احکام الکل

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] الکل، مایه ای آلی و ترکیب یافته از ئیدروژن، اکسیژن و کربن است که در عصر حاضر، با پیشرفت روز افزون دانش و فن، کاربردی گسترده در عرصه زندگی بشر ، یافته است.
هم اکنون الکل، در صنعت داروسازی و پزشکی، از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. از الکل ها در ساخت داروهای مسکّن و شربت های خواب آور و به عنوان ماده ای زداینده، خشک و ضدعفونی کننده، در بیمارستان ها و مرکزهای بهداشتی، استفاده می شود. در آزمایشگاه های پزشکی و اندام شناسی ـ آناتومی ـ جهت نگهداری اعضای بدن، الکل، کاربرد گسترده ای دارد. الکل، برای تهیه مواد اوّلیه در صنعت های گونه گون، حلاّل، یا نگهدارنده در پاره ای از داروها، مانند دهان شوی، دوای سرفه و داروی موی سر، گونه گون عطرها، ادوکلن ها، مواد آرایشی، شربت ها و عصاره های گیاهی، رنگ ها و مواد پلاستیکی و حتی به تازگی به عنوان سوخت ماشین، و یا به تنهایی جهت آرام کردن دردهای مزمن، همانند آنژین صدری و قاعدگی دردناک، مار زدگی، سوختگی و سرطان و سایر دردها به کار می رود. با این گستردگی کاربرد و استفاده از الکل در صنعت های گوناگون و حیاتی، که روز به روز در حال گسترش است، بایسته می نماد حکم پاکی، یا ناپاکی الکل و فراورده های آن، در کتاب و سنّت ، سرچشمه های اجتهادی اسلام ، بررسی و پژوهش دقیق و همه سویه گردد. کوشش جهت شناخت علمی الکل و فراورده های آن، و در آوردن و دریافت حکم شرعی آن از کتاب و سنت، منبع ها و سرچشمه های دینی و نص ها و سخنان روشن شریعت ، هدف این بررسی و پژوهش است. امّا از آن جا که در کتاب و سنت و در سخنان روشن دینی، سخن از الکل به میان نیامده و فقیهان، به این دلیل که الکل را سُکر آور انگاشته، برابر دلیل ها، حکم به نجس بودن آن داده اند؛ در دیگر سوی، درک سخنان شرع در باب آب مایگان سُکر آور، چه بسا بستگی بر فهم و درک نص ها و سخنان وارد شده در باب خمر داشته باشد، لازم و بایسته است نجسی و یا پاکی خمر و مشروبات الکلی را بررسی کنیم. اگر پاکی خمر ثابت گردد، پاکی الکل ها نیز به خودی خود ثابت می شود.
پیشینه تحقیق
از آن جا که الکل به تازگی در عرصه زندگی بشر راه یافته، ناگزیر بحث از پاکی و نجسی آن را باید در سخنان فقیهان این روزگار جست وجو کرد. بیش تر مجتهدان روزگار ما، در رساله های عملیه و استفتاءات خود، به گونه ای حکم گونه گون الکل ها را بیان کرده اند؛ امّا در کتاب های استدلالی فقهی خود، از وارد شدن به بحث کارشناسی موضوعی و شناخت و تحلیل علمی موضوع، خودداری ورزیده اند. شاید نخستین کسی که برای بیان حکم الکل، خود را ناگزیر از تحلیل علمی موضوع دیده و در کتاب خود:بحوث فی شرح عروة الوثقی، به شرح در شناخت الکل ها و گونه های آن، سخن گفته، شهید محمد باقر صدر است. آقای خوئی نیز، در کتاب (تنقیح العروه) خود بحث کوتاهی در باب الکل ها دارد که بحثی غیر کارشناسانه است. در هر حال، کتاب تحقیقی و آکنده از دلیل و برهان و به گونه جداگانه، در این زمینه نگاشته نشده است. گرچه سالیان پیش کتابی با قطع جیبی، به نام: (بررسی فراورده های الکل از نظر فقه اسلامی) نوشته دکتر احمد صبور ارودباری کارشناس دانش شیمی، از سوی دارالتبلیغ اسلامی در قم منتشر گردید، امّا دارای ویژگی های استدلالی فقهی نیست. چنانچه گفته شد، موضوع اصلی این نوشتار، بررسی موضوعی و حکمی الکل و فراورده های آن است. اما از آن جایی که حکم به پاکی و یا ناپاکی آن، بستگی به شناخت خمر و آب مایگان سُکرآور دیگر و حکم آن ها دارد، فصل نخست مقاله را به بحث در این باره ویژه می سازیم. و در فصل دوم نوشتار، در باب شناخت موضوعی نوشیدنی های الکلی و آب مایگان سُکرآور، بحث می کنیم و به جست وجو در حکم پاکی و ناپاکی آن ها می پردازیم. و در بخش پایانی، که بخش اصلی نوشتار ماست، از شناخت علمی الکل و فراورده های آن و دلیل های پاکی، یا ناپاکی آن ها سخن رفته است و دلیل های فقیهان در حکم الکل، شراب های طبی و شربت های دارویی الکل دار، به بوته نقد و بررسی گذاشته شده است.
خمر و حکم آن در منابع اجتهادی
...

پیشنهاد کاربران

بپرس