کلسترول

کُلِستِرول ( به انگلیسی: Cholesterol ) ، یکی از مولکول های زیستی و از دسته استروئید ها در لیپیدها، و نوعی الکل موسوم به استرول است. این مولکول ۲۷ کربنه، ساختار چندحلقه ای دارد. نقش عمده آن استحکام و انعطاف بخشی به غشا سلول ها است.
کلسترول نوعی چربی و از مواد مهم غشا است. کلسترول در خون هم وجود دارد. کلسترول خون از دو منبع اصلی تأمین می شود: رژیم غذایی و تولید در کبد.
نام کلسترول از ترکیب کلمات یونانی «Chole» ( به معنای صفرا ) و «Stereos» ( به معنای جامد ) و پسوند شیمیایی «ول» ( به دلیل الکلی بودن ساختار آن ) ، خلق شده است. دلیل این نام گذاری این بود که محققان برای اولین بار کلسترول را به صورت جامد در سنگ های صفراوی در سال ۱۷۸۴ شناسایی کردند.
کلسترول رژیم غذایی به طور عمده در گوشت، جگر، مغز، تخم مرغ و غذاهای لبنی به بدن می رسد. غذاهایی گیاهی کلسترول ندارند. پس از صرف غذا کلسترول از طریق روده جذب و سپس همراه با تری گلیسیریدها درون پوششی پروتئینی بسته بندی می شود. این ترکیب چربی - پروتئین کیلومیکرون نام دارد. کبد هم می تواند کلسترول را از خون بردارد و هم آن را تولید و به درون خون بریزد.
پس از صرف غذا کبد کیلومیکرون را از خون برداشته و در مدت زمان میان وعده های غذایی کلسترول را تولید و درون گردش خون می ریزد.
کلسترول را می توان به دو دستهٔ کلی تقسیم کرد:[ ۲]
• کلسترول غذایی: منظور همان کلسترولی است که در غذایی که خورده می شود وجود دارد. این عنصر غذایی بسیار شبیه به شکر، چربی، پروتئین، ویتامین ها و املاح معدنی است. این نوع کلسترول تنها در محصولات حیوانی یافت می شود و همان چیزی است که در برچسب های مواد غذایی مشاهده می شود.
• کلسترول خون: این نوع کلسترول در کبد ساخته می شود و همان چیزی است که در آزمایشگاه اندازه گیری می شود.
کلسترول خون و کلسترول غذایی، با اینکه از نظر شیمیایی یکسان هستند، اما این بیانگر یکسان بودن آن ها در هر مورد نیست. به همین دلیل است که تأثیر خوردن کلسترول غذایی بر سلامت می تواند تا حد بسیار زیادی متفاوت از پیامدهای داشتنِ کلسترول خون بالا ( آنچه که در آزمایشگاه های تشخیص پزشکی اندازه گیری می شود ) باشد. [ ۲]
مقدار زیاد کلسترول ال دی ال با بیماری های کرونری قلب در ارتباط است و به آن «کلسترول بد» گویند. لیپوپروتئین ال دی ال کلسترول را روی دیواره رگ ها نشانده و موجب شکل گیری ماده سخت و ضخیمی که همان پلاک کلسترول است می شود. با گذشت زمان پلاک کلسترول موجب ضخیم شدن دیواره رگ و نازک شدن مجرای عبور خون می شود. این فرایند تصلب شرائین ( آتِرو اِسکلِروسیس ) نامیده می شود.

کُلِسْترول (cholesterol)
نوعی استرول سفید و بلورین موجود در سراسر بدن، به ویژه در چربی ها، خون، بافت عصبی و کیسۀ صفرا. در غذاهایی چون تخم مرغ، گوشت و کره نیز کلسترول یافت می شود. کلسترول بالای خون باعث آترواسکلروسیس (سفت شدن سرخرگ ها) می شود. کلسترول بخش جدایی ناپذیر همۀ پوسته های سلول ها و نقطۀ شروع هورمون های استروئید، ازجمله هورمون های جنسی، است. کبد کلسترول را به نمک های صفراوی می شکند که به جذب چربی در دستگاه گوارش کمک می کند و جزء اساسی و ضروری لیپو پروتئینهایند. این پروتئین ها چربی ها و اسیدهای چرب را در خون جابه جا می کنند. مازاد کلسترول لیپوپروتئین کم تراکم (ال دی ال ـ کلسترول) وارد بافت ها شده و در سطح سرخرگ ها رسوب کرده و سبب سفت شدن سرخرگ ها می شوند. کلسترول لیپوپروتئین پُرتراکم (اچ دی ال ـ کلسترول) همانند رفتگر عمل می کند و چربی و کلسترول را از بافت ها به کبد منتقل می کند تا در آن جا تجزیه شوند. ترکیب اچ دی ال ـ کلسترول متغیر است و بعضی از شکل های آن چندان کارآیی ندارد. سطوح کلسترول خون را می توان با کاهش مقدار مصرف الکل و چربی در رژیم غذایی و با جایگزین مقداری از چربی های اشباع شده با چربی های اشباع نشده، تغییر داد؛ که سبب کاهش ال دی ال ـ کلسترول می شوند. بررسی پژوهشگران امریکا در ۱۹۹۹ در زمینۀ کودکان دارای کلسترول بالا ثابت کرد که کنترل سطوح کلسترول از طریق رژیم غذایی زیان آور نیست. براساس پژوهش دیگری در امریکا (۱۹۹۹)، مصرف داروهای پایین آورندۀ کلسترول برای میانسالان نیز به اندازۀ سالمندان تولید می شود. سطح اچ دی ال ـ کلسترول با ورزش افزایش می یابد.