ابن شدقم ابوالمکارم حسن بن علی

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «ابن شَدْقَم، ابوالمکارم بدر الدین، حسن بن علی بن حسن بن علی بن شدقم حسینی»، مورخ، فقیه، محدّث، شاعر و ادیب مدنی در سده 10ق است.
آقابزرگ به نقل از «تحفة الأزهار»، تألیف نواده اش ضامن بن علی، تاریخ تولد و وفات او را 932 - 995ق ذکر می کند، امّا سال ولادت و درگذشت او را 942 - 999ق نیز یاد کرده اند. بغدادی تاریخ وفاتش را 1046 آورده است که بعید می نماید. مجلسی او را با قید کلمه «ظاهراً» از امامیه می داند، ولی تألیفات وی و اجازه نامه هایی که از سوی علمای زمان خود به او داده شده، حاکی است که ابن شدقم شیعی بوده است. ابن شدقم عنوانی بوده که به پدرش نیز اطلاق می شده است. وی در مدینه منوّره به دنیا آمد و در آنجا پرورش یافت، از پدرش علم آموخت و بر اقران خود برتری گرفت و از بزرگان علمای امامیه شد. خاندان او نیز همه از دانشمندان بودند و خود را از نوادگان امام سجاد(ع) می دانستند.
ابن شدقم علاوه بر پدر خود از استادانی مانند جمال الدین محمد بن علی تولاّئی بصری، حسن بن علی حسینی (در معقول)، محمد بن احمد سدیدی حسینی حجازی (در قرائات سبع و نحو و صرف)، شیخ حسین همدانی در قزوین، شیخ محمد بکری صدیقی در مکه، مولا عنایت الله و شیخ نعمت الله در یزد و شیراز کسب فیض و تحصیل کرده است. در 966ق از نعمت الله بن احمد بن خاتون عاملی و از محمد بن علی بن ابوالحسن عاملی، صاحب المدارک و در 983ق از شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی، پدر شیخ بهائی، اجازه روایت گرفت. ابن شدقم بعد از مرگ پدر (960ق / 1553م) به جای وی منصب نقابت را عهده دار شد، ولی زهد و پرهیزگاری او سبب گردید که اندکی بعد، از این سمت استعفا کند. در روزگار جوانی (شعبان 962) از مدینه منوره عازم هند شد و در دکن به دربار سلطان حسین نظام شاه راه یافت و پس از مدتی آن شهر را به قصد شیراز ترک گفت. در ذی قعده 964 به منظور زیارت مرقد حضرت رضا(ع) از شیراز به خراسان رفت و در آنجا به ملاقات شاه تهماسب اوّل نایل آمد و مورد توجه او قرار گرفت. چون آوازه فضل و دانش او به گوش سلطان حسین رسید، وی را به هند دعوت کرد. ابن شدقم این بار به دعوت او مجدداً رهسپار هند گردید و در آنجا مورد استقبال واقع شد. نظام شاه خواهر خود، فتح شاه، را به او تزویج کرد و از این راه ثروتی هنگفت به ابن شدقم رسید. چون نظام شاه درگذشت، به مدینه، پیش خانواده خود بازگشت، ولی چون ریاست و منزلتی که در هند داشت، در موطنش فراهم نبود، به زودی بار دیگر عازم هند گردید و به دربار شاه مرتضی، پسر و جانشین سلطان حسین نظام شاه پیوست و مورد احترام و تکریم وی قرار گرفت. ابن شدقم در 57 سالگی در دکن وفات یافت و در آنجا به خاک سپرده شد. بعد از چندی پسر کوچک ترش، حسین، بنا به وصیتی که کرده بود، جنازه اش را به مدینه منتقل کرد و در گورستان بقیع مدفون ساخت.
1. زهر الریاض و زلال الحیاض (این اثر در تاریخ خلفا و امامان است و در حدود 963ق نوشته شده است)؛
2. الأسئلة الشدقمیة یا مسائل الشدقمیة (این اثر مشتمل بر سؤالات ابن شدقم از استاد خود حسین بن عبدالصمد و پاسخ وی به آنهاست)؛
3. الجواهر النظامیة من حدیث خیر البریة یا الجواهر النظامشاهیة (که برای نظام شاه، سلطان حیدرآباد نوشته شده و مشتمل بر اخبار فراوان در احوال امامان است)؛

پیشنهاد کاربران

بپرس