فتحنامه سند معروف به چچ نامه

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] فتحنامه سند یا چچنامه تألیف علی بن حامد کوفی (متوفی 613ق) به زبان فارسی است. این اثر یکی از متون کهن تاریخی منطقه ی «سند» است که در خصوص فتح سند به دست مسلمانان و اندکی از تاریخ ماقبل آن در زمره ی منابع دست اول به شمار می رود. این کتاب در اوایل قرن هفتم هجری قمری بر اساس متن کهن تری -«منهاج الدین و الملک»- که به زبان عربی بوده، به فارسی تألیف شده است.
کتاب فاقد تبویب و فصل بندی و مشتمل بر مباحث و عناوین متعددی است. به جز مطالب نخستین کتاب که در آن به تاریخ سلسله بدهگان (رایان) و برهمنان (آخرین خاندان های حاکم سند قبل از فتوحات مسلمانان) اشاره شده، بقیه ی مباحث کتاب، شرح جنگ ها و لشکرکشی های مسلمانان به سرزمین سند و نخستین حکمرانان مسلمان در آن نواحی است.
چچنامه اولین کتابی است که از تاریخ سند قبل از فتح عرب صحبت می کند و دیگر کتب تاریخی در زبان فارسی مانند: تاریخ فرشته، طبقات اکبری تألیف نظام الدین بخشی و مانند آن تابع و پیرو اویند. این کتاب همچنین در ذکر وقایع تاریخی از سایر کتب معتبرتر است و طرف حقیقت و صحّت را فرو نمی گذارد. تقریباً تمام وقایع فتح سند بر وفق بلاذری و یعقوبی است چرا که اکثر راویان چچنامه همانها هستند که بلاذری بدانها اعتماد کرده است.
به استثنای فصل اولی که به تاریخ سلسله بدهگان (رایان) و برهمنان اختصاص دارد بقیه کتاب به شرح جنگهای عرب پرداخته است. در عین حال چچنامه آئینه ایست که در آن تصویر حالات سیاسی و دینی و اجتماعی آن روزگار منعکس می شود، هر چند که مبهم و تیره باشد.
از جمله مباحث کتاب می توان به مباحث زیر اشاره کرد: در آن عصر بدهگان و برهمنان در کمال آرامش و وفاق با هم می زیستند، زنان طبقه بالای جامعه از پشت پرده و حجاب با مردم اجنبی سخن می گفتند و وقتی که شوهران ایشان در حال جان سپردن بودند خود را زنده در آتش می انداختند. مردم موهوم پرست بودند و به گفته منجمان اعتماد می ورزیدند حتی به واسطه این موهوم پرستی و ایمان باطل، مملکت خود را از دست دادند. اغلب ایشان اهل صناعت و زراعت بودند.

پیشنهاد کاربران

بپرس