[ویکی فقه] خانواده، کوچک ترین اجتماع انسانی است که روابط اعضای آن در درجه نخست از پیوندی عاطفی و خونی برخوردار است.
خانواده کوچک ترین اجتماع انسانی است که روابط اعضای آن در درجه نخست از پیوندی عاطفی و خونی برخوردار است که این رابطه تکالیف و حقوق خاصی را ایجاد می کنند. نقش همسری ، پدری ، مادری ، فرزندی ، برادری و خواهری نقش هایی هستند که در خانواده وجود دارد. این نقش ها رابطه ای حقوقی را میان اعضای خانواده پدید می آورد. این روابط حقوقی در بخش هایی از حقوق مدنی و فقه همچون کتاب نکاح ، طلاق ، ارث و... بررسی می شوند. اجرای احکام حقوقی در خانواده حافظ نظم خانواده به عنوان جزئی از جامعه است. این نظم کمک می کند که اعضای خانواده از حمایت های رسمی حکومت در برابر تعدی برخی دیگر از اعضای خانواده برخوردار شوند. ولی در برقراری نظم خانوادگی اصل قانون نیست؛ آن چه روابط خانوادگی را مستحکم می کند محبتی است که میان اعضای خانواده برقرار می شود. شناخت احکام اخلاقی خانواده و عمل به آن ها محبت خانوادگی را سالم و بارور نگاه می دارد و در سایه باروری نهال محبت ، نظم خانوادگی استوار می ماند؛ بی آن که نیازمند حمایت دستگاه قضایی باشد.
کارکردهای خانواده
برای آن که ارزش اخلاقی روابط خانوادگی را بشناسیم باید به دو مسئله توجه کنیم نخست مانند هر ارزشگذاری اخلاقی دیگری باید هدف غایی انسان را معیار اصلی و اصیل ارزش رفتارهای اختیاری قرار دهیم و دوم آن که باید اهداف اختصاصی خانواده و کارکردهای آن را شناسایی کنیم. به نظر می رسد خانواده کارکردهای زیرا را داراست: پاسداری از امنیت اخلاقی جامعه - تأمین آرامش زن و مرد ، این دو هدف از طریق ازدواج به عنوان سنگ بنای خانواده تأمین می شود. - تولید نسل - تأمین غذا، بهداشت، پوشاک و مسکن فرزندان و پرورش جسمی آن ها - حمایت های اجتماعی و حقوقی از فرزندان - پرورش روحی و معنوی فرزندان - انتقال فرهنگ جامعه به فرزندان و زمینه سازی برای جامعه پذیری آن ها با توجه به این کارکردها، به خوبی معلوم می شود که بیشترین مسئولیت اخلاقی متوجه پدر و مادر است از این پس وظایف اخلاقی اعضای خانواده را با توجه به نقش آن ها بیان خواهیم کرد. پیش از بیان نقش ها و وظایف اخلاقی اعضای خانواده، لازم است یادآوری کنیم که احکام حقوقی اسلامی درباره خانواده بن ابر مصالح واقعی وضع شده است در نتیجه رعایت آن ها شرط لازم رسیدن به کمال واقعی و هدف غایی انسان است. به همین دلیل رعایت قوانین فقهی به نیت درک آثار واقعی آن، در تقرب به خداوند دارای ارزش اخلاقی مثبت است. این نکته درباره همه احکام شرعی و در همه ابواب فقه صادق است.
ازدواج نخستین گام برای تشکیل خانواده
ازدواج نخستین گام برای تشکیل خانواده است و به سبب همه کارکردها و نتایجی که خانواده داراست، عملی ارزشمند و ستوده است.
ازدواج مایه آرامش زن و مرد
...
خانواده کوچک ترین اجتماع انسانی است که روابط اعضای آن در درجه نخست از پیوندی عاطفی و خونی برخوردار است که این رابطه تکالیف و حقوق خاصی را ایجاد می کنند. نقش همسری ، پدری ، مادری ، فرزندی ، برادری و خواهری نقش هایی هستند که در خانواده وجود دارد. این نقش ها رابطه ای حقوقی را میان اعضای خانواده پدید می آورد. این روابط حقوقی در بخش هایی از حقوق مدنی و فقه همچون کتاب نکاح ، طلاق ، ارث و... بررسی می شوند. اجرای احکام حقوقی در خانواده حافظ نظم خانواده به عنوان جزئی از جامعه است. این نظم کمک می کند که اعضای خانواده از حمایت های رسمی حکومت در برابر تعدی برخی دیگر از اعضای خانواده برخوردار شوند. ولی در برقراری نظم خانوادگی اصل قانون نیست؛ آن چه روابط خانوادگی را مستحکم می کند محبتی است که میان اعضای خانواده برقرار می شود. شناخت احکام اخلاقی خانواده و عمل به آن ها محبت خانوادگی را سالم و بارور نگاه می دارد و در سایه باروری نهال محبت ، نظم خانوادگی استوار می ماند؛ بی آن که نیازمند حمایت دستگاه قضایی باشد.
کارکردهای خانواده
برای آن که ارزش اخلاقی روابط خانوادگی را بشناسیم باید به دو مسئله توجه کنیم نخست مانند هر ارزشگذاری اخلاقی دیگری باید هدف غایی انسان را معیار اصلی و اصیل ارزش رفتارهای اختیاری قرار دهیم و دوم آن که باید اهداف اختصاصی خانواده و کارکردهای آن را شناسایی کنیم. به نظر می رسد خانواده کارکردهای زیرا را داراست: پاسداری از امنیت اخلاقی جامعه - تأمین آرامش زن و مرد ، این دو هدف از طریق ازدواج به عنوان سنگ بنای خانواده تأمین می شود. - تولید نسل - تأمین غذا، بهداشت، پوشاک و مسکن فرزندان و پرورش جسمی آن ها - حمایت های اجتماعی و حقوقی از فرزندان - پرورش روحی و معنوی فرزندان - انتقال فرهنگ جامعه به فرزندان و زمینه سازی برای جامعه پذیری آن ها با توجه به این کارکردها، به خوبی معلوم می شود که بیشترین مسئولیت اخلاقی متوجه پدر و مادر است از این پس وظایف اخلاقی اعضای خانواده را با توجه به نقش آن ها بیان خواهیم کرد. پیش از بیان نقش ها و وظایف اخلاقی اعضای خانواده، لازم است یادآوری کنیم که احکام حقوقی اسلامی درباره خانواده بن ابر مصالح واقعی وضع شده است در نتیجه رعایت آن ها شرط لازم رسیدن به کمال واقعی و هدف غایی انسان است. به همین دلیل رعایت قوانین فقهی به نیت درک آثار واقعی آن، در تقرب به خداوند دارای ارزش اخلاقی مثبت است. این نکته درباره همه احکام شرعی و در همه ابواب فقه صادق است.
ازدواج نخستین گام برای تشکیل خانواده
ازدواج نخستین گام برای تشکیل خانواده است و به سبب همه کارکردها و نتایجی که خانواده داراست، عملی ارزشمند و ستوده است.
ازدواج مایه آرامش زن و مرد
...
wikifeqh: اخلاق_خانواده
[ویکی اهل البیت] اخلاق خانواده یکی از شاخه های اخلاق است و اسلام نیز با توجه ویژه ای که به بنیان خانواده به عنوان برترین بنیان در اسلام(مطابق حدیث نقل شده از پیامبر) نموده است تعالیم بسیاری در این مورد دارد.
اخلاق خانواده یکی از شاخه های اخلاق است که حکما و دانشمندان تدوین کننده علم اخلاق از قدیم بدان توجه ویژه می نموده اند. به عنوان نمونه ارسطو فیلسوف بزرگ یونان باستان در فلسفه سیاست با تأکید بر این نکته که «هر شهری از خانواده ها فراهم می آید»، جایگاه خاصی برای خانواده قایل بوده و بخش اول کتاب سیاست را به بحث تدبیر منزل اختصاص داده است و حکمای یونان، تدبیر منزل را دومین قسم از اقسام سه گانه حکمت عملی، به همراه تهذیب اخلاق (قسم اول) و سیاست مدرن (قسم سوم) برشمرده اند.
در کتاب های اخلاقی اسلامی نیز بعضاً بخش مجزایی در این باب وجود دارد از جمله اخلاق ناصری تألیف خواجه نصیرالدین طوسی به زبان فارسی که مقاله دوم آن به تدبیر منزل و بیان جامع مباحث آن اختصاص یافته و خود از مفصل ترین مباحثی است که در این خصوص در عالم اسلام مطرح شده است.
تکریم و تعظیم خانواده در اسلام بسیار ممتاز است. کتاب آسمانی اسلام به ازدواج و تشکیل خانواده توصیه بسیاری می نماید و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «ما بنی فی الاسلام بناء احب الی الله من التزویج؛ هیچ بنایی در اسلام محبوب تر از بنیان خانواده برپا نشده است و در احادیث دیگر معصومین علیهم السلام، به شدت به ازدواج توصیه گردیده و عزوبت نهی شده است.
خدای متعال، همسر را محل آرامش و خانواده را کانون مودت و رحمت معرفی می کند: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» (سوره روم/ آیه 12) و در جای دیگر از زن و مرد به عنوان لباس یکدیگر یاد می نماید: «هن لباس لکم و انتم لباس لهن؛ آن ها لباس شما هستند و شما لباس آن هایید». (سوره بقره/ 187)
علامه طباطبائی رحمه الله این عبارت قرآنی را با توجه به کل آیه ای که در آن واقع شده این گونه معنا نموده اند که هر یک از زن و مرد وسیله حفظ دیگری از انجام فجور است. و در عین حال همچون لباس که بدن را از همه مستور می کند ولی بر خودش بدن پوشیده نیست. هر یک از این دو بر خودشان طرف مقابل پوشیده نیست.
قرآن هر فردی را علاوه بر حفظ خود بر حفظ خانواده خود نیز مسئول می نماید و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجارَة»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید خود و اهلتان را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ ها هستند حفظ کنید. (سوره تحریم/ آیه 6)
اخلاق خانواده یکی از شاخه های اخلاق است که حکما و دانشمندان تدوین کننده علم اخلاق از قدیم بدان توجه ویژه می نموده اند. به عنوان نمونه ارسطو فیلسوف بزرگ یونان باستان در فلسفه سیاست با تأکید بر این نکته که «هر شهری از خانواده ها فراهم می آید»، جایگاه خاصی برای خانواده قایل بوده و بخش اول کتاب سیاست را به بحث تدبیر منزل اختصاص داده است و حکمای یونان، تدبیر منزل را دومین قسم از اقسام سه گانه حکمت عملی، به همراه تهذیب اخلاق (قسم اول) و سیاست مدرن (قسم سوم) برشمرده اند.
در کتاب های اخلاقی اسلامی نیز بعضاً بخش مجزایی در این باب وجود دارد از جمله اخلاق ناصری تألیف خواجه نصیرالدین طوسی به زبان فارسی که مقاله دوم آن به تدبیر منزل و بیان جامع مباحث آن اختصاص یافته و خود از مفصل ترین مباحثی است که در این خصوص در عالم اسلام مطرح شده است.
تکریم و تعظیم خانواده در اسلام بسیار ممتاز است. کتاب آسمانی اسلام به ازدواج و تشکیل خانواده توصیه بسیاری می نماید و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «ما بنی فی الاسلام بناء احب الی الله من التزویج؛ هیچ بنایی در اسلام محبوب تر از بنیان خانواده برپا نشده است و در احادیث دیگر معصومین علیهم السلام، به شدت به ازدواج توصیه گردیده و عزوبت نهی شده است.
خدای متعال، همسر را محل آرامش و خانواده را کانون مودت و رحمت معرفی می کند: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» (سوره روم/ آیه 12) و در جای دیگر از زن و مرد به عنوان لباس یکدیگر یاد می نماید: «هن لباس لکم و انتم لباس لهن؛ آن ها لباس شما هستند و شما لباس آن هایید». (سوره بقره/ 187)
علامه طباطبائی رحمه الله این عبارت قرآنی را با توجه به کل آیه ای که در آن واقع شده این گونه معنا نموده اند که هر یک از زن و مرد وسیله حفظ دیگری از انجام فجور است. و در عین حال همچون لباس که بدن را از همه مستور می کند ولی بر خودش بدن پوشیده نیست. هر یک از این دو بر خودشان طرف مقابل پوشیده نیست.
قرآن هر فردی را علاوه بر حفظ خود بر حفظ خانواده خود نیز مسئول می نماید و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجارَة»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید خود و اهلتان را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ ها هستند حفظ کنید. (سوره تحریم/ آیه 6)
wikiahlb: اخلاق_خانواده