احکام و شرایط امان

[ویکی فقه] این نوشتار در مورد احکام و شرایط عقد امان در ازمنه و اماکن مختلف می باشد.
اصل و قاعده اوّلیه در امان جواز و اباحه است که آیه «واِن اَحَدٌ مِنَ المُشرِکینَ استَجارَکَ فَاَجِرهُ حَتّی یَسمَعَ کَلمَ اللّه» بر آن دلالت دارد اما به مقتضای شرایط و مصالح حکم تکلیفی آن تفاوت می کند به این بیان که گاه این عمل واجب می گردد و آن اختصاص به مواردی دارد که ترک امان مفسده ای برای مسلمانان در پی داشته باشد یا کافر محارب درصدد تحقیق باشد و بخواهد پیام اسلام را بشنود و گاه حرام می گردد مانند موردی که امان دادن کافر ضرری برای مسلمانان در پی داشته باشد و گاه نیز مستحب یا مکروه است.
شرایط امان
در عقد امان شرائطی معتبر است که برخی مربوط به امان دهنده و برخی مربوط به امان داده شده است امان دهنده به اتفاق سه شرط معتبر است: اسلام، اختیار و عقل ، بنابراین، امان دادن کافر معتصم ( ذمّی، معاهد و...) به کافران دیگر صحیح نیست، مگر آن که از طرف مسلمان وکیل باشد و امان از سوی مسلمان از هر فرقه ای که باشد صحیح است ؛ به نظر اغلب فقیهان اَمان دادن حرّ و مملوک، کودک بالغ مشروع است. بنابر اتفاق فقها، امان دادن زن مشروع است و ماجرای امّ هانی که در فتح مکه به کافری پناه داد و مورد تأیید پیامبر قرار گرفت، گواه صدق این مدعاست. همچنین زینب دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله) به شوهر مشرک خود ابوالعاص پناه داد و پیامبر آن را پذیرفت. بر پایه روایات، کودک اگر طاقت جنگ دارد امانش نسبت به کافر پذیرفته است، زیرا او نیز از جنگجویان به شمار می آید و می تواند داخل در گروه حمایت کنندگان باشد
شروط امان دادن به کافر
شروطی نیز در کافری که به او امان داده می شود معتبر است، از جمله این که مفسده ای برای مسلمانان بر امان مترتب نباشد ، بلکه برخی وجود مصلحت را شرط کرده اند ، بنابراین اگر امان منجر به جاسوسی کافر شود، مشروع نخواهد بود. گروهی از فقها در تحقق امان، استیمان و درخواست کافر را شرط دانسته اند ؛ ولی برخی مانند صاحب جواهر در مشروعیت آن، درخواست کافر را لازم نمی دانند و در کافر مستأمن فرقی میان حرّ و عبد، بالغ و غیر بالغ، و زن و مرد نیست.