علامه امینی
علامه شیخ عبد الحسین فرزند آقا میرزا احمد امینی در سال ۱۳۲۰ هجری قمری در شهر
تبریز به دنیا آمد. ایشان صاحب کتاب شریف
الغدیر است وی برای تالیف الغدیر ۱۰ هزار جلد کتاب مطالعه کردند. علم و عمل از وی شخصیتی برجسته ساخته بود. حسن سیرت، آراستگی طبیعت و پرهیزکاری وی زبانزد خاص و عام بود.
زمین و آسمان تبریز نورباران بود. بوی گل محمدی در فضای شهر پیچیده بود. بوی بهار می آمد. تبریز در شبی رؤیایی به سر می برد. صدای حمد و تهلیل و تکبیر از همه جا بلند بود. علی علیه السّلام آن شاهکار آفرینش از خدای کعبه مولودی خواسته بود، خجسته، تا یاد حماسه بزرگ غدیر را زنده کند.باغبان آفرینش، ندای علی علیه السّلام را چگونه بی پاسخ می گذاشت؟علی علیه السّلام نور خدا، امید امت، فیض حق بود. دعایش مستجاب می گردید. خطه شیران، تبریز به امید طلوع بامدادی بود که ناگه بانگ تکبیر مؤذن، شب را شکست و از نور خبر داد.هزار و سیصد و بیست سال از هجرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله، از مکه به مدینه می گذشت که «آقا میرزا احمد» صاحب پسر شد. سر به خاک سائید و طلوع آفتاب زندگی در خانه اش را سپاس نهاد. در کنار بستر کودک جای گرفت، بغل کرد، بوسید و بوئیدش. اشک شوق از دیدگانش بسان مرواریدی بر گونه کودک غلطید. سیمای طفل با جذبه و نوری که در آن بود، پدر را از خود برده بود. چشم از رخ فرزند بر نمی داشت. پدر نام فرزندش را «عبدالحسین» نامید تا در سیر امامت و شهادت و حماسه و ایثار گام نهد و بدین صورت عشق وافر خود به پیشوای سوم شیعیان را از خود متبلور ساخت.
علامه امینی
عبدالحسین امینی نجفی مشهور به علامه امینی از مراجع بنام شیعه و نویسنده کتاب دائرةالمعارفی الغدیر است.
در سال 1320 ه. ق برابر با 1281 ه. ش ستاره ای در شهر
تبریز، در خانه ای سرشار از علم و تقوا بدرخشید و افراد خانواده را سرشار از شادی و شعف نمود.
فرزند را عبدالحسین نامیدند تا همواره سینه اش سرشار از عشق
اهل بیت علیهم السلام باشد؛ پیوسته در مسیر ایشان گام بردارد و همچون مولایش امام حسین علیه السلام، شمیم روح افزای ولایت را پراکنده سازد. آری، عبدالحسین به دنیا آمد و الغدیر با او جان گرفت.
شیخ احمد امینی تبریزی،. پدر بزرگوار علامه امینی از عالمان با تقوا بود و مردم به ایشان همواره به دیده احترام می نگریستند. ایشان در سال 1287 هـ.ق در سَردها از توابع تبریز به دنیا آمد. میرزا احمد از فقها و مجتهدین زمان خود و در زهد و پارسایی زبانزد عموم بود. او در سال 1304 ه.ق به تبریز مهاجرت نمود و برای همیشه ساکن آنجا گردید.
برخی آثار به یادگار مانده از ایشان عبارتند از: شرحی بر قصیده المفجع و تعلیقاتی بر مکاسب شیخ انصاری. این مرد بزرگ در سال 1370 ه. ق، دیده از جهان فرو بست و در قبرستان نو شهر مقدس قم دفن گردید
پدربزرگ علامه امینی، مولی نجفقلی مشهور به امین الشرع بود که نام خانوادگی علامه نیز از همین لقب گرفته شده است. ایشان در سال 1257ه. ق، در روستای سَردها ـ از توابع تبریز پا به عرصه هستی نهاد و به یادگیری دانش و ادب پرداخت. وی نیز بعدها ساکن شهر تبریز گردید. مردی زاهد، فاضل، پرهیزگار و ادیبی برجسته بود که به گردآوری اخبار ائمه اطهار علیهم السلام علاقه بسیاری داشت و چند مجموعه روایت نیز تدوین کرده و اشعاری به فارسی و ترکی از وی به جا مانده است. او در شعر خود به "واثق" تخلص می کرد و نقش مُهر او - آن طوری که در پشت برخی از رسائلش مشهود است - " الواثق بالله الغنیِ عبدهُ نجفقلی" بوده است . وی در سن 83 سالگی در سال 1340ه. ق از دنیا رفت و در وادی السلام نجف اشرف به خاک سپرده شد.
واقعه عجیبی در مورد مرحوم نجفقلی نقل می کنند که ایشان بعد از رحلت، در تبریز دفن شدند اما بنا بر وصیت خود ایشان، جنازه آن بزرگوار پس از گذشت 13 سال به نجف اشرف منتقل گردید و در قبرستان وادی السلام آرام گرفت. کسانی که در آن روز حضور داشتند نقل می کنند که پیکر ایشان پس از 13 سال کاملا سالم بود
کودکی عبدالحسین مانند دیگر همسالانش سپری نشد، بلکه او از همان کودکی، استعداد و تیزهوشی عجیبی از خود نشان می داد. وی از آغاز زندگی، با حافظه قوی و سرعت عجیبش در درک مسائل دینی،. همه نگاه ها را به خویش جلب کرد. روح پرسشگر و جست و جوگر عبدالحسین نمی گذاشت تا او مانند دیگر کودکان باشد. هر کس در کودکی او را درک می کرد، از تیزهوشی وی خبر می داد.
خانوده مذهبی و علاقه مند به دانش و معرفت علامه نیز، زمینه رشد و تعالی عبدالحسین را آماده کردند. ایشان شاگردی و یادگیری را در محضر پدر بزرگوارش آغاز نمود و با مبانی دانش آشنا شد.
علامه امینی جرعه نوش غدیر (به ضمیمه جرعه هایی از الغدیر) اثر مهدی لطفی، معرفی علامه امینی و اثر باارزش و گران بهای وی «الغدیر» می باشد که به زبان فارسی نوشته شده است.
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو بخش اصلی و هر بخش در ضمن چند فصل مشتمل بر عناوین متعددی تنظیم شده است.
در نوشتار حاضر، نخست شرحی اجمالی از زندگی علامه امینی، ویژگی ها، فضایل اخلاقی و آثار وی فراهم آمده و سپس کتاب «الغدیر» معرفی و مباحثی از آن مطرح گردیده است.
در مقدمه، به صورت مختصر، به معرفی علامه امینی و اثر او پرداخته شده است
بخش اول، در پنج فصل سامان یافته است. در فصل اول، به زندگی نامه علامه امینی پرداخته شده و اطلاعاتی از ایشان پیرامون زمان و مکان تولد، شروع به تحصیل، سفرهای تحصیلی و اساتید ایشان در نجف ارائه گردیده است
امین شریعت: ویژه نامه همایش رونمایی از کتاب المقاصد العلیَّة فی المطالب السنیة تألیف علامه امینی مجموعه ای از مقالات (فارسی و عربی)، گفتگوها، اشعار، اسناد و تصاویری است که برای گرامی داشت و معرفی علامه امینی صاحب الغدیر و به مناسبت رونمایی و انتشار کتاب «المقاصد العلیَّة فی المطالب السنیة» تنظیم و منتشر شده است. جالب است که کتاب المقاصد العلیة علامه پس از گذشت حدود شصت سال از تألیف آن منتشر شده است! زبان و ادبیات هر دو بخش فارسی و عربی این اثر، امروزین، سلیس و روان است. کتاب حاضر از نظر شناخت اندیشه ها، دغدغه ها، روش و مشرب فکری علامه امینی و نیز روش شناسی کتاب مذکور دارای اهمیت است.
کتاب حاضر از مقدمه محقق طباطبایی، سالشمار، مقالات (شامل: 1- عالم ذر و علامه امینی، 2- چند نکته ای درباره کتاب المقاصد العلیة، 3- مروری بر«المقاصد العلیة»، 4- «چهل حدیث» برگرفته از المقاصد العلیة علامه امینی (ره)، 5- الحجة الأمینی طاب ثراه، 6- منهجیة صاحب
الغدیر، 7- چند نسخه از نفائس کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) بر اساس فهرست محقق طباطبائی) و گفتگوها (شامل: 1- گفتگو با محقق طباطبائی، دکتر جلیل تجلیل و استاد فاطمی نیا پیرامون شخصیت علامه امینی، 2- گفتگو با آیت اللهمیلانی، 3- گفتگو با حجة الاسلام والمسلمین محمد رضا کریمی) و اشعار (شامل: 1- سلام قطره به دریا دل غدیری، 2- امین دین الهی، صدیق آل رسول، 3- به یاد مرحوم علامه امینی صاحب الغدیر، 4- ای آیت حق، رحمت دادار، 5- اثر بی نظیر) و اسناد و تصاویر تشکیل شده است.
در رابطه با محتوای کتاب به چند نکته اشاره می شود:
برای اثر حاضر تنها فهرست تفصیلی تنظیم شده است. کتاب مشتمل بر تصاویر شخصیت ها، نمونه دستخطها و استفتائات، صفحه آغازین و صفحه پایانی نسخه المقاصد العلیة و همچنین تصاویری از نسخه های خطی کتابها می باشد.
المقاصد العلیة فی المطالب السنیة
«همرهی خضر: 25 سال همراه علامه امینی(ره)، گوشه هایی از زندگی علامه امینی» ترجمه فارسی «محسن رفعت» بر کتاب «ربع قرن مع العلامة الأمینی: شذرات من حیاته الشریفة» اثر «حسین شاکری» است که از دوستان صمیمی علامه بوده و وی را در به ثمر رسیدن کتابخانه بزرگ امیرالمؤمنین(ع) یاری رسانده است . کتاب مذکور که مشتمل بر برخی از خاطرات علمی و فرهنگی نویسنده از دوران همراهی با علامه امینی (تبریز 1281- 1349ش نجف) به فارسی روان ترجمه شده است.
درباره ترجمه حاضر، چند نکته گفتنی است:
1. این ترجمه کامل و برابر اصل نیست بلکه تلخیصی از متن اصلی است به طوری که متن عربی 434 صفحه و ترجمه فارسی 117 صفحه است.
2. مترجم در مقدمه اش با اشاره به شخصیت علمی علامه امینی و فداکاری های او در زمینه پژوهش و شناساندن ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) چند نکته را یادآور شده است: اول: علامه امینی احیاگر سنّت نبوی، با «الغدیر» جلوه های شوکت و عظمت اسلامی را در خاطره ها زنده کرد و اصل اصیل و محور حرکت قرآنی، غدیرخم را یادآور شد. او برای خلق الغدیر، سختی های بیشماری کشید. ده ها هزار جلد کتاب خواند و به مطالعه کتب خطی و چاپی کتابخانه های آستان قدس رضوی، مجلس شورا در ایران و هم چنین کشورهای هند، دمشق و حلب در سوریه و ترکیه پرداخت و در این مسیر پژوهش و مطالعه از نسخه های خطی نفیس و منحصر به فرد این کتابخانه ها نسخه برداری کرد. دوم: این مصلح اجتماعی، برای احیای فلسفه سیاسی اسلام، تدریس «ولایت» را در دروس حوزه امری ضروری می دانست و آموزش آن را در محدوده کتب کلامی، کافی نمی دید، حضرت علّامه، با بحث های عمیق علمی و کاوشگرانه پیرامون امامت و ولایت، از نخستین متفکرانی اسلامی بود که به «ولایت فقیه» در عصر غیبت رسید و بحث و درس اختصاصی پیرامون آنرا امری لازم و ضروری می دانست. او حکومت را از آن ولی فقیه به شمار می آورد و می گفت: «دیگران غاصبند و این مقام، حق مسلم آن فریادگر است و در جای دیگر به صراحت بنیانگذار جمهوری اسلامی را ستود و گفت: «الامام الخمینی، ذخیرة اللّه للشّیعة» او از طلوع فجر صادق خبر داشت و از رسالتی که بر دوش مجدّد قرن نهاده شده بود، آگاه بود. از این رو شاگردی چون حضرت نواب صفوی را تربیت کرد تا حکومت علی(ع) را فریاد زند و پایه های حکومت غاصبان را به لرزه افکند. سوم: کتاب حاضر که در دست مطالعه دارید نوشته جناب آقای حسین شاکری است. وی از دوستان صمیمی علّامه امینی رحمه اللّه بوده و علّامه را در ثمر رساندن کتابخانه بزرگ امیر المومنین(ع) یاری کرد و این کتاب نهایت عشق و ارادت وی به وجود گرانقدر علّامه است. چهارم: در این کتاب که از عربی به فارسی روان ترجمه شده سعی بر آن بوده که تلخیصی از کتاب «ربع قرن مع العلّامة الأمینی» نمایش داده شود. پنجم: در کتاب منبع ملحقات بسیاری وجود دارد که ممکن است در حوصله خواننده نباشد. بدین ترتیب حدود نیمی بیشتر از این کتاب دست نخورده باقی مانده است. این باقی مانده ها اکثرا نامه های دیگران به علّامه امینی و یا مدح ها و اشعاری است که در مورد علّامه نقل شده است .
3. مترجم بجز مقدمه، مطلبی بر کتاب نیفزوده است. همچنین با بررسی همه پاورقی ها، هیچ نکته و افزوده ای از مترجم مشاهده نشد.
4. در متن عربی، تصاویری از نویسنده و علامه امینی و همچنین دست خطّ علامه امینی آورده شده ولی متأسفانه مترجم هیچ یک را نیاورده است که البته ذکر آنها خالی از فایده نبود.