اکثر
معنی
أَکْثَر: زيادتر
معنی
أَکْثَرَکُمْ: اکثر شما
معنی
أَکْثَرُهُمُ: اکثر شان
معنی
نِعْمَتَ: نعمت - هر چيز سازگار با طبع و مفيد و لذت بخش (نعمت براي هر چيز عبارت است از نوع چيزهائي که با طبع آن چيز بسازد ، و طبع او آن چيز را پس نزند و از آنجا که موجودات جهان، همه به هم مربوط و متصلند لذا بعضي که سازگار با بعض ديگرند، نعمت آن بعض بشمار ميرون...
معنی
کَافُوراً: کافور(کافور مادهای مومی، سفید و یا شفاف و جامد با فرمول C۱۰H۱۶O که دارای بوی بسیار قوی میباشد.کافور صمغ درختی بنام camphor laurel میباشد. این درخت همیشه سبز در آسیا و به خصوص در جزیره برنئو و فرمز وجود دارد. درخت کافور تا 25تا 30 متر رشد میکند و ...
ریشه کلمه:
کثر (۱۶۷ بار)
استثنای اکثر به اخراجِ بیش از نصف مصادیق مشمول یک حکم اطلاق می شود.
استثنا به تعداد افرادی تعلق می گیرد که کمتر از نصف، نصف و یا بیشتر از نصف افراد مستثنا منه است. اگر تعدادی که به وسیله استثنا از مستثنا منه خارج می شود بیشتر از نصف آن چه باشد که تحت آن باقی می ماند، در اصطلاح، به آن «استثنای اکثر از نصف» گفته می شود.
اختلاف بین صاحب نظران در جواز استثنای مذکور
در جواز این استثنا اختلاف است، اما بیشتر صاحب نظران معتقد به جواز هستند، به دلیل آیه : ﴿إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلاّ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغاوِینَ﴾.
دَوَران تکلیف بین کمتر و بیشتر را اقلّ و اکثر می گویند از آن در علم اصول، مبحث اصول عملی سخن رفته است. اقل و اکثر به دو فعلِ مشترک در اجزا و شرایط، و متفاوت در کمّیت اجزا و شرایط اطلاق می شود.
ـــ اقلّ و اکثر اصطلاحی اصولی و عبارت است از تعلّق تکلیف به یکی از دو چیز که یکی بیشتر و دیگری کمتر است، مانند حرمت غناء که معلوم است؛ لیکن معلوم نیست که مراد از غنا مطلق گرداندن صدا در حلق (چهچهه زدن) است (اقل) یا آن، به اضافه مُطْرِب بودن (اکثر). ـــ اقل و اکثر، به معنای دو فعلی است که در مقام تعلق تکلیف ، لحاظ گردیده و در مجموعه ای از اجزا و یا شرایط با هم اشتراک دارند، ولی یکی از آنها نسبت به دیگری اجزا و یا شرایط بیشتری دارد، خواه هر دو دفعی الحصول باشند (اجزا و شرایط آنها به یک باره به وجود آید) یا تدریجی الحصول (اجزا و شرایط تشکیل دهنده آنها به تدریج موجود گردد)، و خواه هر دو ارتباطی باشند یا استقلالی.
اقسام اقل و اکثر
اقلّ و اکثر به دو گونه استقلالی و ارتباطی تقسیم می شود.
تفاوت اقل و اکثر استقلالی و ارتباطی
تفاوت این دو آن است که در اقلّ و اکثر استقلالی، تکالیف از یکدیگر مستقل بوده و هر یک دارای امتثال یا عصیان جداگانه ای است؛ بدین معنا که اگر حکم به اکثر تعلّق گرفته باشد، با انجام دادن اقل، به همان اندازه در وجوب، امتثال و در حرام، عصیان صورت گرفته است، امّا در اقلّ و اکثر ارتباطی، تنها یک تکلیف در بین بوده و قهرا نسبت به اقلّ و اکثر یک امتثال یا عصیان وجود دارد و در صورت تعلّق تکلیف به اکثر، با انجام دادن اقل، هیچ امتثال یا عصیانی رخ نداده است.هر یک از اقلّ و اکثر استقلالی و ارتباطی یا در شبهه وجوبی است یا در شبهه تحریمی. از این رو، چهار گونه اقلّ و اکثر متصوّر است.
اقلّ و اکثر ارتباطی در شبهه وجوبی
...
تخصیص اکثر عبارت است از: اخراج بیشتر افراد عام از حکم آن.
تخصیص اکثر، آن است که خاص، سبب بیرون رفتن بیشتر افراد عام از حکم آن گردد؛ مانند: " اکرم العلماء " و " لا تکرم العلماء الا زیدا ".
دیدگاه اصولیون
مشهور اصولیون، تخصیص اکثر را مصداقی از تخصیص مستهجن دانسته و آن را ناپسند و قبیح می شمارند.
عناوین مرتبط
...
تخییر بین اقل و اکثر به تخییر بین دو شیء دارای قدر متیقن در مقام امتثال اطلاق می شود.
تخییر بین اقل و اکثر، مقابل تخییر بین متباینین می باشد و به این معنا است که مکلف در انجام یکی از دو امری که رابطه آنها با یک دیگر، رابطه اقل و اکثر است، مخیر می باشد، و این در جایی پیش می آید که غرض مولا به طور جداگانه و مستقل، هم با انجام اقل و هم با انجام اکثر حاصل شود، مانند این که مکلف مخیر باشد تسبیحات اربعه را یک بار و یا سه بار قرائت نماید.
← نکته
۱. ↑ اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۱، ص۹۵.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۹۵، برگرفته از مقاله «تخییر بین اقل و اکثر».
...
دَوَران بین اقل و اکثر به معنی تردید در تکلیف معلوم به اجمال، بین دو مصداق دارای نسبت اقل و اکثری است که به آن تردد بین اقل و اکثر نیز گفته می شود.
دوران بین اقل و اکثر، مقابل دوران بین متباینین، و به معنای شک در الزام به یکی از دو امری است که در مجموعه ای از افعال یا اجزا و شرایط با هم اشتراک دارند، و یکی از آنها نسبت به دیگری افعال یا اجزا و شرایط بیشتری دارد.
دوران بین اقل و اکثر در شبهه مقرون به علم اجمالی است
دوران بین اقل و اکثر از موارد شبهه مقرون به علم اجمالی است که در آن، اصل تکلیف به طور اجمال مسلّم بوده ولی در مکلف به تردید وجود دارد. برای مثال، مکلف علم دارد که نماز بر او واجب است، اما نمی داند که نماز با سوره بر او واجب است یا نماز بدون سوره؛ یعنی در وجوب خواندن نه جزء، شک ندارد، بلکه در وجوب جزء دهم ( سوره ) شک دارد. و یا مانند آن که کسی بداند مبلغی به شخصی مدیون است اما نداند که آن مبلغ صد تومان است یا دویست تومان. دوران بین اقل و اکثر دو گونه است: ارتباطی و استقلالی.
عناوین مرتبط
اقل و اکثر؛ دوران بین اقل و اکثر ارتباطی؛ دوران بین اقل و اکثر استقلالی.