[ویکی نور] إثبات النبوات، رساله ای کلامی و فلسفی به زبان عربی، نوشته شیخ الرئیس بوعلی سینا است.
ابن سینا در این رساله مختصر و پرمعنی، به شیوه ایی مخالف اشعریان، به اثبات «نبوت عامه» می پردازد و آن را ضروری می داند. اشعریان بر پایه ی تفکر عمومی خود در مسائل، قایل به «ضرورت» پدیده «نبوت» نیستند، بلکه در استدلال های خود چه در برابر کافران و چه در برابر دیگر مسلمانان، همین اندازه می کوشند، ثابت کنند که نبوت پدیده ای است، «جایز و ممکن» از نظر عقلانی.
افعال خدا در نظر اشعریان، ارادی است و اراده در مکتب ایشان، صفتی زاید بر ذات الهی است. افعال خدا ضروری نیست، زیرا ذاتی نیست. به دیگر سخن: هیچ انگیزه ای در کار نیست که فرستادن پیامبران از جانب خدا را ضروری گرداند. او اگر بخواهد پیامبر(ص) می فرستد و اگر نخواهد، نمی فرستد «از کارهای او پرسیده نمی شود، اگر چنین کرد، بلکه مردم پرسیده می شوند». اشعریان استدلال می کنند بر جواز نبوت عقلا و واقع شدن آن در وجود عینا؛ ولی ابن سینا به اثبات «ممکن بودن» پدیده نبوت بسنده نمی کند، بلکه می کوشد آن را پدیده ای ضروری نشان دهد. او از این دیدگاه، کاملا مخالف اشعریان است. نبوت از نگاه او، گاه ضرورتی احتیاجی است، گاه ضرورتی استنتاجی از واقعیت و گاه ضرورتی وابسته به علم و فعل خدا بر پایه مقتضای نظام خیر همگانی در کل جهان هستی. ابن سینا می گوید: اگر انسان خواسته باشد، زندگی خود را بهبود بخشد، باید اجتماعی گردد و اجتماع جز با رفتار و داد و ستد انسانی امکان پذیر نمی گردد، این رفتار و داد و ستد، نیازمند به قانون و عدالت است. وی از این جا نتیجه می گیرد که «قانون و عدالت نیاز به قانون گذار و عدالت گستر دارد». در این جا سه مقدمه لطیف و پنهان به نظر می رسد: نخست آنکه قانونگذاری کار مردم نیست، بلکه از کارهای ویژه خداست، دوم اینکه قانون و سنت الهی به همه مردم وحی نمی شود، بلکه پیامبر(ص) شارع را فرا می گیرد، و سوم اینکه در عالم واقع، جامعه ای انسانی وجود دارد و این جامعه را قانون و عدالت می باید. ابن سینا پس از اثبات نبوت عامه می گوید: این مختصری در اثبات نبوت و بیان ماهیت و ذکر وحی و فرشته وحی و وحی کننده بود. اما نبوت پیامبر(ص) ما محمد(ص)، درستی دعوت او برای هر خردمندی آشکار می گردد و این به هنگامی است که میان وی و دیگران مقایسه ای انجام دهد. در دنباله مبحث نبوت، شرحی پیرامون اشارات و رازهای آیه ی نور (نور، 35) آمده است. کتاب اثبات النبوات به شیوه ای علمی و انتقادی در سال 1968م از سوی خاور شناس میشل مارمورا در بیروت به چاپ رسیده است.
الذریعة، ج1، ص 101 و 100؛ اثبات النبوات.
ابن سینا در این رساله مختصر و پرمعنی، به شیوه ایی مخالف اشعریان، به اثبات «نبوت عامه» می پردازد و آن را ضروری می داند. اشعریان بر پایه ی تفکر عمومی خود در مسائل، قایل به «ضرورت» پدیده «نبوت» نیستند، بلکه در استدلال های خود چه در برابر کافران و چه در برابر دیگر مسلمانان، همین اندازه می کوشند، ثابت کنند که نبوت پدیده ای است، «جایز و ممکن» از نظر عقلانی.
افعال خدا در نظر اشعریان، ارادی است و اراده در مکتب ایشان، صفتی زاید بر ذات الهی است. افعال خدا ضروری نیست، زیرا ذاتی نیست. به دیگر سخن: هیچ انگیزه ای در کار نیست که فرستادن پیامبران از جانب خدا را ضروری گرداند. او اگر بخواهد پیامبر(ص) می فرستد و اگر نخواهد، نمی فرستد «از کارهای او پرسیده نمی شود، اگر چنین کرد، بلکه مردم پرسیده می شوند». اشعریان استدلال می کنند بر جواز نبوت عقلا و واقع شدن آن در وجود عینا؛ ولی ابن سینا به اثبات «ممکن بودن» پدیده نبوت بسنده نمی کند، بلکه می کوشد آن را پدیده ای ضروری نشان دهد. او از این دیدگاه، کاملا مخالف اشعریان است. نبوت از نگاه او، گاه ضرورتی احتیاجی است، گاه ضرورتی استنتاجی از واقعیت و گاه ضرورتی وابسته به علم و فعل خدا بر پایه مقتضای نظام خیر همگانی در کل جهان هستی. ابن سینا می گوید: اگر انسان خواسته باشد، زندگی خود را بهبود بخشد، باید اجتماعی گردد و اجتماع جز با رفتار و داد و ستد انسانی امکان پذیر نمی گردد، این رفتار و داد و ستد، نیازمند به قانون و عدالت است. وی از این جا نتیجه می گیرد که «قانون و عدالت نیاز به قانون گذار و عدالت گستر دارد». در این جا سه مقدمه لطیف و پنهان به نظر می رسد: نخست آنکه قانونگذاری کار مردم نیست، بلکه از کارهای ویژه خداست، دوم اینکه قانون و سنت الهی به همه مردم وحی نمی شود، بلکه پیامبر(ص) شارع را فرا می گیرد، و سوم اینکه در عالم واقع، جامعه ای انسانی وجود دارد و این جامعه را قانون و عدالت می باید. ابن سینا پس از اثبات نبوت عامه می گوید: این مختصری در اثبات نبوت و بیان ماهیت و ذکر وحی و فرشته وحی و وحی کننده بود. اما نبوت پیامبر(ص) ما محمد(ص)، درستی دعوت او برای هر خردمندی آشکار می گردد و این به هنگامی است که میان وی و دیگران مقایسه ای انجام دهد. در دنباله مبحث نبوت، شرحی پیرامون اشارات و رازهای آیه ی نور (نور، 35) آمده است. کتاب اثبات النبوات به شیوه ای علمی و انتقادی در سال 1968م از سوی خاور شناس میشل مارمورا در بیروت به چاپ رسیده است.
الذریعة، ج1، ص 101 و 100؛ اثبات النبوات.
wikinoor: إثبات_النبوات