اجرت قضا

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] در این مقاله حکم أخذ اجرت در قضاوت را از نگاه آیات و روایات بررسی می کنیم که دو قول در این مساله وجود دارد.
برخی گفته اند: گرفتن اجرت در مقابل قضاوت، مطلقاً حرام است؛ چه قضاوت واجب عینی باشد یا کفایی و یا مستحب و چه از متحاکمان اجرت بگیرد یا از اهل شهری که در آن به قضاوت مشغول است یا از بیت المال؛ زیرا قضاوت از مناصب سلطان است که خداوند پیامبر را به نگرفتن اجرت در آن مأمور کرده است: «قُل لا اَسَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا» و تأسّی به پیامبر هم واجب است. در روایات نیز یکی از مصادیق سُحت در آیه «اَکّلونَ لِلسُّحتِ= (علمای یهود) بسیار مال حرام می خوردند» اجرت قضاوت دانسته شده است. صاحب جواهر افتا در مسایل حلال و حرام و موضوعات شرعی را نیز از آن جهت که مصداق امر به معروف و نهی از منکر است، به قضا ملحق می کند و اجرت آن را حرام می داند. در حرمت اجرت بر افتا به ظاهر آیه نفر نیز استدلال شده است. خداوند در این آیه سفر برای تفقّه در دین و ارشاد و انذار مردم هموطن پس از بازگشتن به سوی آن ها را واجب کرده: «فَلَولا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرقَة مِنهُم طَائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهوا فِی الدّینِ و لِیُنذِروا قَومَهُم اِذا رَجَعوا اِلَیهِم لَعَلَّهُم یَحذَرون»
قول مشهور
ولی مشهور امامیه بر این عقیده اند که قاضی و مفتی و هرکسی که گرفتن اجرت بر وی حرام است، می تواند از بیت المال مسلمانان ارتزاق کند (ارتزاق عبارت است از مصرف شخص در صورت نیاز، به مقدار خرج خود و کسانی که اداره زندگی آن ها بر عهده اوست)؛ زیرا بیت المال برای مصالح مسلمانان باید خرج شود و شرایطی که در اجرت بر عمل معتبر است، در ارتزاق اعتبار ندارد؛ از قبیل این که اجرت باید تعیین گردد و زمان استحقاق آن شروع در عمل است.

پیشنهاد کاربران

بپرس