خطبه

/xotbe/

مترادف خطبه: خطابه، سخنرانی، موعظه، وعظ، دیباچه، سرآغاز، مقدمه

معنی انگلیسی:
discourse, oration, sermon, public homily

لغت نامه دهخدا

( خطبة ) خطبة. [ خ ِ ب َ ] ( ع مص ) مصدر دیگر خَطب و بمعنی خواستگاری کردن زن باشد. ( منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ). زن خواستن. ( تاج المصادر بیهقی ). خُطبَه. ( منتهی الارب ).

خطبة. [ خ ُ ب َ ] ( ع مص ) مصدر دیگر خطابه. رجوع به خَطابَة در این لغت نامه شود. || خِطبَة؛ زن خواستن. ( ناظم الاطباء ).
خطبه. [ خ ِ ب َ ] ( ع اِمص ) خواستگاری زن. ( منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ) : خلیفه عباسه را بجعفر داد، خطبه خواند. ( تاریخ بخارای نرشخی ).
این پیرزن هنوز عروس کرم نزاد
پس سر چرا بخطبه این زن درآورم.
خاقانی.
طغانجق والی سرخس را با او فرستاده و در خطبه کریمه از کرایم او رغبت نموده و بیش از حد وعد و حصر اموال. ( ترجمه تاریخ یمینی ). رغبت فحول... در خطبه اَزواج ارواح آن مخاذیل صادق شد. ( ترجمه تاریخ یمینی ).
این دو نوا نز پی رامشگری است
خطبه ای از بهر زناشوهری است.
نظامی.
خطبه تزویج پراگنده کن
دختر خود نامزد بنده کن.
نظامی.
- خطبه کردن ؛ به ازدواج درآوردن. بتزویج درآوردن :
خاطب او را بملک هفت اقلیم
گر کند خطبه بر حقش دانند.
خاقانی.

خطبه.[ خ ُ ب َ ] ( ع اِ ) کلام که در ستایش خدا و نعت نبی و موعظه خلق باشد. ( از ناظم الاطباء ). کلام خطیب که در ستایش خدا و موعظت باشد. ( از آنندراج ). در کشاف و اصطلاحات فنون خطبه چنین تعریف شده است : خطبه ، عبارتست از گفتاری که مشتمل بسم اﷲ الرحمن الرحیم و سپاس ایزد متعال بدانچه او را سزاوار است و درود بر پیمبر آخرالزمان صلی اﷲ علیه و آله و سلم و در آغاز گفتار واقع شده باشد، سپس باید دانست که خطبه کتاب غیر از خطبه ای است که بر فراز منابر خوانند، زیرا خطبه منابر علاوه بر آنچه که ذکر رفت باید مشتمل بر توصیه بپرهیزگاری و وعظ و تذکر و امثال آن باشد بخلاف خطبه دفاتر. ج ، خُطَب : خطبه چنان دانم که مردم رابدل مردم خوانند و دل از نشنودن قوی و ضعیف گردد. ( تاریخ بیهقی ). || دیباچه کتاب. ( ناظم الاطباء ). در کشاف اصطلاحات فنون آمده : بدان که در خطبه کتاب اگر مؤلف یا مصنف در آغاز شروع بتصنیف یا تألیف از نوشتن خطبه در دیباچه کتاب صرفنظر کند و پس ازختم تألیف خطبه را بیاورد خطبه الحاقیه و اگر از آغاز شروع بتألیف به انشاء خطبه پرداخت ، آنرا خطبه ٔابتدائیه گویند : چون از خطبه این فصول فارغ شدم بسوی راندن تاریخ بازرفتم. ( تاریخ بیهقی ).بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - سخنرانی سخنوری . ۲ - وعظ موعظه نصیحت خلق . ۳ - مقدم. کتاب . جمع : خطب .
کلام که در ستایش خدا و نعت نبی و موعظه خلق باشد . کلام خطیب که در ستایش خدا و موعظت باشد .

فرهنگ معین

(خُ بِ ) [ ع . خطبة ] (اِ. ) سخنرانی ، وعظ ج . خطب . ، ~ عقد جملاتی به زبان عربی که هنگام عقد ازدواج و برای مشروعیت دادن به آن گفته می شود.

فرهنگ عمید

۱. وعظ و سخنرانی امام جمعه قبل از آغاز نماز.
۲. مقدمه یا دیباچۀ کتاب.
خواستگاری و ازدواج.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] خطبه (به ضم خاء) کلمه ای عربی و در اصطلاح، به معنای سخنرانی یا کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و صلوات بر محمّد(ص) و آل محمّد(ص) است.
بنابر آنچه در منابع حدیثی و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم(ص) و دیگر معصومان(ع) به مناسبت های مختلف، در اجتماع مردم خطبه می خواندند.در فقه نیز در باب های صلاة، حج و نکاح از خطبه سخن رفته است.
خطبه کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و صلوات بر محمّد و آل محمّد است. بنابر آنچه در منابع حدیثی و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم(ص)و دیگر معصومان(ع) به مناسبت های مختلف در اجتماع مردم خطبه می خواندند.

[ویکی اهل البیت] خُطبه کلام مخصوص و سخنانی است آشکار که خطیب در برابر دیگران ایراد می کند که مشتمل بر ستایش خداوند و صلوات بر محمد و آل محمد و توصیه به تقوا و مواعظ دیگر است.
بنابر آنچه در منابع حدیثی و تاریخی آمده است پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و دیگر معصومان علیهم السلام به مناسبت های مختلف در اجتماع مردم خطبه می خواندند.
مهم ترین مواردی که خواندن خطبه به نحو واجب یا مستحب در فقه مطرح است، عبارت است از: نماز جمعه، نماز عیدین (فطر و قربان)، نماز باران، موسم حج، هنگام خواستگاری و عقد نکاح و خطبه هنگام کسوف.
خطبه های نماز جمعه باید مشتمل بر حمد و ثنای خدای متعال و صلوات بر محمد و آل محمد علیهم السلام و موعظه باشد. هر چند برخی صلوات را در خطبه اول و موعظه را در خطبه دوم واجب ندانسته اند. بنابر مشهور، قرائت سوره ای کوتاه در هر دو خطبه واجب است. برخی تلاوت یک آیه که به حسب معنا تمام باشد و به آیه قبل و بعدش بستگی نداشته باشد را نیز مجزی دانسته اند.
در نماز باران خواندن خطبه های مأثور افضل است. در غیر این صورت، خطبه ای خوانده شود که مشتمل بر حمد و ستایش خداوند و دعا و تضرّع به درگاه الهی جهت آمدن باران باشد. برخی خطبه نماز باران را صرف دعا و تضرّع دانسته و ایراد خطبه بدین گونه یا به نحو مشهور را مجزی دانسته اند.
همچنین بنابر تصریح برخی، خواندن خطبه قبل از خواستگاری و برای ولی دختر هنگام پاسخ مثبت دادن به خواستگار مستحب است. در این خطبه صِرف حمد خداوند متعال و صلوات بر محمد و آل محمد کفایت می کند.
پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و دیگر معصومان علیهم السلام به مناسبت های مختلف در اجتماع مردم خطبه می خواندند. چنانچه بزرگترین بخش از کتاب نهج البلاغه که به سخنان امام علی علیه السلام اختصاص دارد بخش خطبه های آن حضرت است.
در نهضت عاشورا یکسری خطابه ها و سخنرانی ها توسط سیدالشهدا، امام سجاد، حضرت زینب علیهم السلام و یاران امام انجام گرفته که در کتب تاریخی و روایی ثبت است و اغلب تعیین کننده بوده است، چه آنها که پیش از عاشورا و در طول راه و در خود مکه بوده، چه خطبه هایی که روز عاشورا ایراد شده و چه آنچه از زبان اسیران آزاده در کوفه و شام صادر شده است.

[ویکی الکتاب] معنی خِطْبَةِ: گفتگوو خطاب قراردادنی کوتاه (جمله "خِطْبَةِ ﭐلنِّسَاءِ "به معنی خواستگاری از زنان است)
ریشه کلمه:
خطب (۱۲ بار)

[ویکی فقه] خطبه (ابهام زدایی). •خطبه به کسر خا به معنای خواستگاری از زن است.•خطبه به ضم خا به کلام خطیبی که در ستایش خدا و نعت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) است، گویند.
...

دانشنامه آزاد فارسی

خُطبه
(به معنی سخنرانی) در میان اعراب بسیار متداول بوده است. خطبه خوانان از مردمان سرشناس و برتر قبیله به شمار می رفتند. برخی عقیده دارند که عرب ها، پیش از ظهور اسلام با اثر ارسطو «ریطوریقا» در فن خطابه آشنا بودند. آنان، غالباً نمایندگانی را که به منظور انجام مأموریت های مهم به دربار پادشاهان و دولت های بزرگ آن روزگار می فرستادند، از میان خطیبان برمی گزیدند تا بتوانند در آن جا با استفاده از مهارت خود، خطبه های مؤثر و مفید ایراد کنند. خطبه اکثم صیفی نزد خسرو انوشیروان از این دست است. پس از ظهور اسلام نیز خطابه به عنوان بهترین شیوه برای ترویج دین در نزد مسلمانان اهمیت ویژه ای پیدا کرد. بزرگ ترین خطیب این دوره پس از پیامبر اعظم (ص) بی تردید علی بن ابی طالب (ع) بوده که نخستین خطبه اش را به هنگام دفن پیامبر، برفراز قبر ایشان ایراد کرده است: اِنّ الصبر لجمیل الّاعنک ... در اسلام خطبه به عنوان نوعی از مناسک دینی در بعضی عبادات گنجانده شده است؛ مانند خطبه های نماز جمعه، نماز عیدین، نماز استسقا و نیز خطبۀ پیش از عقد نکاح و در میان آن. به عقیده بسیاری از فقیهان، نه تنها سخن گفتن حین خطبه از سوی مستمعان حرام است، بلکه گوش سپردن به آن و درک مفاهیم آن نیز واجب شمرده شده است. دو خطبه در نماز جمعه، به مثابۀ دو رکعت نماز است. از قدیم رایج بود که در خطبه ها، خلفا و پادشاهان را می ستودند و خطبه ها را به عربی ایراد می کردند. اما امروزه فارسی زبانان، تنها بخشی از خطبه که در آغاز آن به حمد و ستایش خدا و نَعت پیامبر (ص) و اولیا اختصاص دارد را به عربی می خوانند.

مترادف ها

speech (اسم)
نطق، خطابت، حرف، گفتار، صحبت، سخن، سخنرانی، خطبه، گویایی، قوه ناطقه

sermon (اسم)
خطابه، موعظه، اندرز، گفتار، خطبه، وعظ

فارسی به عربی

خطبة

پیشنهاد کاربران

خُطبه
واژه ای پارسی و اَرَبیده ست:
در پارسی میانه : هوخت یا هوخُت = گفتار نیک
هو = نیک ، خوب
خُت = گفتار
واژه های خَطیب ، خَطابه، مُخاطِب، مُخاطَب . . . بر پایه دستور واژه سازی اَرَبی برساخته شده اند و چون دستور نویسان از روی ریشه سه تایی، واژه بَرسازی می کردند وات " ب " را به آن اَفزوده اند.
...
[مشاهده متن کامل]

می توان بر پایه دستور واژه سازی پارسی کارواژه ساخت:
خُتبیدَن ، خُتباندَن
خُتبَنده ، خُتبیده ، خُتبِش ، . . .

بپرس