[ویکی فقه]
منابع در مورد تاریخ تولد وی سکوت کرده اند. دانش و شغل او نزد محمد بن جریر طبری (د۳۱۰ق) و ابوسهل نوبختی (د۳۱۱ق) دانش آموخته و در بغداد افزون بر این دو از کسانی مانند ابن همام اسکافی ، محمد بن احمد بن ابی الثلج و محمد بن جعفر علوی حسینی بهره برده و از آنان حدیث شنیده است. وی ظاهراً به شغل وراقی اشتغال داشته است، زیرا در اسناد پاره ای از روایات به وی نسبت وراق داده شده است. ابوالجیش از متکلمان علمای امامیه ابوالجیش را به عنوان متکلم می شناختند. وی چنان که از عناوین آثارش برمی آید، در خصوص مسائل حساسی در این زمینه قلم زده است. ابوالجیش از شاگردان خاص ابوسهل بوده، به طوری که طوسی او را از «غلمان» وی شمرده است. از این رو شخصی همچون ابوالجیش می توانست انتقال دهنده آراء کلامی ابوسهل به آیندگان بوده باشد. ابوحیان توحیدی در اخلاق الوزیرین از مجلسی در رمضان سال ۳۶۰ق در محضر عزّالدوله بویهی یاد می کند که دانشمندانی چون ابوعبدالله بصری، علب بن عیسی رمّانی، ابوحامد مرورودی و ابوالجیش بلخی حضور داشته اند. در آن میان ابوالجیش به طرح سؤالی راجع به قرآن و اختلاف فقها، متکلمان و دیگر علما درباره آن می پردازد که حاضران تا مدتی از پاسخ به آن درمی مانند. شاگردان در میان شاگردان وی به ویژه باید از شیخ مفید نام برد که از او حدیث نیز شنیده است. شاگرد دیگر وی ابویاسر بوده که شیخ مفید در جوانی هنگامی که برای کسب علم به بغداد آمده بود، نزد او در محله باب خراسان دانش آموخت و همو بود که مفید را برای کسب علم راهی درس علی بن عیسی رمّانی کرد. شخصیت ابویاسر که به غلام (شاگرد خاص) ابوالجیش نیز مشهور بود، چندان شناخته نیست و در خصوص رابطه او با شخصی به نام طاهر که نجاشی و طوسی از وی با عنوان ابوالجیش یاد کرده اند، چیزی نمی دانیم. این دو در شرح حال طاهر یادآور شده اند که وی متکلم بوده و آغاز دانش اندوزی شیخ مفید نزد وی بوده است. به هر روی چنان که از عبارت نجاشی در شرح حال طاهر برمی آید، شیخ مفید پیش از آن که نزد ابوالجیش به تحصیل پرداخته باشد، از طاهر شاگرد وی بهره برده است. تبحر ابوالجیش در حدیث در خصوص تبحر ابوالجیش در حدیث، نجاشی یادآور شده که وی حدیث بسیار شنیده و طوسی در الفهرست او را عارف به اخبار دانسته است. مفید در الارشاد و الامالی و طوسی در امالی برخی روایات وی را نقل کرده اند. مشیخه شیخ مفید گفتنی است که در میان مشایخ مفید از شخصی به نام ابوالحسن محمد بن مظفر وراق نام برده شده که از ابن ابی الثلج و طبری روایت می کند. با توجه به اطلاعاتی که از ابوالجیش در دست داریم، این احتمال وجود دارد که این فرد کسی جز ابوالجیش نبوده و این نام ضبطی غیردقیق از نام وی بوده باشد. تألیفات ابوالجیش دارای تألیفاتی به خصوص در زمینه امامت بوده است. از میان عناوین آثار وی آنچه به ما رسیده، اینهاست:۱. الارزاق و الآجال. ۲. الامامة. ۳. الانسان و انّه غیر هذه الجملة، که احتمالاً تألیفی است مربوط به حقیقت انسان و این که مکلف به تکالیف الهی کیست. از ظاهر عنوان این کتاب چنین برمی آید که ابوالجیش همچون استادش ابوسهل نوبختی بر این اعتقاد بوده که حقیقت انسان چیزی است ورای صورت ظاهری آدمی و البته از مقوله امری غیرمادی. ۴. خصال الکمال. ۵. الرد علی من جوّز علی القدیم البطلان. ۶. فدک. ۷. قد فعلت فلاتکم، که طوسی از آن با عنوان المثالب نیز یاد کرده و گفته که کتاب بزرگی بوده است. این کتاب مورد استفاده عمادالدین طبری در کامل بهائی قرار گرفته است. ۸. مجالس مع المخالفین فی معان مختلفة، که نشان می دهد ابوالجیش با مخالفان خود از مکاتب مختلف کلامی مناظراتی داشته است. ۹. نقض العثمانیة للجاحظ. ۱۰. نقض ماروی من مناقب الرجال. ۱۱. النکت و الاغراض، در امامت . فهرست منابع (۱) ابن ادریس، محمد بن احمد، مستطرفات السرائر، قم، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م. (۲) ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م. (۳) ابن ندیم، الفهرست، ابوحیان توحیدی، اخلاق الوزیرین، به کوشش محمد طنجی، دمشق، ۱۳۸۵ق. (۴) سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۱ق. (۵) طوسی، محمد بن حسن، امالی، بغداد، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م. (۶) طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، کتابخانة مرتضویه. (۷) عمادالدین طبری، حسن بن علی، کامل بهائی، قم، ۱۳۷۶ق. (۸) مفید، محمد بن محمد، الارشاد، نجف، ۱۳۸۲ق. (۹) مفید، محمد بن محمد، الامالی، به کوشش غفاری و استاد ولی، قم، ۱۴۰۳ق. (۱۰) نجاشی، احمد بن علی، رجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق. (۱۱) ورام بن ابی فراس، تنبیه الخواطر، قم، ۱۳۷۵ق. (۱۲) ابوحیان توحیدی، اخلاق الوزیرین.
منابع در مورد تاریخ تولد وی سکوت کرده اند. دانش و شغل او نزد محمد بن جریر طبری (د۳۱۰ق) و ابوسهل نوبختی (د۳۱۱ق) دانش آموخته و در بغداد افزون بر این دو از کسانی مانند ابن همام اسکافی ، محمد بن احمد بن ابی الثلج و محمد بن جعفر علوی حسینی بهره برده و از آنان حدیث شنیده است. وی ظاهراً به شغل وراقی اشتغال داشته است، زیرا در اسناد پاره ای از روایات به وی نسبت وراق داده شده است. ابوالجیش از متکلمان علمای امامیه ابوالجیش را به عنوان متکلم می شناختند. وی چنان که از عناوین آثارش برمی آید، در خصوص مسائل حساسی در این زمینه قلم زده است. ابوالجیش از شاگردان خاص ابوسهل بوده، به طوری که طوسی او را از «غلمان» وی شمرده است. از این رو شخصی همچون ابوالجیش می توانست انتقال دهنده آراء کلامی ابوسهل به آیندگان بوده باشد. ابوحیان توحیدی در اخلاق الوزیرین از مجلسی در رمضان سال ۳۶۰ق در محضر عزّالدوله بویهی یاد می کند که دانشمندانی چون ابوعبدالله بصری، علب بن عیسی رمّانی، ابوحامد مرورودی و ابوالجیش بلخی حضور داشته اند. در آن میان ابوالجیش به طرح سؤالی راجع به قرآن و اختلاف فقها، متکلمان و دیگر علما درباره آن می پردازد که حاضران تا مدتی از پاسخ به آن درمی مانند. شاگردان در میان شاگردان وی به ویژه باید از شیخ مفید نام برد که از او حدیث نیز شنیده است. شاگرد دیگر وی ابویاسر بوده که شیخ مفید در جوانی هنگامی که برای کسب علم به بغداد آمده بود، نزد او در محله باب خراسان دانش آموخت و همو بود که مفید را برای کسب علم راهی درس علی بن عیسی رمّانی کرد. شخصیت ابویاسر که به غلام (شاگرد خاص) ابوالجیش نیز مشهور بود، چندان شناخته نیست و در خصوص رابطه او با شخصی به نام طاهر که نجاشی و طوسی از وی با عنوان ابوالجیش یاد کرده اند، چیزی نمی دانیم. این دو در شرح حال طاهر یادآور شده اند که وی متکلم بوده و آغاز دانش اندوزی شیخ مفید نزد وی بوده است. به هر روی چنان که از عبارت نجاشی در شرح حال طاهر برمی آید، شیخ مفید پیش از آن که نزد ابوالجیش به تحصیل پرداخته باشد، از طاهر شاگرد وی بهره برده است. تبحر ابوالجیش در حدیث در خصوص تبحر ابوالجیش در حدیث، نجاشی یادآور شده که وی حدیث بسیار شنیده و طوسی در الفهرست او را عارف به اخبار دانسته است. مفید در الارشاد و الامالی و طوسی در امالی برخی روایات وی را نقل کرده اند. مشیخه شیخ مفید گفتنی است که در میان مشایخ مفید از شخصی به نام ابوالحسن محمد بن مظفر وراق نام برده شده که از ابن ابی الثلج و طبری روایت می کند. با توجه به اطلاعاتی که از ابوالجیش در دست داریم، این احتمال وجود دارد که این فرد کسی جز ابوالجیش نبوده و این نام ضبطی غیردقیق از نام وی بوده باشد. تألیفات ابوالجیش دارای تألیفاتی به خصوص در زمینه امامت بوده است. از میان عناوین آثار وی آنچه به ما رسیده، اینهاست:۱. الارزاق و الآجال. ۲. الامامة. ۳. الانسان و انّه غیر هذه الجملة، که احتمالاً تألیفی است مربوط به حقیقت انسان و این که مکلف به تکالیف الهی کیست. از ظاهر عنوان این کتاب چنین برمی آید که ابوالجیش همچون استادش ابوسهل نوبختی بر این اعتقاد بوده که حقیقت انسان چیزی است ورای صورت ظاهری آدمی و البته از مقوله امری غیرمادی. ۴. خصال الکمال. ۵. الرد علی من جوّز علی القدیم البطلان. ۶. فدک. ۷. قد فعلت فلاتکم، که طوسی از آن با عنوان المثالب نیز یاد کرده و گفته که کتاب بزرگی بوده است. این کتاب مورد استفاده عمادالدین طبری در کامل بهائی قرار گرفته است. ۸. مجالس مع المخالفین فی معان مختلفة، که نشان می دهد ابوالجیش با مخالفان خود از مکاتب مختلف کلامی مناظراتی داشته است. ۹. نقض العثمانیة للجاحظ. ۱۰. نقض ماروی من مناقب الرجال. ۱۱. النکت و الاغراض، در امامت . فهرست منابع (۱) ابن ادریس، محمد بن احمد، مستطرفات السرائر، قم، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م. (۲) ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م. (۳) ابن ندیم، الفهرست، ابوحیان توحیدی، اخلاق الوزیرین، به کوشش محمد طنجی، دمشق، ۱۳۸۵ق. (۴) سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۱ق. (۵) طوسی، محمد بن حسن، امالی، بغداد، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م. (۶) طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، کتابخانة مرتضویه. (۷) عمادالدین طبری، حسن بن علی، کامل بهائی، قم، ۱۳۷۶ق. (۸) مفید، محمد بن محمد، الارشاد، نجف، ۱۳۸۲ق. (۹) مفید، محمد بن محمد، الامالی، به کوشش غفاری و استاد ولی، قم، ۱۴۰۳ق. (۱۰) نجاشی، احمد بن علی، رجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق. (۱۱) ورام بن ابی فراس، تنبیه الخواطر، قم، ۱۳۷۵ق. (۱۲) ابوحیان توحیدی، اخلاق الوزیرین.
[ویکی شیعه] مُظَفّر بْن مُحَمّد بْن اَحْمد خُراسانی (متولد ۳۶۷ق/۹۷۸م) معروف به اَبوالجَیْش بَلْخی متکلم و محدث امامی است. او شاگرد ابوسهل نوبختی و محمد بن جریر طبری و استاد شیخ مفید بوده است. در بین علمای امامیه با عنوان متکلم، معروف بوده و در خصوص مسائل حساس کلامی اظهار نظر کرده است.
منابع در مورد تاریخ تولد او سکوت کرده اند و اطلاعی در این مورد در دست نیست. او ظاهراً به شغل ورّاقی (صحّافی) اشتغال داشته، زیرا در اسناد برخی روایات به وی نسبت وراق داده شده است.
او نزد محمد بن جریر طبری (درگذشت ۳۱۰ق) و ابوسهل نوبختی (درگذشت ۳۱۱ق) دانش آموخته است.
منابع در مورد تاریخ تولد او سکوت کرده اند و اطلاعی در این مورد در دست نیست. او ظاهراً به شغل ورّاقی (صحّافی) اشتغال داشته، زیرا در اسناد برخی روایات به وی نسبت وراق داده شده است.
او نزد محمد بن جریر طبری (درگذشت ۳۱۰ق) و ابوسهل نوبختی (درگذشت ۳۱۱ق) دانش آموخته است.
wikishia: ابوالجیش_بلخی