اخر ما نزل

[ویکی فقه] آخر ما نزل. آخر ما نزل، آخرین آیه، سوره یا حکم نازل شده است.
یکی از مباحثی که در آثار علوم قرآنی مطرح شده، بحث از تعیین آخرین بخش از قرآن است که بر رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم نازل شد. در این مورد، گاهی از آخرین آیه، گاهی از آخرین سوره، و گاهی از آخرین حکم شرعی نازل شده سخن گفته شده است.
وجود اختلاف در مساله
آنچه در این موارد از جانب دانشمندان علوم قرآنی و مفسران نقل شده بیانگر اختلاف زیاد در مساله است. منشا این اختلاف ها روایات و اقوالی است که از صحابه و تابعین نقل شده است. برخی سعی کرده اند وجه جمعی در هر مورد ارائه کنند.
زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۱، ص(۲۰۹-۲۱۰).
ذیل مدخل «آخرین آیه مدنی» و «آخرین سوره» توضیحات بیشتری ارائه شده است.