پوشش ایل جاف

پوشش و لباس مردم ایل جاف، که یکی از ایل های کرد زبان هستند؛ شامل قسمت های مختلفی می شود. پوشش مردان جافی شامل ژیر کرواسی، کرواس فقیانه، کوا و… است. نکتهٔ جالب شباهت پوشش مردان و زنان جافی است، در این ایل پوشش زنان نیز مانند مردان شامل: کرواس فقیانه، کوا، سخمه و… است. همچنین بانوهای جافی از زیورآلاتی در مدل های مختلف هم استفاده می کردند و در بیشتر این زیورآلات همچون خرخال، پنج لیره ای و کلاوزر، . . . سکه های طلا و نقره به کار برده شده است. ایلات کرد تقریباً دارای پوشش هایی مشابه هستند و تفاوت ها تنها در برخی جزئیات قابل مشاهده هستند.
ایل جاف در گذشته یک ایل و طایفهٔ بزرگ کرد بود که برخی از سرداران بزرگ صفوی و افشاری از میان آنان برخواسته اند. در حال حاضر برخی از مردم این ایل در ایران و برخی دیگر در عراق ساکن هستند؛ اکثر آن ها اهل سنت اند و به گویشی معروف به جافی، از گویش های سورانی ( از شاخه های زبان کردی ) صحبت می کنند. جاف ها عمدتاً در مناطق ثلاث باباجانی، جوانرود، روانسر و سرپل ذهاب ( ایران، استان کرمانشاه ) و بخش هایی از شهرهای کلار، حلبچه، چمچال و کرکوک عراق زندگی می کنند. [ ۱] [ ۲] [ ۳]
پوشش کامل مردان جاف شامل؛ ژیرکرواس، کرواس فقیانه، سُخمَه، قبا ( کوا ) ، سَلطه، شلوار کردی ( جافی ) ، جوراب، پاپوش ( گیوه ملکی و کلاش ) ، سربند ( کلاغی ) و کلاه می باشد. [ ۴]
ژیرکرواس ( zir kervas ) ، یا زیر پیراهن را اصولاً بدون آستین می دوزند و معمولاً پارچهٔ آن از جنس کتان است. [ ۵]
کرواسی فقیانه ( faqyane ) پیراهنی است با آستین های بلند که به «فقیانه» موسوم اند؛ جنس این پیراهن معمولاً ابریشم بوده؛ لازم است ذکر شود که بلندی آستین ها از مچ هم عبور می کند و این بلندی به حدی بوده که مردان هنگام شستن دست ها دو سر آستین را پشت گردن گره می زدند تا از خیس شدن آن ها جلوگیری کنند. در گذشته از این بلندی آستین ها به منظورهای مختلفی استفاده می کردند از جمله: استفاده به عنوان باند و زخم بند در میدان های جنگ. [ ۶]
سخمه ( soxme ) که روی کرواس فقیانه، پوشیده می شود، سخمه مردانه بلندی تا کمر داشته و معمولاً دارای آستینی کوتاه بوده و جلو آن کاملاً باز بوده و دکمه داشته است. جنس سخمه از ترمه یا طاقه و شمسه گلابتون بوده و در قسمت پشتی آن از پارچه کتان یا ابریشم استفاده می شده است. [ ۷]