حساب
حساب قدیمی ترین شاخه ریاضیات است. احتمالاً پیدایش این فن ناشی از نیاز انسان به شمارش اشیا و دارائی ها بوده است.
پایه ای ترین عملیات حساب جمع و
تفریق و ضرب و تقسیم است.
آموزش حساب از گذشته های دور جزو برنامه آموزشی کودکان دبستانی بوده است.
ریاضی دانان معمولاً حساب را با
نظریه اعداد مترادف می دانند.
حساب می تواند به چیزهای زیر اشاره کند:
حساب اطلاعات واحد یک ردیف بودجه برای آژانس های اطلاعاتی و امنیتی بریتانیا است که شامل ستاد ارتباطات دولت بریتانیا (GCHQ)، سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا (ام آی۶) و سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا (ام آی۵) می شود.
در سال ۲۰۱۶ رئیس حسابرسی ردیف بودجه حساب اطلاعات واحد «مارک لیال گرانت» بوده است.
مقدار این ردیف بودجه در سال مالی ۲۰۱۴-۲۰۱۵ برابر ۲/۶ میلیارد پوند استرلینگ بوده است.
حساب بانکی نشان دهنده ثبت وقایع حساب مالی بین مشتری بانک و موسسهٔ مالی (بانکی) است.
حساب بانکی از نظر بانکداری ممکن است یکی از انواع زیر باشد:
حساب قرض الحسنه (current account):
در بانکداری بین المللی حسابهایی وجود دارند که به منظور عملیات روزمره دریافت و پرداخت استفاده می شوند. به اینگونه حسابها هیچگونه سودی از طرف بانک پرداخت نمی شود ولی خدمات گسترده ای از قبیل کارت و چک روی آن تعریف می گردد. به این حسابها حسابهای جاری گفته می شود. حتی در برخی بانکهای خارجی از اینگونه حسابها کارمزد هم دریافت می گردد.
در ایران با توجه به شرایط و بومی سازی بانکداری بین الملل و تطبیق صنعت با فقه اسلامی و شیعی حساب قرض الحسنه تعریف شده که بعنوان قرض صاحب حساب به بانک است که هر زمان صاحب حساب اراده کند می تواند دریافت نماید.
حساب پس انداز (deposit account):
حسابهایی که طی قرارداد آن صاحب حساب پول خود را در یک محدوده زمانی در اختیار بانک قرار می دهد که بانک با آن کار کند.
در بانکداری بین الملل بانک مبالغ را جمع آوری کرده و با پول کار می کند و بعنوان سبدگردان مسئولیت تولید سود را بر عهده می گیرد و به صاحب حساب هم سود می دهد.
در بانکداری ایران بانک از طرف صاحب حساب وکیل در سرمایه گذاری می شود و از سود حاصل حق الوکاله خود را برداشت می کند و بقیه را به صاحب حساب می پردازد.
گواهی سپرده (saving account):
حسابهایی که با زمان بلندتری نسبت به پس انداز و با تعهد زمانی مشخص و ثابت سپرده گذار پول خود را به بانک می سپرد و بانک سرمایه گذاری و سود خود را برداشته و سود صاحب حساب را نیز پرداخت می نماید.
حساب برداری (به انگلیسی: Vector Calculus)، شاخه ای از ریاضیات است که با مشتق و انتگرال میدان های برداری به ویژه در فضای اقلیدسی سه بعدی (
R
3
{\displaystyle \mathbf {R} ^{3}}
) سر و کار دارد.
حساب برداری، گاهی به عنوان مترادف موضوع وسیع تر حساب چندمتغیره به کار می رود که علاوه بر حساب برداری، شامل مشتق پاره ای و انتگرال چندگانه هم می شود. حساب برداری، نقش مهمی در هندسه دیفرانسیل و معادلات دیفرانسیل با مشتقات پاره ای ایفا می کند و به طور گسترده ای در فیزیک و مهندسی، به ویژه در توصیف میدان های الکترومغناطیسی، میدان های گرانشی و دینامیک شاره ها به کار می رود.
حساب برداری، در اواخر قرن ۱۹ میلادی، توسط ویلارد گیبز و الیور هویساید و با تحلیل چهارگان ها شکل گرفت. بیشتر نمادها و واژگان فنی حساب برداری، توسط گیبز و ادوین ویلسون ابداع شده و در کتاب آنها با نام Vector Analysis که در سال ۱۹۰۱ منتشر شد، مورد استفاده قرار گرفتند.
حساب پس انداز (انگلیسی: Savings account) حساب هایی که با زمان بلندتری نسبت به پس انداز و با تعهد زمانی مشخص و ثابت، سپرده گذار پول خود را به بانک یا مؤسسه مالی می سپرد، سپس بانک، سرمایه گذاری و سود خود را برداشته و بهره صاحب حساب را نیز پرداخت می نماید.
به گونه ای از حساب قرض الحسنه یا حتی سپرده بانکی گفته می شود که صاحب آن می تواند با استفاده از چک و بوسیله خودش یا اشخاص ثالث از آن برداشت نماید.
حروف جُمَل یا حساب جمل یا حساب ابجد به معنی ارزش عددی حروف الفبا و واژگان است.
گویند میرزا مهدی خان منشی، سَجعی مُطَنطَن برای مُهر نادرشاه ساخته و از نظر گذرانید. شاه برآشفت و نوشته را به دور افکند و با اینکه عامی بود و نوشتن و خواندن نمی دانست، گفت:
حساب ابجد یا حساب جمّل به چندین نوع تقسیم شده است که هر یک موارد خاصی برای استفاده و اعمال دارند. ابجد کبیر، ابجد اکبر، ابجد کبائر، ابجد اکبر کبائر و همچنین ابجد وسیط، ابجد صغیر، ابجد اصغر، ابجد صغایر و ابجد اصغر صغایر از انواع ابجد بشمار می روند.
یونانی ها به این نوع محاسبه ایزوپسفی گفته اند و یهودیان آن را به نام «گماتریا» می شناسند. یهودیان با این روش واژگان را با معیار و بینش مذهبی تفسیر نموده و آینده را با همین فرضیه پیش بینی کرده اند. این روش غالباً در احادیث و روایات توراتی (تلمود)، به کار برده شده.
حروف جُمَل دارای هشت صورت (ترکیب) است که ابجد، نام نخستین صورت از صور هشت گانه آن می باشد: ابجد- هَّوَز- حُطّی- کَلمَن- سَعفَص- قرشـَت- ثخَذ- ضَظَغ؛ و در حساب جُمَل، الف تا ط به ترتیب، نماینده یک تا نُه و ی تا ص به ترتیب، نماینده دَه تا نود و ق تا غ به ترتیب، نماینده صد تا هزار است. باشد.
حساب چندمتغیره تعمیمی از حساب دیفرانسیل و انتگرال یک متغیره به حساب بیش از یک متغیر (مشتق گیری و انتگرال گیری از توابع شامل چند متغیر) است.
حساب دریافتنی نماینده مطالبات واحد تجاری از بدهکاران است که در نتیجه فروش مواد یا ارایه خدمات به طور نسیه ایجاد شده است و رسمیتش از سند دریافتنی کمتر است.
در ریاضیات، حساب دیفرانسیل یکی از زیرمجموعه های حسابان است که به مطالعهٔ نرخ تغییرات کمیت ها می پردازد. این حساب یکی از دو بخش سنتی حسابان است که بخش دیگر آن، حساب انتگرال است.
هدف اصلی مطالعهٔ حساب دیفرانسیل، محاسبهٔ مشتق یک تابع و کاربردهای آن است. مشتق تابع در یک نقطهٔ دلخواه، نرخ تغییرات تابع در نزدیکی آن نقطه را توصیف می کند. فرایند یافتن مشتق، مشتق گیری نامیده می شود. از نظر هندسی، مشتق در یک نقطه شیب خط مماس روی نمودار تابع در همان نقطه است؛ به شرطی که مشتق در آن نقطه موجود باشد. مشتق تابع حقیقی یک متغیره در هر نقطه، بهترین تقریب خطی برای تابع در آن نقطه است.
حساب دیفرانسیل و حساب انتگرال با قضیهٔ اساسی حسابان به یکدیگر مرتبط می شوند. این قضیه بیان می کند که مشتق گیری معکوس انتگرال گیری است.
مشتق گیری تقریباً در همهٔ علوم کمّی کاربرد دارد. برای نمونه، در فیزیک، مشتق جابجایی یک جسم متحرک برحسب زمان نشان دهندهٔ سرعت آن جسم و مشتق سرعت برحسب زمان بیانگر شتاب است. مشتق تکانهٔ یک جسم معادل با نیروی وارد بر آن جسم است و بازنویسی این مشتق گیری معادلهٔ معروف F = ma را که متناظر با قانون دوم حرکت نیوتن است، به دست می دهد. نرخ واکنش یک واکنش شیمیایی، یک مشتق است. مشتقات در تحقیق در عملیات، پربازده ترین روش های حمل مواد و طراح کارخانه ها را تعیین می کنند.
مشتقات برای یافتن بیشینه و کمینهٔ یک تابع نیز به کار می روند. معادلات دربرگیرندهٔ مشتقات، معادلات دیفرانسیل نامیده می شوند و در توصیف پدیده های طبیعی دارای اهمیت هستند. از مشتقات و تعمیم آن ها در بسیاری از شاخه های ریاضیات، مانند آنالیز مختلط، آنالیز تابعی، هندسهٔ دیفرانسیل، نظریهٔ اندازه و جبر مجرد بهره برده می شود.
حسابان یا حساب دیفرانسیل و انتگرال یکی از شاخه های اصلی ریاضیات است. این رشته از تحول جبر و هندسه ناشی شده است. حسابان خود دو شاخه اصلی دارد: حساب فاضله (یا حساب دیفرانسیل) و حساب جامعه (یا حساب انتگرال) گوتفرید لایبنیتس و ایزاک نیوتون به طور همزمان و مستقل این حساب را کشف و طراحی کردند اما علائمی که امروزه در این حساب استفاده می شود از ابداعات لایبنیتس است.
حساب سازی، (به انگلیسی: False Accounting) گونه ای کلاهبرداری و عمل ناشی از نادرستی و فریب که به منظور سوء استفاده خود و یا دیگری و یا به منظور ضرر رساندن به شخصی انجام گیرد و در نتیجه: حسابی، ثبتی و یا سندی که به منظور حسابداری تهیه شده نابود، مخدوش، نهفته یا دستکاری شود و یا در تهیه اطلاعات مورد نیاز، کسی از حسابی، ثبتی یا سندی استفاده کند، که بداند در موردی گمراه کننده، تقلبی و فریبنده است.
حساب سپرده (انگلیسی: Deposit account) نوعی حساب جاری، پس انداز یا هر نوع دیگر از حساب بانکی است، که با گشایش آن، مشتری مبلغی پول را نزد بانک سپرده می گذارد و بابت آن بهره دریافت می کند. در برخی از کشورها حساب سپرده فقط با یادداشت ۷ یا ۱۴ روزه قابل بازپرداخت به مشتری است. یعنی مشتری در صورت نیاز به پول خود باید ۷ یا ۱۴ روز قبل کتباً به بانک اطلاع دهد. در ایران حساب های سپرده بدون ارائهٔ یادداشت قابل بازپرداخت به مشتری است؛ ولی چنانچه این عمل قبل از سررسید مدت سپرده درخواست شود، نرخ بهره یا سود آن کمتر خواهد بود.
در اقتصاد کلان و امور مالی بین المللی حساب دارائی و یا حساب سرمایه و یا حساب مالی یکی از اجزای اصلی تراز پرداخت ها است.در حالی که حساب جاری بیانگر درآمد خالص یک ملت است، حساب دارایی بیانگر میزان مالکیت آن ملت به سرمایه موجود است.
هر مازاد در حساب دارایی به معنای جریان داشتن سرمایه به درون کشور است اما برخلاف مازاد در حساب جاری، این مازاد می تواند به معنای قرض گرفتن دولت از موسسات و کشورهای دیگر و یا فروختن دارایی ها بجای درآمد باشد.
هرگونه کسری در حساب دارایی می تواند به علت در جریان بودن سرمایه بسوی خارج از کشور باشد اما همچنین می تواند به معنای افزایش ادعای یک ملت روی دارایی های خارجی باشد.
حساب دارایی می تواند بصورت زیر محاسبه شود: حساب دارایی = تغییرات در مالکیت خارجیان بر دارایی های داخلی - تغییرات در مالکیت مردم کشور بر دارایی های خارجی
این فرمول می تواند بصورت زیر نیز نوشته شود: حساب دارایی = سرمایه گذاری مستقیم خارجی + سرمایه گذاری سبد سرمایه گذاری (Portfolio Investment) + دیگر سرمایه گذاری ها + اندوخته سرمایه گذاری
«حساب شیطان» (انگلیسی: The Devil's Arithmetic) یک فیلم تلویزیونی آمریکایی است که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به کیرستن دانست، بریتانی مورفی، پل فریمن، میمی راجرز، و لوئیز فلچر اشاره کرد.
حساب گزاره ها یا حساب گزاره ای (Propositional calculus) سامانه ای است صوری (formal) که به نمایش مواد و اصول منطق گزاره ای می پردازد. گزاره ها و ترکیب آن با ادوات منطقی شکل می گیرد. گزاره های مورد توجه منطق گزاره ها فقط گزاره های خبری ست. در منطق کلاسیک یا منطق دو ارزشی، گزاره ها دارای ارزش درست یا غلط هستند.
تذکر: بعضی منطق دان ها منطق گزاره ها را منطق جمله ها خواندند، ولی، به نظر می رسد با توجه به تفاوت زبانی گزاره و جمله و اینکه گزاره، فقط به جمله خبری گفته می شود، عبارت منطق گزاره ها صحیح تر است.
حساب لامبدا (که با نشان داده می شود) یک سیستم رسمی در منطق ریاضی برای بیانمحاسبات است؛ که این محاسبات بر اساس توابع انتزاعی و برنامه هایی است که از متغیرهای جایگزینی و الزام آور استفاده می کند
این یک مدل جهانی محاسبات است که می تواند ماشین تورینگ را شبیه سازی کند و هم چنین اواین مرتیه توسط ریاضی دان Anoloz Church معرفی شد طوری که قسمتی از تحقیقات خود را صرف شالوده و پایه ریاضی کرد.
حساب لامبدا شامل تولید عناصر لامبدا و انجام کاهش عملگر روی آن است. به بیان ساده تربرای حساب لامبدا عناصر به مانند جدول زیر ساخته می شوند
A متغیر کاراکتر و یا نماینده چندین رشته و پارلمتر و ریاضیات/ارزش منطقی
مفهومی تعریف تابع(m یک عنصر لامبدا است) متغیر x برای بیان محد. دینت لامبدا است(λx.m)
(m.n) برنامه حرکت تابع به سمت آرگومان.m و nعناصر لامبدا هستند
تولید کردن به مانند (λx. λy(λz(λz.zx)(λy.zy))(xy). پرانتز می تواند برداشته شو. د اکگر بیان یکپارچه باشد. برای بعضی از برنامه ها عناصر شامل عبارات منطقی زیاضی و عملگرها می باشد.
حساب لامبدا یک تورینگ کامل است. یک مدل جهانی از محاسبات که می تواند ماشین تورینگ را شبیه سازی کند. تلفظ یونانی لامبدا. در عبارات لامبدا و عناصر لامبدا استفاده می شود برای مشخص کردن متغیرهای الزام آور درون تابع.
حساب لامبدا می تواند نوشته شود و یا نوشته نشود. در حساب لامبدا نوشته شده توابع می توانند درخواست دهند اما اگر توانایی پذیرفتن ورودی نوع داده را داشته باشند.
حساب لامبدا برنامه ای در ناحیه های مختلف دارد اعم از ریاضی فلسفه وزبان شناسی علوم کامپیوتر. حساب لامبدا نقش مهمی را در تیوری برنامه زبان ها بازی می کند. توابع برنامه زبان شامل حساب لامبدا است. حساب لامبدا اخیراً در راس تحقیقات نظریه دسته بندی قرار دارد.
حساب ماتریس ها (Matrix calculus) به هنگام کار با حساب چندمتغیره کاربرد می یابد.
منطق محمولات، که منطق متغیر ها نیز نامیده شده، بخشی از منطق صوری با منطق نمادین است که به صورت نظام مندی رابطه های منطقی بین جملات را نشان می دهد که به سبب صرف شیوه ای رعایت می شود که در آن محمولات یا عبارت های اسمی بر طیفی از موضوعات به وسیله ی متغیرهایی همچون هر،بعضی، بدون توجه به معنا یا محتوای مفهومی آن ها یا هر محمولی به صورت خاص توزیع شده است. حساب محمولات متمایز از حساب جمله هاست که با جملات یا گزاره های کامل تحلیل ناشده ای با حروف عطف "اگر،آن گاه" و "یا" سروکار دارد. منطق محمولات بر خلاف منطق جمله ها یا منطق گزاره ها، با گزاره های اتمی سروکار ندارد بلکه با اجزای داخلی گزاره های اتمی سروکار دارد.
حساب های ملی (انگلیسی: National accounts) یا سیستم حسابداری ملی، به پیاده سازی تکنیک های جامع و سازگار حسابداری اطلاق می شود، که در راستای اندازه گیری و محاسبه فعالیت های اقتصادی ملی کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش بر حسابداری دوطرفه تأکید می شود.
بی حساب فیلمی سینمایی است به کارگردانی مصطفی احمدی و تهیه کنندگی سعید ملکان که در سال ۱۳۹۵ ساخته شده و پس از فیلم نزدیکتر دومین اثر این فیلمساز جوان و همکاری مجدد وی با صابر ابر می باشد که بر خلاف فیلم اول وی حال و هوایی کمدی دارد.
تسویه حساب نام فیلمی از تهمینه میلانی است که در سال ۱۳۸۶ ساخته شده است. این فیلم در ژانر درام فمینیسمی و به طرافداری از حقوق زنان ساخته شد.این فیلم به دلیل افراط در فمنیسم از فیلم های ضعیف ایرانی در این مورد به شمار می آید.
خانه اّقای عبد الله بی حساب در شهرستان فومن، شهرک ماسوله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۳۶۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانهٔ اّقای عبدالله بی حساب در شهرستان فومن، شهرک ماسوله واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۳۶۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه آقای رمضان بی حساب مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان فومن، شهرک ماسوله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۳۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه عبدالله بی حساب مربوط به دوره معاصر است و در شهرستان فومن، شهرک تاریخی ماسوله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۲۱۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه نازعلی بی حساب مربوط به دوره معاصر است و در شهرستان فومن، شهرستان تاریخی ماسوله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۳۹۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دو کلمه حرف حساب ستون طنزی در صفحه ۳ روزنامهٔ اطلاعات از کیومرث صابری فومنی بود. او اولین بار این ستون را در ۲۳ دی ماه ۱۳۶۳ نوشت و نام مستعار گل آقا را برای خود برگزید. این ستون که انتشارش تا ۱۳۶۹ ادامه داشت در زمان خود مهمترین مطالب طنز سیاسی در ایران بود.
تا سال ۱۳۶۷ که صادق خلخالی در نطقی در مجلس هویت او را افشا کرد، کسی از آن خبر نداشت.
صابری در مصاحبه ای خامنه ای، سیدمحمود دعایی و جلال رفیع را مشوق گل آقا شدنش اعلام کرد.
او بعداً چهار جلد از دو کلمه حرف حساب را به صورت کتاب منتشر کرد.
به نوشته روزنامه همشهری، «دو کلمه حرف حساب و طنز گل آقا آمیزه ای از انتقاد، تجاهل، انصاف، ادب، ایجاز، رندی، امیدبخشی، سازندگی و شادی آفرینی بود که با خلق شخصیت هایی همچون شاغلام، مش رجب، غضنفر، ممصادق و کمینه عیال ممصادق مشکلات و انتقادات مردم کشورش را به گوش مسؤولان می رساند.»
ذی حساب مأموری است که بموجب حکم وزارت امور اقتصادی و دارائی از بین مستخدمین رسمی واجد صلاحیت به منظور اعمال نظارت و تأمین هماهنگی لازم در اجرای مقررات مالی و محاسباتی در وزارتخانه ها و موسسات و شرکتهای دولتی و دستگاههای اجرایی محلی و موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به این سمت منصوب می شود
روز حساب یا داوری نهایی (به انگلیسی: Last Judgment) که در عربی یوم الدین و یوم القیامه هم نامیده می شود باوری اساسی از ادیان ابراهیمی است که براساس آن خداوند در روز معینی به حساب تمامی مخلوقات رسیدگی می کند.
سرباز جهانی: روز حساب (به انگلیسی: Universal Soldier: Day of Reckoning) فیلمی به کارگردانی جان هیامز، نویسندگی جان هیامز، داگ ماگناسون و جان گرینلاگ و تهیه کنندگی موشه دیامانت و کریگ باومگارتن محصول سال ۲۰۱۲ میلادی است.
قضیه اساسی حساب، از قضایای مهم در نظریه اعداد است که نشان می دهد اعداد اول چگونه همانند بلوک های ساختمانی در ساختن سایر اعداد نقش دارند.
این قضیه به طور ساده بیان می کند هر عدد صحیح بجز یک و منفی یک به صورت حاصل ضربی از عوامل اول قابل نمایش هستند. همچنین این نمایش اعداد به صورت حاصل ضرب عوامل اول، صرف نظر از ترتیب عوامل یکتا است. به عنوان مثال عدد ۶۰ را می توان به صورت ۶۰ =۲ × ۲× ۳ × ۵ به حاصل ضرب عوامل اول نوشت.
اگر عدد n را به صورت n = p۱p۲p۳...pr به حاصل ضرب عوامل اول بنویسم این کار را اصطلاحاً تجزیه عدد n به عوامل اول می گوییم. پس قضیه اساسی حساب بیان می کند هر عدد صحیح بجز یک و منفی یک، قابل تجزیه به عوامل اولند و این تجزیه صرف تظر از ترتیب عوامل یکتا است.
ماشین حساب یا حسابگر یا رایِشگر وسیله ای برای انجام محاسبات عددی است. ماشین حساب های مختلف کاربردهای مختلفی دارند. ساده ترین آنها تنها محاسبات جمع،
تفریق، ضرب و تقسیم را انجام می دهند. ماشین حساب های پیشرفته تر می توانند انواع توابع مهم ریاضی را پیاده سازی کنند. ماشین حساب های نوین در واقع تلفیقی از ماشین حساب و رایانه هستند و امکانات گسترده تر و سریع تری همچون رسم نمودار را در اختیار کاربران قرار می دهند.