[ویکی فقه] اَمین ، ابوموسی محمد بن هارون ( شوال ۱۷۰ - محرم ۱۹۸/آوریل ۷۸۷- سپتامبر ۸۱۳)، ششمین خلیفه عباسی بود.
وی در محله رصافه ، در جانب شرقی بغداد ، به دنیا آمد مادرش زبیده ، نواده منصور عباسی و همسر محبوب هارون الرشید بود به همین سبب ، وی یکی از معدود خلفایی شمرده شده که از جانب پدر و مادر ، هاشمی نسب بوده است . این معنی یکی از عوامل مهم ِ بروز رقابت میان امین و برادرش عبدالله مأمون گردید که حدود ۶ ماه از او بزرگ تر بود و مادری ایرانی داشت.البته این مسأله از جنبه رقابت شخصی میان دو برادر درگذشته ، و بخش اعظمی از آن به تضاد میان دو جریان عمده در دستگاه خلافت عباسی تبدیل شده بود.این کشاکش ِ با سابقه ، به حضور فعال و بسیار مؤثر عنصر ایرانی - به ویژه خراسانیان - در امور خلافت ، و از سوی دیگر، به تلاش عنصر عربی برای کسب قدرت بیشتر، و کاستن از نیروی ایرانیان بازمی گشت که نه تنها در پای گرفتن خلافت عباسی سهم عمده داشتند، بلکه در دوره هارون الرشید گردانندگان اصلی دستگاه خلافت شمرده می شدند.در اوج قدرت برمکیان ، هارون الرشید که چند سالی از خلافت او می گذشت ، هنوز ولیعهد نداشت و همین موضوع موجب طمع برخی از اعضای خاندان عباسی برای کسب مقام خلافت پس از او شده بود.
← ولایت عهدی
(۱) احمد ابن اعثم کوفی ، الفتوح ، حیدرآباد دکن ، ۱۳۹۵ق /۱۹۷۵م .(۲) محمد ابن حبیب ، المحبر، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن ، ۱۳۶۱ق /۱۹۴۲م .(۳) علی ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، بیروت ، ۱۴۰۳ق /۱۹۸۳م .(۴) ابن خلکان ، وفیات .(۵) عبدالله ابن قتیبه ، المعارف ، به کوشش ثروت عکاشه ، قاهره ، ۱۹۶۰م .(۶) علی ابوحیان توحیدی ، البصائر و الذخائر، به کوشش ابراهیم کیلانی ، دمشق ، ۱۹۶۴م .(۷) محمد ازرقی ، اخبار مکة، به کوشش رشدی صالح ملحس ، بیروت ، ۱۴۰۳ق /۱۹۸۳م .(۸) یعقوب بسوی ، المعرفة و التاریخ ، به کوشش اکرم ضیاء عمری ، بغداد، ۱۳۹۴ق /۱۹۷۴م .(۹) احمد بلاذری ، انساب الاشراف ، به کوشش عبدالعزیز دوری ، بیروت ، ۱۳۹۸ق / ۱۹۷۸م .(۱۰) عبدالملک ثعالبی ، ثمار القلوب ، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم ، قاهره ، ۱۳۸۴ق / ۱۹۶۵م .(۱۱) محمد جهشیاری ، الوزراء و الکتّاب ، به کوشش عبدالحمید احمد حنفی ، قاهره ، ۱۳۵۷ق /۱۹۳۸م .(۱۲) علی خطیب بغدادی ، تاریخ بغداد، قاهره ، ۱۳۵۰ق .(۱۳) خلیفة بن خیاط، تاریخ ، به کوشش سهیل زکار، دمشق ، ۱۹۶۸م .(۱۴) احمد دینوری ، الاخبار الطوال ، به کوشش عبدالمنعم عامر، قاهره ، ۱۳۷۹ق /۱۹۵۹م .(۱۵) احمد فرید رفاعی ، عصر المأمون ، قاهره ، ۱۳۴۶ق /۱۹۲۸م .(۱۶) محمد زبیدی ، طبقات النحویین و اللغویین ، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم ، قاهره ، ۱۹۷۳م .(۱۷) عبدالحسین زرین کوب ، دو قرن سکوت ، تهران ، ۱۳۳۶ش .(۱۸) طبری ، تاریخ .(۱۹) عمر فروخ ، تاریخ الادب العربی ، بیروت ، ۱۹۸۵م .(۲۰) علی مسعودی ، مروج الذهب ، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره ، ۱۳۷۷ق /۱۹۵۸م .(۲۱) احمد یعقوبی ، تاریخ ، بیروت ، ۱۳۷۹ق / ۱۹۶۰م .(۲۲) یوسف یغموری ، نور القبس المختصر من المقتبس مرزبانی ، به کوشش رودلف زلهایم ، ویسبادن ، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م .
وی در محله رصافه ، در جانب شرقی بغداد ، به دنیا آمد مادرش زبیده ، نواده منصور عباسی و همسر محبوب هارون الرشید بود به همین سبب ، وی یکی از معدود خلفایی شمرده شده که از جانب پدر و مادر ، هاشمی نسب بوده است . این معنی یکی از عوامل مهم ِ بروز رقابت میان امین و برادرش عبدالله مأمون گردید که حدود ۶ ماه از او بزرگ تر بود و مادری ایرانی داشت.البته این مسأله از جنبه رقابت شخصی میان دو برادر درگذشته ، و بخش اعظمی از آن به تضاد میان دو جریان عمده در دستگاه خلافت عباسی تبدیل شده بود.این کشاکش ِ با سابقه ، به حضور فعال و بسیار مؤثر عنصر ایرانی - به ویژه خراسانیان - در امور خلافت ، و از سوی دیگر، به تلاش عنصر عربی برای کسب قدرت بیشتر، و کاستن از نیروی ایرانیان بازمی گشت که نه تنها در پای گرفتن خلافت عباسی سهم عمده داشتند، بلکه در دوره هارون الرشید گردانندگان اصلی دستگاه خلافت شمرده می شدند.در اوج قدرت برمکیان ، هارون الرشید که چند سالی از خلافت او می گذشت ، هنوز ولیعهد نداشت و همین موضوع موجب طمع برخی از اعضای خاندان عباسی برای کسب مقام خلافت پس از او شده بود.
← ولایت عهدی
(۱) احمد ابن اعثم کوفی ، الفتوح ، حیدرآباد دکن ، ۱۳۹۵ق /۱۹۷۵م .(۲) محمد ابن حبیب ، المحبر، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن ، ۱۳۶۱ق /۱۹۴۲م .(۳) علی ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، بیروت ، ۱۴۰۳ق /۱۹۸۳م .(۴) ابن خلکان ، وفیات .(۵) عبدالله ابن قتیبه ، المعارف ، به کوشش ثروت عکاشه ، قاهره ، ۱۹۶۰م .(۶) علی ابوحیان توحیدی ، البصائر و الذخائر، به کوشش ابراهیم کیلانی ، دمشق ، ۱۹۶۴م .(۷) محمد ازرقی ، اخبار مکة، به کوشش رشدی صالح ملحس ، بیروت ، ۱۴۰۳ق /۱۹۸۳م .(۸) یعقوب بسوی ، المعرفة و التاریخ ، به کوشش اکرم ضیاء عمری ، بغداد، ۱۳۹۴ق /۱۹۷۴م .(۹) احمد بلاذری ، انساب الاشراف ، به کوشش عبدالعزیز دوری ، بیروت ، ۱۳۹۸ق / ۱۹۷۸م .(۱۰) عبدالملک ثعالبی ، ثمار القلوب ، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم ، قاهره ، ۱۳۸۴ق / ۱۹۶۵م .(۱۱) محمد جهشیاری ، الوزراء و الکتّاب ، به کوشش عبدالحمید احمد حنفی ، قاهره ، ۱۳۵۷ق /۱۹۳۸م .(۱۲) علی خطیب بغدادی ، تاریخ بغداد، قاهره ، ۱۳۵۰ق .(۱۳) خلیفة بن خیاط، تاریخ ، به کوشش سهیل زکار، دمشق ، ۱۹۶۸م .(۱۴) احمد دینوری ، الاخبار الطوال ، به کوشش عبدالمنعم عامر، قاهره ، ۱۳۷۹ق /۱۹۵۹م .(۱۵) احمد فرید رفاعی ، عصر المأمون ، قاهره ، ۱۳۴۶ق /۱۹۲۸م .(۱۶) محمد زبیدی ، طبقات النحویین و اللغویین ، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم ، قاهره ، ۱۹۷۳م .(۱۷) عبدالحسین زرین کوب ، دو قرن سکوت ، تهران ، ۱۳۳۶ش .(۱۸) طبری ، تاریخ .(۱۹) عمر فروخ ، تاریخ الادب العربی ، بیروت ، ۱۹۸۵م .(۲۰) علی مسعودی ، مروج الذهب ، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره ، ۱۳۷۷ق /۱۹۵۸م .(۲۱) احمد یعقوبی ، تاریخ ، بیروت ، ۱۳۷۹ق / ۱۹۶۰م .(۲۲) یوسف یغموری ، نور القبس المختصر من المقتبس مرزبانی ، به کوشش رودلف زلهایم ، ویسبادن ، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م .
wikifeqh: ابوموسی_امین