[ویکی نور] آیتی محمدابراهیم. محمد ابراهیم آیتی در سال 1333 قمری در قریه گازار از توابع بیرجند در خانواده ای روحانی متولد شد. پدرش شیخ محمد قائنی که پیشنماز روستای گازار بود فرزندش محمد را در هفت سالگی به تحصیل نزد معلمان شایسته محل سپرد و دو سال بعد خود درگذشت. تا سیزده سالگی در روستای گازار به تحصیل ادامه داد و سپس با اجازه مادر روانه بیرجند شد و به علوم دینی پرداخت.
در هجده سالگی به مشهد رفت و در حوزه علمیه آن شهر از استادانی چون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مجتبی قزوینی، آیت الله سبزواری، ادیب نیشابوری و میرزا مهدی اصفهانی را بهره برد. وی در مشهد تا خارج فقه و اصول پیش رفت و و علوم عقلی را در محیط خارج از حوزه آموخت. پس ازآن در سلک لباس روحانیت به تهران رفت و ضمن تدریس، از دانشکده معقول و منقول دانشکده الهیات دانشگاه تهران درجه دکتری گرفت.
آیتی، به عربی و انگلیس تسلط داشت و کتاب هایی از عربی و انگلیسی ترجمه کرد. ترجمه تاریخ یعقوبی و البلدان یعقوبی از عربی و ترجمه جهان در قرن بیستم و افکار جاوید محمد از انگلیسی. برخی دیگر آثار او عبارتند از: تاریخ پیامبر اسلام، بررسی تاریخ عاشورا، گفتار عاشورا (با همکاری مرحوم طالقانی، شهید مطهری و شهید بهشتی)، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا، سرمایه سخن (مجموعه سخنرانی ها و 80 مقاله درباره مناسبت های مذهبی)، بررسی تاریخ عاشورا، تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، آیینه اسلام، سیمای امیرالمؤمنین از مسجدالحرام تا مسجد کوفه، مرجعیت و روحانیت و...
مرحوم دکتر آیتی انسانی وارسته و سلیم النفس، بسیار صبور و سلیم، کم گوی و گزیده گو بود و هرگز خود را در علوم متداول حوزه ها و مجامع علمی محدود نساخت. از این رو در تاریخ دوره اسلامی و تاریخ پیامبر و اهل بیت نیز تلاش فراوان کرد و یکی از متخصصان این رشته در آمد. شهید مطهری در تمجید از مقام علمی و زحمات ایشان چنین یاد می کند: آقای آیتی یک مورّخی است نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرأت می توانم بگویم در همه تهران و شاید در همه کشور کسی نداریم که به تاریخ صد ساله اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که به جزئیات این قسمت از تاریخ احاطه و طلاع داشته باشد. حرفی که این مرد بگوید سند است.
آیتی در سن 51 سالگی در یک سانحه تصادف در تهران جان خویش را از دست داد. قبر او در قبرستان ابوحسین قم است.
در هجده سالگی به مشهد رفت و در حوزه علمیه آن شهر از استادانی چون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مجتبی قزوینی، آیت الله سبزواری، ادیب نیشابوری و میرزا مهدی اصفهانی را بهره برد. وی در مشهد تا خارج فقه و اصول پیش رفت و و علوم عقلی را در محیط خارج از حوزه آموخت. پس ازآن در سلک لباس روحانیت به تهران رفت و ضمن تدریس، از دانشکده معقول و منقول دانشکده الهیات دانشگاه تهران درجه دکتری گرفت.
آیتی، به عربی و انگلیس تسلط داشت و کتاب هایی از عربی و انگلیسی ترجمه کرد. ترجمه تاریخ یعقوبی و البلدان یعقوبی از عربی و ترجمه جهان در قرن بیستم و افکار جاوید محمد از انگلیسی. برخی دیگر آثار او عبارتند از: تاریخ پیامبر اسلام، بررسی تاریخ عاشورا، گفتار عاشورا (با همکاری مرحوم طالقانی، شهید مطهری و شهید بهشتی)، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا، سرمایه سخن (مجموعه سخنرانی ها و 80 مقاله درباره مناسبت های مذهبی)، بررسی تاریخ عاشورا، تصحیح تفسیر شریف لاهیجی، آیینه اسلام، سیمای امیرالمؤمنین از مسجدالحرام تا مسجد کوفه، مرجعیت و روحانیت و...
مرحوم دکتر آیتی انسانی وارسته و سلیم النفس، بسیار صبور و سلیم، کم گوی و گزیده گو بود و هرگز خود را در علوم متداول حوزه ها و مجامع علمی محدود نساخت. از این رو در تاریخ دوره اسلامی و تاریخ پیامبر و اهل بیت نیز تلاش فراوان کرد و یکی از متخصصان این رشته در آمد. شهید مطهری در تمجید از مقام علمی و زحمات ایشان چنین یاد می کند: آقای آیتی یک مورّخی است نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرأت می توانم بگویم در همه تهران و شاید در همه کشور کسی نداریم که به تاریخ صد ساله اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که به جزئیات این قسمت از تاریخ احاطه و طلاع داشته باشد. حرفی که این مرد بگوید سند است.
آیتی در سن 51 سالگی در یک سانحه تصادف در تهران جان خویش را از دست داد. قبر او در قبرستان ابوحسین قم است.
wikinoor: آیتی،_محمدابراهیم