خاکشیر

(اسم) ۱ - گیاهی است از تیر. صلیبیان که بطور خودرو در باغها و صحراها میروید . ارتفاع آن به نیم متر میرسد شاخه هایش باریک و برگها دار از و گلها کوچک و زردند دانه های آن که سرخ اند و در غلافی جا دارند در پزشکی مورد استعمال دارند . ۲ - جانوری ازتیر. سخت پوستان از شاخ. بند پاییان که قرمز رنگ و شبیه دانه های خاکشیر گیاهی است و در آبهای حوض و آب انبارهای آلوده دیده میشود توتو .

سازگار موافق شونده با هر پیش آمد

نبات داغی که دانه های خاکشیر در آن ریزند و بیشتر هنگام دل درد بکودکان خورانند .

(اِ.) = خاکشی . خاکشو. خاکژی : گیاهی است خودرو که ارتفاع آن به نیم متر می رسد. شاخه خایش باریک و برگ های دراز و گل های کوچک و زرد دارد. دانه های آن سرخند و در غلافی جا دارند. ملین و طبع خنک دارد و در تابستان بیشترمصرف می شود.

۱. گیاهی خودرو با شاخه های باریک، برگ های دراز، و گل های کوچک زردرنگ.
۲. دانه های سرخ رنگ این گیاه که در غلاف نازکی جا دارد و به عنوان ملین استفاده می شود، خاکشی، خاکشو.
۳. جانوری ریز، سخت پوست، و سرخ رنگ شبیه دانۀ خاکشیر که در آب های شیرین راکد، مانند آب حوض و آب انبار یافت می شود و گاه ممکن است حامل میکروب باشد، توتو.
* خاکشیر یخ مال: شربتی که از شکر، یخ، و خاکشیر تهیه می شود.

گیاهان متعلق به جنس Sisymbrium از تیرۀ شب بویان (چلیپاییان). این گیاهان، یک ساله اند و بیشتردارای گل های زرد، گاهی سفیدیا صورتی اند و میوۀ خورجین دارند. سابقاً از جوشاندۀ این گیاه، جهت رفع اسهال های ساده، اخلاط خونی، رفع ترشحات زنانه و به عنوان مدر در هنگام آب آوردگی انساج استفاده می شد. مصرف دانه آن نیز به عنوان تب بر، کرم کش و از بین برندۀ التهاب کلیه مرسوم بود. در ایران نیز از قدیم الایام از دانۀ این گیاه با نام خاکشیر یا خاکشی به عنوان خنکی و ملیّن به همراه آب سردیا به صورت شربت استفاده می شد. این گیاه در غالب نواحی ایران می روید. خاکشیر ایرانی گیاهان متفاوتی از جنس Descurainia متعلق به همان تیره شب بویان هستند که اغلب به صورت علف هرز در کنار مزارع و اراضی رهاشده می روید. دانه های لعابدار این گیاه در طب سنتی ایران کاربرد دارد. خاکشیر تلخ، نیز به گیاهان متعلق به جنس Erysimum از همان تیره گفته می شود.