الاء الرحمن فى تفسیر القران

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن. آلاء الرّحمن فی تفسیر القرآن، تفسیری است ناتمام به زبان عربی شامل 3 سوره اوّل قرآن مجید یعنی فاتحة الکتاب، بقره، آل عمران و قسمت کمی از سوره نساء، تألیف محمد جواد بن حسن بلاغی نجفی( 1280-1352 ق / 1863- 1933 م)، مفسر، فقیه و متکلّم شیعی امامی.
بلاغی، انگیزه و چگونگی نگارش این تفسیر را در نامه ای به شاگرد خود، میرزا علی اردوبادی غروی، بدین شرح بیان کرده است: « به توفیق خدا... از ذیحجّه 1349 ق( آوریل 1931 م) به تألیف تفسیری درباره قرآن کریم، موافق اصول علم و مذهب شیعه شروع کردم، زیرا که من دیدم اهّم تفاسیر نزد ما، مثل تبیان و مجمع البیان، در لغت و صرف کلمه و قرائات، و تفاسیر امثال عطا و مجاهد... و اشباههم بسیار بیانات کرده اند و... بحرانی... احادیث را بدون تحقیقی در آنها نقل می کند و در مزایای قرآن شریف بیاناتی نمی نماید.» با توجه به این دید انتقادی است که خود به پرداختن تفسیری دست می زند تا در عین اختصار، حق مطلب را در تبیین و تفسیر مفاهیم و معارف قرآنی ادا کند.
این تفسیر دارای مقدمه ای است که مطالبی بدین شرح در آن بررسی شده است: حقیقت اعجاز، دلالت آن بر حقانیت پیامبران، تنوّع معجزات، فلسفه فرستادن قرآن به عنوان یک معجزه برای اعراب جاهلی، امتیاز قرآن بر دیگر معجزات از جهات گوناگون( تاریخی، استدلالی، نداشتن تضاد و تناقض، تشریع یک نظام اجتماعی عادلانه، اشتمال آن بر اخلاق و علم غیب و جز آن)، چگونگی جمع آوری قرآن در یک مصحف و زمان آن، عدم تحریف لفظی قرآن به ویژه از دیدگاه شیعه امامی، اختلاف قرائات، نیاز به تفسیر قرآن و شرایط و شئون آن، نقد تفسیرهایی چون الدّر المنثور و کشّاف، بحث عام و خاص و ادراک عقلی و قلبی. تفسیر آلاء الرحمن مشتمل بر مطالب متنوعی است که از جمله آنهاست: بقاء نفس پس از مرگ، شفاعت، جبر و اختیار، تعدّد زوجات در اسلام، محکمات و متشابهات، وضع انجیلها، نبوّت مسیح، امر به معروف و نهی از منکر، میراث کلاله، مسائل عول و تعصیب، میراث پیامبر( ص)، ازدواج موقّت، حرمت میگساری و سابقه آن در ادیان پیشین، تیمّم و وضو.
مؤلف این تفسیر از بحثهای خشک علمی، لغوی، منطقی، فلسفی و کلامی پرهیز کرده است، ولی گاهی، با بهره گیری از روش مزجی در زمینه های گوناگون، از فلسفه و لغت و روایات برای تبیین یک مفهوم استفاده کرده است. مفسّران پس از وی در ایران از پژوهشهای او بهره گرفته اند. مؤلف برخی از مآخذی را که در نگاشتن این تفسیر مورد استفاده وی بوده، در مقدمه یاد کرده است. از این تفسیر مجموعا 2 جزء در یک مجلد چاپ شده است که تا آیه 57 از سوره 4( نساء) را شامل است. در پایان، جزء دوم آیه 6 از سوره 5( مائده) نیز تفسیر شده است. چاپ اول این تفسیر در 1351 ق / 1933 م در صیدا( لبنان) انجام یافته است.
بلاغی، محمد جواد، آلاء الرّحمن فی تفسیر القرآن، قم، مکتبة الوجدانی، جم
شریعتی، محمد تقی، تفسیر نوین، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1358 ش، صص 36، 37( مقدمه)
مشار، خانبابا، فهرست چاپی عربی، ص 5
معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مهر، 1396 ق، 1 / ید

پیشنهاد کاربران

بپرس