ایه امتحان

[ویکی فقه] آیه امتحان. آیه امتحان به آیه ۱۰ سوره ممتحنه ، درباره آزمایش زنان مهاجر اطلاق می شود.
به آیه ۱۰ سوره ممتحنه "آیه امتحان" می گویند: (یا ایها الذین آمنوا اذا جاءکم المؤمنات مهاجرات فامتحنوهن الله اعلم بایمانهن فان علمتموهن مؤمنات فلا ترجعوهن الی الکفار …)؛ " ای کسانی که ایمان آورده اید چون زنان با ایمان مهاجر نزد شما آیند آنان را بیازمایید خدا به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را با ایمان تشخیص دادید دیگر ایشان را به سوی کافران بازنگردانید ".
ممتحنه/سوره۶۰، آیه۱۰.
پس از هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم به مدینه و گسترش اسلام ، زنان مکی به قصد پذیرش اسلام به مدینه مهاجرت می کردند. گاهی نیز مردان آن ها برای بازگرداندن زنانشان به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم شکایت می کردند؛ لذا پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم طبق آیه فوق دستور یافت زنان مهاجر را بیازماید.ابن عباس می گوید: امتحانشان این بود که باید سوگند یاد می کردند که هجرت آن ها به دلیل کینه شوهر یا علاقه به سرزمین جدید یا هدف دنیوی نبوده، بلکه تنها به خاطر اسلام بوده است.شاید هم منظور، امتحان بیعت بود که زنان مهاجر می بایست با پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم بیعت می کردند که راه شرک نپویند و گرد سرقت و اعمال منافی عفت و کشتن فرزندان و مانند آن نروند و سر تا پا تسلیم فرمان خدا و رسولش باشند.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۳۵.
۱. ↑ ممتحنه/سوره۶۰، آیه۱۰.
...

[ویکی شیعه] آیه امتحان. آیه امتحان، دهمین آیه از سوره ممتحنه، درباره امتحان و اطمینان یافتن از ایمانِ زنان مؤمنی است که از مکه به مدینه آمده و ادعای مسلمان بودن می کردند. بنا به گزارش ابن عباس، ایمان آوردن زنان، با بیان کردن شهادت یا قسم دادن تشخیص داده می شد. به تصریح آیه، اگر مسلمان بودنِ زنان إظهار می شد، اجازه می یافتند در مدینه بمانند، وگرنه به مکه بازگردانده می شدند. برخی از فقها با اتکا به آیه امتحان، ازدواج مسلمانان را با کفار حرام می دانند.
بنا بر مفاد صلح حدیبیه، مسلمانان و کفار با هم پیمان بستند که اگر افرادی از مدینه به مکه فرار کردند، می توانند در آنجا زندگی کنند؛ و برعکس اگر فردی از مکه به مدینه رفت، مسلمانان باید او را به کفار بازگردانند. پس از این پیمان نامه، زنی از کفار به نام سبیعه یا ام کلثوم مسلمان شد و از مکه به مدینه رفت. کفار مکه تقاضای بازگرداندن او را کردند. به عقیده مفسران در این هنگام «آیه امتحان» نازل شده و به پیامبر(ص) دستور داده شد ایمانِ زنان مومن آزموده شود و در صورت اطمینان از ایمان آنها، به مکه بازگردانده نشوند.
به گفته مفسران، بازنگرداندن مؤمنان به مکه، مخالف مفاد صلح حدیبیه نبوده؛ زیرا در این پیمان نامه، درباره زنان چیزی نوشته نشده بود. علامه طباطبایی نیز معتقداست در پیمان نامه، فقط به بازگشت مردان اشاره شده بود.

[ویکی اهل البیت] آیه امتحان. آیه 10 سوره ممتحنه/ 60 را «آیه امتحان» گویند. در این آیه، از مردان باایمان می خواهد تا زنانی را که ادعای ایمان کرده و از مکه خارج شده و به مسلمانان پیوسته اند، امتحان نموده در صورتی که آن ها را بر ایمان یافتند، به کافران برنگردانند:
«یأَیهَا الَّذینَ ءَامَنوا إِذا جاءَکُمُ المُؤمِنتُ مُهجرتٍ فَامتَحِنوهُنَّ اللّهُ أَعلَمُ بِإیمنِهنَّ فإِن عَلِمتُموهُنَّ مُؤمِنتٍ فَلا تَرجِعُوهُنَّ إِلی الکُفّارِ لَاهُنَّ حِلٌّ لَهم و لَاهُم یحِلُّونَ لَهنَّ و ءَاتوهُم مَا أَنفَقوا و لَاجُناحَ عَلیکُم أَن تَنکِحوهُنَّ إذا ءَاتَیتُموهُنَّ أُجورَهنَّ و...»
در شأن نزول این آیه آمده است که مسلمانان در قرارداد صلح حدیبیه پذیرفتند هرگاه یکی از مکیان به مسلمانان پیوست، آنان باید او را به کافران پس دهند؛ ولی اگر یکی از مسلمانان به کفار پیوست، آنان به برگرداندن ملزم نباشند. پس از امضای این قرارداد، زنی از مکیان که مسلمان شده بود، به مسلمان ها پیوست.
همسرش که از بنی مخزوم بود، در پی او آمد تا او را بازستاند و گفت: ای محمد! قرار میان ما و شما همین بوده و مرکب نوشته، هنوز خشک نشده است که این آیه نازل شد. در ذیل این آیه آمده است: پیامبر صلی الله علیه و آله آن زن را سوگند داد که آیا فرار او از مکه به دلیل بغض شوهر یا عشق به مرد دیگری نبوده و فقط به دلیل گرویدن به اسلام بوده است؛ آن گاه مهر و سایر هزینه ها را به مرد کافر داد و او را بازنگرداند. فقیهان احکام گوناگونی را از این آیه استفاده کرده اند؛ از جمله گفته اند: جدایی بین زن مسلمان و شوهر کافر به مجرد هجرت تحقق می یابد و به طلاق نیاز نیست.