اکل و ماکول

[ویکی فقه] آکل و ماکول. آکل و مَأْکول، شبهه ای معروف و دیرینه در باب معاد جسمانی که بسیاری از متکلّمان درباره آن سخن گفته اند.
معاد و زندگی پس از مرگ ، یکی از اصول اعتقادی مسلمانان است که بحث درباره آن کمتر از گفت و گو درباره توحید نیست، زیرا افزون بر این که منکران مبدأ، معاد را انکار کرده اند، برخی از معتقدان به مبدأ نیز درباره روز رستاخیز ، به ویژه معاد جسمانی، اظهار تردید کرده، در این باب به القای شبهه پرداخته اند.
عوامل ایجاد شبهه درباره معاد
اگر پیچیدگی و بغرنج بودن، عاملی برای طرح و بحث شبهه درباره مسأله معاد به شمار آید، عواملی دیگر نیز هست که نباید آن ها را نادیده انگاشت. یکی از این عوامل که در قرآن مجید نیز به آن اشاره شده، به این صورت قابل تقریر است: اعتقاد به روز واپسین و دیدن پاداش و کیفر ، مایه پیدایش مسئولیّت است و انسان را از هوسرانی و تبهکاری باز می دارد. از این رو، کسانی که هوسران و متمایل به پیروی از شهوات خویشند، انکار معاد را، به قصد توجیه تبهکاری ها و پیروی از شهوات خویشند، انکار معاد را، به قصد توجیه تبهکاری ها و پیروی از شهوات خویش، عاملی عمده می شناسند. این معنی را از این آیات می توان دریافت: اَیَحسَبُ الانسانُ اَلَّن نَجمَعَ عظامَهُ. بلی قَادرینَ علی اَن نُسَوِّیَ بَنانَهُ. بَل یُریدُ الانسانُ لیَفجُرَ اَمَامَهُ: آیا انسان می پندارد که ما استخوان های او را گرد نمی آوریم؟ آری، ما تواناییم بر اینکه (حتی) سرانگشتان او را بسازیم، ولی انسان می خواهد آنچه را پیش روی اوست (ازانگیختن و رستاخیز) دروغ شمارد
قیامه/سوره۷۵، آیه۳۰.
در میان شبهه های باب معاد شبهه «آکل و مأکول» از همه معروف تر است. تاریخ دقیق پیدایش این شبهه و نام نخستین کسی که آن را مطرح ساخته است، به روشنی معلوم نیست، ولی در قدمت آن نمی توان تردید کرد. این شبهه از اوایل پیدایش بحث های کلامی و فلسفی در میان اندیشه وران مسلمان مطرح شده است. نخست به صورت مجمل در آثار ابواسحاق ابراهیم بن اسحاق بن ابی سهل نوبختی (سده ۴ق/۱۰م و ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (د ۴۲۸ق/۱۰۳۷م) مطرح گشته و سپس در کتاب های دانشمندانی چون محمد بن حسن طوسی ۰د ۴۶۰ق/۱۰۶۸م)، محمد بن محمد غزالی (د ۵۰۵ق/۱۱۱۱م)، فخرالدین رازی (د ۶۰۶ق/۱۲۰۹م)، نصیرالدین طوسی (د ۶۷۲ق/۱۲۷۴م)، حسن بن یوسف حلی (د ۷۲۶ق/۱۳۲۶م)، قاضی عضدالدین ایجی (د ۷۵۶ق/۱۳۵۵م) و سعدالدین تفتازانی (د ۷۹۸ق/۱۳۹۶م)، نحوه طرح و راه حل های پیشنهادی و دلایل ارائه شده گسترش یافته و سرانجام در آثار متأخّرانی مانند مقداد بن عبدالله حلی (د ۷۲۶ق/۱۳۲۶م)، قاضی عضدالدین ایجی (د ۷۵۶ق/۱۳۵۵م) و سعدالدین تفتازانی (د ۷۹۸ق/۱۳۹۶م)، نحوه طرح و راه حل های پیشنهادی و دلایل ارائه شده گسترش یافته و سرانجام درآثار متأخرانی مانند مقداد بن عبدالله حلی (د ۸۲۶ق/۱۴۲۳م)، صدرالدین شیرازی (۱۰۵۰ق/۱۶۴۰م)، اسماعیل طبری نوری و جز ایشان بحث مستوفی درباره آن انجام گرفته است.
فروع شبهه اکل و ماکول
...