ارمنیه. [ اَ / اِ م َ نی ی َ ] ( اِخ ) ارمن. ارمنستان. ارمینیه. مملکتی است وسیع که در مشرق دریای فرات و جانب شمال دیار بکر و کردستان و آذربایجان و سمت مغرب شروان و سمت جنوب گرجستان واقع است و آن منقسم است بدو قسمت : صغری و کبری. تفلیس و توابع آنرا ارمنیه کبری و خلاط و مضافات را ارمنیه صغری نامند. مؤلف برهان گوید: شهری است معروف که آتشکده درخش در آنجاست. گویند بانی ارمنیه و شیراز و آتشکده درخش راس مجوسی بوده که الحال براس البغل مشهور است و درهم بغلی منسوب به اوست . -انتهی. و ظاهراً آتشکده آذرگشنسپ ( آذر جشنسف ، آذرجشن ، آذرخش ) را که در کنار دریاچه ارمیه نزدیک شیز بوده بصورت درخش و شیراز تحریف کرده اند. رجوع بارمنستان و الجماهر بیرونی صص 184 - 195 و فهرست التفهیم بیرونی و محاسن اصفهان مافروخی باهتمام سیدجلال طهرانی ص 83 و حبط ج 1 صص 71 - 74 - 78 - 82 - 86 - 169 - 219 - 295 - 340 - 341 و حبط ج 2 ص 169 - 234 - 408 - 412 - 416 و فهرست مجمل التواریخ ابوالحسن گلستانه و فهرست ذیل جامع التواریخ رشیدی تألیف حافظ ابرو شود. || ( ص نسبی ، اِ ) مؤنث ارمنی. زن ارمنی. || سهام ارمنیه. رجوع به سهم شود.
ارمنیه. [ اَ م َ نی ی َ ] ( اِخ ) ( شاهان... ) سُکمان که او را، بمناسبت نام مخدومش قطب الدین اسماعیل حکمران سلجوقی مرند آذربایجان ، قطبی میخواندند. در سال 493 هَ. ق./ 1100 م. شهر اخلاط را در ارمنیه از بنی مروان گرفت و فرزندان و ممالیک ایشان مدت یکقرن ( 493 - 604 هَ. ق. ) در این ناحیه حکومت میکردند تا ایوبیان در سال 604 هَ. ق./ 1207 م. ایشان را از میان برداشتند. نام این پادشاهان و مدت سلطنت آنان از اینقرار است :
سال هجری اسامی
493سکمان القطبی
506ظهیرالدین ابراهیم شاه ارمن
521احمد
522ناصرالدین سقمان ثانی
579سیف الدین بگتمر
589بدرالدین آق سنقر
594محمد، المنصور
603 - 604عزالدین بلبان
( طبقات سلاطین اسلام لین پول ص 152 ).