امراض العین و علاجاتها

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] کتاب با دیباچه مختصری از دکتر محمدمهدی اصفهانی و دو مقدمه از محقق و یولیوس هیرشبرغ آغاز شده است. متن کتاب در دو بخش تدوین شده است. در بخش اول کتاب أمراض العین در چهار مقاله تنظیم شده که هر مقاله مشتمل بر فصولی است. در بخش دوم کتاب نیز ابتدا ارجوزه ای از ابن سینا و سپس دو مقاله در موضوع اقرباذین و ایارجات و در انتها سه بخش با عناوین ملحق ادویه مرکبه وارد در کتاب (که در اقرباذین نیامده، مشتمل بر اشیاف و اکحال)، ملحق ادویه مفرده وارد در کتاب (به ترتیب حروف الفبا به همراه نام لاتین آنها) و مراجع مورد استفاده در ملحق ادویه مفرده ارائه شده است.
در دیباچه آمده است که: این کتاب به عنوان یک کتاب تخصصی چشم پزشکی بر اساس طب دوران تمدن اسلامی می تواند به عنوان الگو و نمونه کارهای مشابه قابل انجام مطرح گردد.
در مقدمه تحقیقی کتاب، شرح حال ابن سینا و آثار و اعتقادات او و نیز دانش او در طب بهاختصار بیان شده است.
در اولین بخش، «أمراض العین» که جزئی از کتاب جامع «القانون فی الطب» ابن سیناست و در بخش دوم نیز ارجوزه ای دیگر از او درباره امراض چشم آمده است. ابن سینا ارجوزه را پس از نگارش قانون تألیف کرده است؛ چراکه اگر کسی بین أمراض العین و ارجوزه مقایسه کند متوجه می شود که ابن سینا در ارجوزه سبک رایج را به کار برده است؛ او در ارجوزه ابتدا خودِ چشم را تشریح کرده، سپس به بیماری های پلک، مآق (مجرای ریزش اشک از چشم)، بیماری های ملتحمه، سپس بیماری های قرنیه، جلدیه... و سپس به امراضی که به طبقه معینی از چشم اختصاص ندارد، ختم کرده است. این همان ترتیبی است که نویسندگان در بیماری های چشم پیروی کردهاند؛ درحالیکه می بینیم که این شیوه را در أمراض العین و علاجاتها در کتاب قانون تبعیت نکرده است؛ او با بحثی کلی درباره چشم آغاز کرده است، سپس به دنبال آن سخنی درباره آماس چشم و تکدر آورده است؛ درحالیکه در ارجوزه در امراض ملتمحه از آن بحث کرده، سپس امراض قرنیه را به دنبال آن آورده؛ درحالیکه می بایست بیماری های پلک را پس از ملتحمه می آورد و بااینکه بیاض (سفیدی) در چشم از بیماری های قرنیه است، اما آن را پس از امراض مآق و پیش از امراض ملتحمه آورده است. وی امراض جفن را بعد از امراض عنبیه آورده است و بااینکه زرقه از امراض عنبیه است، آن را بعد از امراض جلیدیه آورده و همراه با امراض عنبیه نیاورده است. این مطالب دلیل بر این است که وی در أمراض العین هرگونه خواسته عمل کرده و از یک شیوه معین در ترتیب مطالب پیروی نکرده است.
محققین، دلیل افزودن مقاله اقرباذین به بخش دوم کتاب را ارجاع فراوان در متن کتاب به ادویه در اقرباذین دانسته اند.
محققین اثر در پاورقی درباره فصل ایارجات چنین می نویسند: این فصل را به جهت ارتباط محکمی که با معالجه بیماری های چشم داشت، به این کتاب افزودیم.

پیشنهاد کاربران

بپرس