یکی از تولیدکنندگان عمدۀ ماهی و فرآورده های آن است و میزان صید آن به ۹۲۴,۰۵۶ تن می رسد.حکومت و سیاست. نوع حکومت بنگلادش جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون گذاری است. رئیس جمهور که در رأس امور قرار دارد، با آرای پارلمانی و برای پنج سال انتخاب می شود و معاون خود را شخصاً برمی گزیند. مجلس بنگلادش ۳۰۰ عضو دارد که مردم آنان را برای پنج سال انتخاب می کنند و رهبر حزب حائز اکثریت، مقام نخست وزیری را برعهده می گیرد.مردم و تاریخ. جمعیت بنگلادش حدود۱۵۱,۲۳۸,۰۰۰نفر است (۲۰۱۱)و تراکم نسبی آن به۱۰۲۴.۸ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۱.۳ درصد است و حدود ۹۸ درصد از جمعیت آن را بنگالی ها تشکیل داده اند. اکثر نزدیک به اتفاق آنان مسلمانان اند و۷۶.۵ درصدشان در روستاها به سر می برند و زبان رسمی آنان بنگالی است. میانگین امید به زندگی در این کشور ۶۰ سال است و ۴۱ درصد از بزرگ سالان این کشور باسوادند. بنگلادش به زبان بومی به معنای سرزمین بنگال هاست. بنگالی ها که در تاریخ و فرهنگ شبه قارۀ هند نقش بسزایی داشته اند، در قرن ۳پ م ضمیمۀ امپراتوری موریا شدند و از قرن ۸ تا ۱۲م در تصرف شاهان هند شمالی بودند. بعد از قرن ۱۳م، اسلام در این سرزمین اشاعه یافت و در قرن ۱۷ در استیلای مغولان هند قرار گرفت و در ۱۷۶۰ مستعمرۀ بریتانیا شد. پس از جنگ جهانی دوم با نام پاکستان شرقی به دولت اسلامی پاکستان پیوست؛ این وضعیت موجب نارضایی بنگالی ها شد و در ۱۹۷۰ به اعلام استقلال پاکستان شرقی و جنگ داخلی و سرکوب استقلال طلبان از سوی دولت پاکستان انجامید. شیخ مجیب الرحمان، رهبر بنگالی ها، که به هند تبعید شده بود، در ۱۹۷۱ به میهن خود بازگشت و به نام بنگلادش اعلام استقلال کرد و خود سمت ریاست جمهوری کشور نوبنیاد بنگلادش را برعهده گرفت. نیروهای ارتش هند، که از استقلال طلبان بنگالی حمایت می کرد، ارتش پاکستان غربی را درهم شکست و طبق قانون اساسی ۱۹۷۲ نظام جمهوری بر کشور حاکم شد.