امریکا در ایران

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] آمریکا در ایران. شروع روابط ایران و آمریکا از زمان صدر اعظمی امیر کبیر بود. او که می خواست با وارد کردن یک نیروی سوم به صحنه سیاست ایران، از قدرت روز افزون روسیه و انگلیس در ایران بکاهد، در صدد برقراری روابط با امریکا برآمد.
اندیشه ارتباط با آمریکا روند منطقی وقایعی بود که از پایان دوره اول جنگ های ایران و روسیه اتفاق افتاده بود. دولت مردان ایرانی بر اثر چنین حوادثی دریافتند، برای حفظ موجودیت سیاسی خود در صحنه روابط بین الملل نقشی داشته باشند و بتوانند در مواقع تهدید کشورشان، از افکار عمومی به کاستن تبعات بحران استفاده کنند. امیرکبیر که آغازگر گفتگوهای سیاسی ـ میان دو کشور ایران و آمریکا شد، در حقیقت نماد تمایلات نسل گذشته زمامداران دیوان سالاری ایران بود.
موجانی، علی، بررسی مناسبات ایران و امریکا، ص۱۶۹ - ۱۷۰، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وزارت امور خارجه، ۱۳۷۴.
امیرکبیر که می خواست با وارد کردن یک نیروی سوم به صحنه سیاست ایران، از قدرت روز افزون روسیه و انگلیس در ایران بکاهد، در صدد برقراری روابط با امریکا برآمد. در آن زمان، امریکا یک کشور تازه تاسیس و جوان بود و نیروی دریایی نیرومندی داشت و امیرکبیر پیش بینی می کرد که این کشور یکی از قدرت های جهان در آینده خواهد شد. لذا در سال ۱۲۶۶ق به میرزا محمدخان، کاردار ایران در استامبول دستور داد، تا با جرج مارش وزیر مختار امریکا در این شهر، در خصوص امکان برقراری روابط گفتگو کند. جرج مارش از این پیشنهاد استقبال کرد و «تیلور» رئیس جمهور وقت امریکا نیز آن را تایید کرد و اختیارنامه ای صادر نمود.هدف عمده امریکایی ها از برقراری روابط با ایران، رقابت تجارتی با انگلستان در بازارهای اقتصادی دنیا بود. این مذاکرات یک سال و سه ماه به طول انجامید و سرانجام با قرارداد موسوم به «عهدنامه دوستی» و کشی رانی در ۱۴ ذی الحجه ۱۲۶۷ (۹ اکتبر ۱۸۵۱) به امضاء هر دو طرف رسید. دولت ایران این قرارداد را تصویب نکرد؛ زیرا از یک سو با مخالفت دولت انگلستان روبرو شد و از سوی دیگر امیرکبیر از صدارت عزل شده و میرزا آقاخان نوری که از سرسپردگان انگلیس بود، به جای وی صدراعظم گردید؛ اما هنوز مدتی نگذشته بود که روابط ایران و انگلیس بر سر مساله افغانستان، رو به تیرگی نهاد. انگلیس ها نیروهای خود را در سواحل خوزستان پیاده نمودند، در این موقع بود که روشن بینی امیرکبیر بر شاه (ناصرالدین شاه) معلوم گردید و در صدد ادامه سیاست برقراری روابط با آمریکا بر آمد.
علی بابایی، غلامرضا، تاریخ سیاست خارجی ایران (از شاهنشاهی هخامنشی تا امروز)، ص۲۴- ۲۶، چاپ اول، تهران، دات درسا، ۱۳۷۵.
ناصرالدین شاه به کاردار ایران در استانبول (میرزا احمدخان) دستور مذاکرات با امریکا را داد. این مذاکرات در خصوص خریداری چند کشتی و استخدام ملوانان امریکایی بود. یک طرح هشت ماده ای میان نمایندگان دو کشور ایران (احمدخان) و امریکا امضاء گردید. ماده هشتم این قرارداد این بود: «دولت ممالک متحده امریکا وعده می دهد که جزایر و بنادر متعلق به ایران را از تسلط دولت انگلیس و تعرض امام مسقط حفاظت نماید».
علی بابایی، غلامرضا، تاریخ سیاست خارجی ایران (از شاهنشاهی هخامنشی تا امروز)، ص۲۶-۲۷، چاپ اول، تهران، دات درسا، ۱۳۷۵.
...

پیشنهاد کاربران

بپرس