احمدشاه قاجار

لغت نامه دهخدا

احمدشاه قاجار. [ اَ م َ هَِ ] ( اِخ ) پسر محمدعلی شاه قاجار و ملکه جهان دختر نایب السلطنه کامران میرزا پسر ناصرالدین شاه است. او آخرین پادشاه سلسله قاجاریه بود. مولد 27 شعبان 1314 هَ. ق. به تبریز. او در دوازده سالگی پس از خلع محمدعلی شاه بمقام سلطنت رسید و بعلت صغر سن ، مجلس شورای ملی عضدالملک را بسمت نیابت سلطنت او انتخاب کرد و پس از مرگ عضدالملک ابوالقاسم خان ناصرالملک این سمت یافت. ضعف دولت ایران در این وقت و انقلاب روسیه بانگلستان فرصت داد که قراردادی با وثوق الدوله از سنخ آن قراردادها که همیشه دولت انگلیس با دول مشرق بسته و استقلال و تمامیت آنان را از میان برده است ، منعقد کرد. مقاومت این پادشاه جوان در مقابل انگلیس و نپذیرفتن این قرارداد امریست که ملت ایران هیچ وقت آنرا فراموش نخواهد کرد. لکن این پادشاه با همه وطن پرستی و نیکوسیرتی بستگی و علقه ای بسلطنت نداشت و طبعاً مایل باعتزال و کناره گیری بود و با اینکه بعض از قبایل و عشایر ایران و قسمت عمده رجال و علماء و اعیان مملکت طرفدار او بودند مقاومتی در مقابل نشان نداد. بنابراین در سیزدهم ربیعالاَّخر سال 1344 هَ. ق. هنگامی که دراروپا بود خلع شد. و بدانجا ببود تا در 1307 هَ. ش. پس از بیماری طویل در بیمارستان نویی پاریس درگذشت و جسد او را بنابر وصیت خود او بعتبات عالیات نقل کردند. رجوع بکتاب زندگانی احمدشاه تألیف مکی شود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] احمد شاه فرزند محمد علی شاه و آخرین پادشاه سلسله قاجار است که در دوران وی کودتای 1299 رضا خان به وقوع پیوست.
احمد شاه قاجار هفتمین و آخرین پادشاه سلسله قاجار در 1275ش. در تبریز متولد شد. وی که قبل از رسیدن به مقام سلطنت «احمدمیرزا» خوانده می شد، مانند پدرش محمدعلی شاه معلمان و مربیان روسی داشت. «اسمیر نوف» معلم روسی او که افسر ارتش روسیه بود در او نفوذ فراوان داشت.
احمد میرزا در 10 سالگی ولیعهد شد و در 13 سالگی متعاقب فتح تهران توسط مجاهدین مشروطه خواه و پناهنده شدن پدرش به سفارت روسیه ـ تیر 1288ـ به سلطنت رسید.
احمد شاه تا 18 سالگی و رسیدن به سن قانونی نقشی در اداره کشور نداشت و «عضد الملک» بزرگ خاندان قاجار که از سوی شورائی متشکل از علما و برخی نمایندگان مجلس اول و سران مجاهدین به نیابت سلطنت برگزیده شده بود، زمام امور را عهده دار بود.
احمد میرزا در اردیبهشت 1292 با دختری از سران قاجار ازدواج کرد. یک سال بعد با رسیدن به سن قانونی در تیر 1293 تاجگذاری کرد و 17 سال پادشاه بود. در طول این مدت مانند پدربزرگ و جد خود سفرهای متعددی از طریق استقراض از بانک های خارجی به اروپا انجام داد. سفر اول وی که در آبان 1298 آغاز شد، 7 ماه و سفر دوم وی که در بهمن 1300 شروع شد 10 ماه به درازا کشید. در سالهای پادشاهی احمد شاه ایران شاهد حوادث متعددی بود. اعدام شیخ فضل الله نوری ـ مرداد 1288ـ فرار محمدعلی شاه از ایران ـ شهریور 1288ـ اولتیماتوم روسیه به ایران ـ اردیبهشت 1290 ـ به توپ بستن بارگاه امام رضا (ع) توسط نظامیان روسیه ـ فروردین 1291 ـ قیام مردم بوشهر علیه نظامیان انگلیس ـ مرداد 1294 ـ قیام شیخ محمد خیابانی ـ فروردین 1299ـ قیام میرزا کوچک خان جنگلی ـ خرداد 1299 و کودتای رضاخان پهلوی ـ اسفند 1299ـ مهمترین رویدادها و حوادث دوران 17 ساله پادشاهی احمد شاه قاجار بود. در صحنه بین المللی نیز وقوع جنگ اول جهانی ـ تیر 1293 ـ انقلاب بلشویکی در روسیه ـ آبان 1296 ـ و تاسیس جامعه ملل ـ تیر 1297 ـ مهمترین رخدادهای خارجی دوران حکومت وی بود.
سالهای جنگ اول جهانی بحرانی ترین سالهای حکومت احمد شاه بود. با آنکه احمد شاه در نطق افتتاحیه مجلس سوم شورای ملی دولت ایران را بیطرف خواند، در سالهای جنگ، ایران به اشغال روسیه و انگلیس و عثمانی در آمد، سپس قرارداد 1919 به این اشغالگری رسمیت بخشید و سبب تجزیه ایران شد. در این سالها احمدشاه در ازاء دریافت حقوق از روسیه و انگلیس در برابر طرحهای آنان سکوت می کرد و با روی کار آمدن رئیس الوزراهای مورد نظر آنان در کشور مخالفت نمی نمود. در سالهای پایانی حکومت وی کودتای مشترک رضاخان و سیدضیاءالدین طباطبائی، به وقوع پیوست. سیدضیاء پس از کودتا فرمان نخست وزیری خود را از احمدشاه دریافت کرد. اما کابینه وی 100 روز بیشتر دوام نیافت. پس از آن قوام السلطنه، مشیرالدوله، مستوفی الممالک و سپس رضاخان مامور تشکیل کابینه شدند. در دوران حکومت رضاخان مقدمات سلب قدرت از احمد شاه و انقراض سلسله قاجار فراهم شد و این سلسله نهایتاً به موجب مصوبه ای که در آبان 1304 در مجلس شورای ملی به تصویب رسید، منقرض گردید. بدین ترتیب احمد شاه که دو سال قبل از این مصوبه و مقارن کودتای رضاخان در اروپا بسر می برد از سلطنت خلع و برادر و ولیعهد او محمدحسن میرزا به شکل موهن و تحقیر آمیزی از ایران خارج شدند.
احمد شاه سه سال پس از خلع شدن از مقام سلطنت در 1348 ق در سن 32 سالگی در یکی از بیمارستانهای پاریس درگذشت. جنازه او طبق وصیتش به عراق حمل شد و در کربلا نزد مقبره پدرش به خاک سپرده شد. از مقامات دولتی ایران هیچ یک در مراسم تشییع جنازه او شرکت نکردند.

دانشنامه آزاد فارسی

احمدشاه قاجار (تهران ۱۲۷۵ ـ پاریس ۱۳۰۸ش)
هفتمین و آخرین پادشاه (حک: ۱۳۲۷ـ۱۳۴۴ق) قاجار. پسر بزرگ محمدعلی شاه قاجار بود و پس از عزل پدرش به سلطنت رسید و چون خردسال بود نیابت سلطنت به عَضِدُالمُلک قاجار و بعد از فوت او به ناصِرُالمُلک قَراگوزلو محول شد. احمدشاه که در ۱۳۳۲ق تاج گذاری کرد، در اوایل سلطنت خود با آشوب های سالارالدوله و شعاع السلطنه و محمدعلی شاه مواجه شد. با قرارداد ۱۹۰۷ (۱۳۲۵ق) ایران میان انگلیس و روسیه، تقسیم شد و دولت مرکزی عملاً دست نشاندۀ آن ها گردید. دولت روس در ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م، طی اولتیماتومی به ایران، خواستار اخراج فوری مستشاران امریکایی که به دعوت مجلس برای اصلاح امور مالی به ایران آمده بودند، شد. گرچه دولت ایران ـ برخلاف نظر مجلس ـ تسلیم شد، قوای روس وارد کشور گردید و به دستگیری و اعدام آزادی خواهان پرداخت. با آغاز جنگ جهانی اول در ۱۳۳۴ق و به رغم بی طرفی ایران، قوای روس و انگلیس و عثمانی وارد ایران شدند و کشور دچار هرج ومرج و گرانی و قحطی شد. پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، وثوق الدوله، نخست وزیر، طی قرارداد ۱۹۱۹ با انگلیس، آشکارا همۀ امور مالی و نظامی کشور را در اختیار انگلستان قرار داد، اما احمدشاه به رغم اصرار و تهدید آن کشور، حاضر به امضای آن نشد و این قرارداد نیز با مخالفت مجلس و افکار عمومی روبه رو گردید. پس از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ش رضاخان که وزیر جنگ و سپس نخست وزیر شد (۱۳۰۲ش)، با تبلیغ جمهوریت، قصد براندازی رژیم قاجار را داشت، اما ناکام ماند. او با مداخله در انتخابات مجلس، طرفداران خود را به مجلس پنجم فرستاد. سرانجام مجلس در ۱۳۰۴ش به خلع سلطنت قاجار رأی داد. احمدشاه که از ۱۳۰۲ش در اروپا به سر می برد تا ۱۳۰۸ش در همان جا زندگی کرد و سرانجام در پاریس درگذشت و در نجف اشرف دفن شد. احمدشاه مردی آزادی خواه و پای بند به قانون اساسی و نظام مشروطه، و درعین حال ضعیف النفس بود.

پیشنهاد کاربران

برای یادسپاری آسانتر می توان با کلمات بازی کرد و داستان ساخت.
شاهان قاجار، همه ی آنها شاه هستند غیر از اولی که اول اسمش آغا و آخر آن خان است گویا هنوز کسی به شاهی آن را قبول نمی کرد یا به اسم آن نمیامد. آقا محمد خان که به یک پیروزی و فتحی دست یافت و آن ایجاد سلسله ی قاجار بود لذا کلمه ی فتح را می پسندید پس شاید به همین مسئله، مثلا پسر برادرش جانشین او شد یعنی فتحعلی شاه، اما همین فتحعلی شاه به جای فتح، باز تکرار می کنم، به جای فتح و پیروزی از روسیه شکست خورد. نتیجهٔ این شکست امضای عهدنامه های ترکمانچای و گلستان بود که به موجب آن، بخش های بزرگی از قلمروهای شمال غربی ایران از جمله کشورهای امروزی ارمنستان، گرجستان، داغستان، جمهوری آذربایجان و نخجوان از ایران جدا شد فتحعلی شاه فرزندی داشت به نام عباس میرزا که در جنگها شرکت می کرد و قبل از پدر از دنیا رفت و پسرش محمد شاه به تخت پادشاهی رسید شاید بشود گفت که فتحعلی شاه به عباس میرزا گفت اسم این پسر را ، اسم شاه اول قاجار بگذار چراکه اگر او نبود من هم شاه نبودم و عباس میرزا با این قصه ی ساختگی ما اسم پسر را محمد گذاشت و از قضا همین پسر، شاه شد تا نام آقا محمد خان هم مثلاً زنده بماند از اتفاقات مهم دوران محمد شاه ظهور باب بود که اوحاضر نشد با فتوای روحانیون شیعه مبنی بر قتل او موافقت کند. اما بعد از محمد شاه دوتا شاه داریم که در اسمشان کلمه ی دین است اولی ناصرالدین شاه و دیگری مظفرالدین شاه، حکومت ناصرالدین شاه آخرین حکومت در ایران با شیوه پادشاهی مطلقه بود. ناصرالدین شاه، پسر محمد شاه، نخستین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه عازم اروپای نوین شد. سید علی محمد باب، مؤسس آئین بابی به دستور او تیرباران شد. ناصرالدین شاه نخستین صدراعظم خود امیرکبیر را به قتل رساند. . او به افتخار نیم قرن سلطنت بر ایران، خود را صاحب قران می نامید ناصرالدین شاه در سال ۱۲۷۵ خورشیدی و در آستانهٔ مراسم پنجاهمین سال پادشاهی اش به ضرب گلوله توسط میرزا رضا کرمانی که یکی از پیروان سید جمال الدین اسدآبادی بود، ترور شد اما آبجی مظفر، کتابی است که شرح حال و زندگینامه مظفرالدین شاه پسر چهارم ناصرالدین شاه می پردازد آبجی لقبی بوده که مردم تهران آن زمان به مظفرالدین شاه داده و حتی اشعاری نیز در این خصوص برایش سروده بودند او فرمان مشروطیت را امضا نمود و تنها ده روز پس از امضای قانون اساسی درگذشت. وی به خاطر همین اقدامات در تاریخ ایران به شاه مشروطه مشهور می باشد. ( مظفر تاج را دو نیم کرد نیمی برای مجلس ) . شاه بعدی محمدعلی شاه بود که به مخالفت با مشروطه پرداخت. وی مجلس شورای ملی را به توپ بست و بسیاری از آزادی خواهان را به قتل رساند. این رویدادها به استبداد صغیر معروف است در تبریز ستارخان ( سردار ملی، ستاره ها وقتی سر دار می روند ) و باقرخان ( سالار ملی، سالاری به قر و فر نیست ) بحمایت مشروطه برخاست و سرانجام مجاهدین از اطراف بقصد تصرف پایتخت حرکت کردند و سربازان محمد علیشاه از عهده جلوگیری آنها بر نیامدند و آنها وارد تهران شدند محمد علیشاه به سفارت روس پناه برد و از سلطنت خلع شد و سپس از ایران خارج گردید و احمد میرزا پسر ۱۲ ساله اش به سلطنت رسید. احمد شاه تا ۱۸ سالگی و رسیدن به سن قانونی نقشی در اداره کشور نداشت و عضد الملک بزرگ خاندان قاجار که از سوی شورائی متشکل از علما و برخی نمایندگان مجلس اول و سران مجاهدین به نیابت سلطنت برگزیده شده بود، زمام امور را عهده دار بود احمد شاه 17 سال پادشاه بود. در طول این مدت مانند پدربزرگ و جد خود سفرهای متعددی به اروپا انجام داد. در سالهای پادشاهی احمد شاه، ایران شاهد حوادث متعددی بود. اعدام شیخ فضل الله نوری ـ به توپ بستن بارگاه امام رضا ( ع ) توسط نظامیان روسیه ـ قیام مردم بوشهر علیه نظامیان انگلیس ـ قیام شیخ محمد خیابانی ـ قیام میرزا کوچک خان جنگلی - کودتای رضاخان پهلوی، اما سالهای جنگ اول جهانی بحرانی ترین سالهای حکومت احمد شاه بود. با آنکه احمد شاه در مجلس شورای ملی دولت ایران را بیطرف خواند، در سالهای جنگ، ایران به اشغال روسیه و انگلیس و عثمانی در آمد، سپس قرارداد 1919 به این اشغالگری رسمیت بخشید و سبب تجزیه ایران شد. در سالهای پایانی حکومت وی کودتای مشترک رضاخان و سیدضیاءالدین طباطبائی، به وقوع پیوست. و مقدمات سلب قدرت از احمد شاه و انقراض سلسله قاجار فراهم شد و این سلسله نهایتاً به موجب مصوبه ای که در آبان 1304 در مجلس شورای ملی به تصویب رسید، منقرض گردید. بدین ترتیب احمد شاه که دو سال قبل از این مصوبه و مقارن کودتای رضاخان در اروپا بسر می برد از سلطنت خلع گردید.
...
[مشاهده متن کامل]

( ۱ ) آغامحمدخان ( آغامحمدخان شاه! )
( ۲ ) فتحعلی شاه ( شکستعلی شاه )
( ۳ ) محمدشاه ( همنام و همخو شاه اول )
( ۴ ) ناصرالدین شاه ( آخرین پادشاهی مطلقه )
( ۵ ) مظفرالدین شاه ( شاه مشروطه )
( ۶ ) محمدعلی شاه ( توپ بستن مجلس )
( ۷ ) احمدشاه ( در ۱۲ سالگی به سلطنت رسید )

احمدشاه قاجار زاد در دوم بهمن ۱۲۷۵ در تبریز زاده شد.
هفتمین و آخرین پادشاه قاجار در ایران که در ده سالگی ولیعهد و در ۱۲ سالگیبه پادشاهی رسید.
احمدشاه در تیر ۱۲۹۳ تاج گذاری کرد و هم زمان با آغاز جنگ جهانی اول سلطنت را بطور رسمی و قانونی عهده دار شد.
...
[مشاهده متن کامل]

و در تاریخ ۸ اسفند ۱۳۰۸ در سن ۳۳ سال درگذشت.
در نهم آبان ۱۳۰۴ سرانجام با رأی مجلس شورای ملی احمدشاه از پادشاهی خلع و سلسله قاجاریه منقرض اعلام شد.

بپرس