احمد بن علی خطیب بغدادی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خطیب بغدادی، احمد بن علی بن ثابت، محدّث و مورخ مشهور قرن پنجم و مؤلف تاریخ بغداد بود.
او در جمادی الآخر ۳۹۲ در قریه هَنیقِیا در اطراف نَهُرالمَلِک به دنیا آمد. ظاهراً هنیقیا قریه ای در نزدیکی درزیجان بوده که پدر خطیب، ابوالحسن علی بن ثابت بیست سال امامت جماعت و قرائت خطبه را در آن برعهده داشته است. پدرِ خطیب از زمره حافظان قرآن بود که آن را بر ابوحفص کتّانی قرائت کرده بود. او در ۴۱۲ وفات کرد و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد.
وجه تسمیه
خطیب بغدادی بنابر خبری که از پدر خود نقل کرده، تباری عربی داشته و از عشیره ای بوده است که در حصّاصه از نواحی فُرات سکونت داشته اند. درباره اطلاق لقب خطیب بر وی، از این حیث که نسبت پدرش به او رسیده یا خود او این شغل را داشته است، باید خاطر نشان کرد که به نوشته یاقوت حموی از قول عبدالعزیز بن محمد نخشبی (متوفی ۴۵۶) خطیب بغدادی در برخی روستاهای بغداد به ایراد خطبه می پرداخت.
تحصیلات
وی خواندن و نوشتن را در نزد هلال بن عبداللّه بن محمد فراگرفت، اما معلوم نیست که خواندن و نوشتن را در درزیجان فراگرفت یا در بغداد. چون پدرش در این ایام در بغداد به سر می برد و در همان جا وفات کرد و خطیب هم در ۴۰۳ برای اولین بار در بغداد سماع حدیث کرده، به نظر می رسد خواندن و نوشتن را در بغداد فراگرفته باشد. خطیب بغدادی سپس به تشویق پدرش به سماع حدیث و تعلم فقه پرداخت. نخستین سماع وی چنان که گفته شد در یازده سالگی و در نزد ابن رِزقویه بود. سپس به فراگیری فقه مشغول و در مسجد عبداللّه بن مبارک به درس ابوحامد اسفراینی (متوفی ۴۰۶) حاضر شد، اما به سبب صِغَرِ سن از محضر درس او استفاده چندانی نبرد. اولین کسی که به گفته خطیب از درس فقه او بهره برد و از آن یادداشت برداشت، ابوالحسن احمد بن محمد معروف به ابن المَحامِلی، شاگرد اسفراینی بود. در عین حال نخستین استاد حقیقی خطیب بغدادی در فقه، قاضی ابوالطیب طاهر بن عبداللّه طبری بود که شیخ شافعیان بغداد محسوب می شد. خطیب نزد بیش تر مشایخ بغداد سماع حدیث کرد، از جمله از سال ۴۰۶ تا ۴۱۲ به مدت شش سال نزد ابن رزقویه حدیث آموخت و به صورت اجازه یا سماع، تألیفات پرشمار و مشهور ۲۴ تن از مؤلفان را که بیش تر در زمینه حدیث و رجال بوداز وی شنید. خطیب سپس به ابوبکر احمد بن محمد بن غالب خوارزمی، معروف به بَرْقانی، محدّث و مؤلف مشهور، پیوست و سال ها در مصاحبت او احادیث بسیار سماع کرد، برقانی هم متقابلا احادیث فراوانی از خطیب شنید. او درباره روش علمی آینده خود از برقانی مشورت و راهنمایی می گرفت.
سفر ها
...

پیشنهاد کاربران

بپرس