اساس الاقتباس

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] اساس الاقتباس کتابی است از خواجه نصیر طوسی در علم منطق که به فارسی نوشته شده است. این کتاب پس از منطق شفا بزرگترین و مهمترین کتابی است که در این علم تالیف شده است.
مؤلف کتاب محمد بن محمد بن حسن طوسی مکنا به ابوجعفر و ملقب به نصیرالدین و مشهور به محقق طوسی و خواجه طوسی است که یکی از پرآوازه ترین شخصیت های علمی در تاریخ اسلام است.
او در یازدهم جمادی الاول در سال 597 هـ.ق در شهر طوس متولد شد و در هیجدهم ذی الحجه سال 672 هـ.ق در سن هفتاد و پنج سالگی بر اثر بیماری در شهر بغداد درگذشت و بنا به وصیتش در عتبه مقدسه کاظمین علیهماالسلام مدفون گردید.
طبق تصریح مؤلف کتاب در مقدمه آن نام کتاب اساس الاقتباس است و در وجه نامیدن آن به این نام می گوید و چون این علم به نسبت با دیگر علوم خاصه اقسام حکمت به مثابت قاعده و بنیاد است، این مجموع را بر اساس الاقتباس موسوم کرد.
با این حال جای شگفتی است که مصحح دانشمند کتاب، مرحوم مدرس رضوی در مورد وجه تسمیه کتاب به اساس الاقتباس با وجود تصریح مصنف آن هم در مقدمه کتاب، می گوید.
وجه تسمیه این کتاب به اساس الاقتباس بدرستی معلوم نیست و شاید از آن روی که این کتاب در فن منطق است و منطق هم اساس اقتباس و کسب علوم می باشد. خواجه طوسی این نام را برای این کتاب مناسب دیده و تألیف خود را بدین نام نامیده است.
مؤلف کتاب در مورد انگیزه تألیف اساس الاقتباس در مقدمه چنین آورده است در تحریر این مجموع شروع کرده آمد، بر عزم آن که طرفی صالح از آنچه از اهل علم منطق در این فن استفاده کرده است یا بحسب قواعد و اصول این صناعت استنباط نموده بر وجهی که او را روشن شده است ایراد کند و از ابطال مذاهب باطل در هر بابی که مؤدی باشد به اطناب بقدر امکان احتراز کند و اگر در بعضی مواضع بذکر مذهبی فاسد احتیاج باشد به اشارتی موجز اقتصار کند و...
بنابراین غرض مؤلف از تألیف این کتاب ارزشمند، ارائه اثری فنی و تحقیقی و جامع در علم منطق بوده که هم آموخته های او را از دیگران در برگیرد و هم بر آرا و اندیشه های شخصی او در این علم مشتمل باشد.

[ویکی نور] اساس الاقتباس تألیف محمد بن محمد بن حسن طوسی معروف به خواجه نصیرالدین طوسی، از جمله جامع ترین منابع در موضوع علم منطق است که به زبان فارسی نگارش شده است.
طبق تصریح مؤلف کتاب در مقدمۀ آن نام کتاب «اساس الاقتباس» است و در وجه نامیدن آن به این نام می گوید:
«و چون این علم به نسبت با دیگر علوم خاصه اقسام حکمت به مثابت قاعده و بنیاد است، این مجموع را بر اساس الاقتباس موسوم کرد» ....
با این حال جای شگفتی است که مصحح دانشمند کتاب، مرحوم مدرس رضوی در مورد وجه تسمیۀ کتاب به اساس الاقتباس با وجود تصریح مصنف آن هم در مقدمۀ کتاب، می گوید:
«وجه تسمیۀ این کتاب به اساس الاقتباس بدرستی معلوم نیست و شاید از آن روی که این کتاب در فن منطق است و منطق هم اساس اقتباس و کسب علوم می باشد خواجه طوسی این نام را برای این کتاب مناسب دیده و تألیف خود را بدین نام نامیده است» ....

[ویکی فقه] اساس الاقتباس (کتاب). کتاب اساس الاقتباس تألیف محمد بن محمد بن حسن طوسی مکنا به ابو جعفر و ملقب به نصیر الدین و مشهور به محقق طوسی و خواجه طوسی است که یکی از پر آوازه ترین شخصیت های علمی در تاریخ اسلام است.
او در یازدهم جمادی الاولی در سال ۵۹۷ ه ق در شهر طوس متولد شد و در هیجدهم ذی الحجه سال ۶۷۲ ه ق در سن هفتاد و پنج سالگی بر اثر بیماری در شهر بغداد درگذشت و بنا به وصیتش در عتبه مقدسه کاظمین «علیهما السلام» مدفون گردید.
وجه نام گذاری
طبق تصریح مؤلف کتاب در مقدمه آن نام کتاب «اساس الاقتباس» است و در وجه نامیدن آن به این نام می گوید: «و چون این علم به نسبت با دیگر علوم خاصه اقسام حکمت به مثابت قاعده و بنیاد است، این مجموع را بر اساس الاقتباس موسوم کرد». با این حال جای شگفتی است که مصحح دانشمند کتاب، مرحوم مدرس رضوی در مورد وجه تسمیه کتاب به اساس الاقتباس با وجود تصریح مصنف آن هم در مقدمه کتاب، می گوید: «وجه تسمیه این کتاب به اساس الاقتباس بدرستی معلوم نیست و شاید از آن روی که این کتاب در فن منطق است و منطق هم اساس اقتباس و کسب علوم می باشد خواجه طوسی این نام را برای این کتاب مناسب دیده و تالیف خود را بدین نام نامیده است».
انگیزه تالیف
مؤلف کتاب در مورد انگیزه تالیف اساس الاقتباس در مقدمه چنین آورده است: «در تحریر این مجموع شروع کرده آمد، بر عزم آنکه طرفی صالح از آنچه از اهل علم منطق در این فن استفاده کرده است یا بحسب قواعد و اصول این صناعت استنباط نموده بر وجهی که او را روشن شده است ایراد کند، و از ابطال مذاهب باطل در هر بابی که مؤدی باشد به اطناب بقدر امکان احتراز کند و اگر در بعضی مواضع بذکر مذهبی فاسد احتیاج باشد به اشارتی موجز اقتصار کند و...» . بنابراین غرض مؤلف از تالیف این کتاب ارزشمند، ارائه اثری فنی و تحقیقی و جامع در علم منطق بوده که هم آموخته های او را از دیگران در برگیرد و هم بر آراء و اندیشه های شخصی او در این علم مشتمل باشد. اما در مورد علت نگارش این اثر به زبان فارسی توضیحی نداده است. ممکن است این اثر نیز مانند برخی دیگر از آثار فارسی خواجه به درخواست فرد یا افرادی به این زبان تالیف شده باشد و ممکن است احساس ضرورت وجود کتابی جامع در علم منطق به زبان فارسی خواجه را به تالیف این اثر ارزشمند برانگیخته باشد.
تاریخ تالیف
...

[ویکی شیعه] اساس الاقتباس (کتاب). أساسُ ألإقتباس کتابی از خواجه نصیرالدین طوسی به زبان فارسی درباره علم منطق است. این کتاب پس از منطق شفا (ابن سینا) بزرگ ترین و مهم ترین کتابی است که در این علم تالیف شده است.
مؤلف این کتاب محمد بن محمد بن حسن طوسی ملقب به نصیرالدین و مشهور به محقق طوسی و خواجه طوسی است که یکی از پرآوازهترین شخصیتهای علمی در تاریخ اسلام است.
او در یازدهم جمادی الأول به سال ۵۹۷ق در شهر طوس متولد شد و در ۱۸ ذیحجه سال ۶۷۲ق در سن ۷۵سالگی بر اثر بیماری در بغداد درگذشت و بنا به وصیتش در کاظمین دفن گردید.

دانشنامه آزاد فارسی

اَساس الاِقتِباس
تألیف خواجه نصیرالدین طوسی، در ۶۲۴ق، کتابی به فارسی، در منطق. اساس الاقتباس مهم ترین و جامع ترین اثر در علم منطق به زبان فارسی است، بر مبنای شفا و در نُه مقاله سامان داده شده است: مدخل یا ایساغوجی؛ مقولات یا قاطیغوریاس؛ عبارات یا بحث قضایا؛ قیاس یا انولوطیقای اول؛ برهان یا انولوطیقای دوم؛ جدل یا طوبیقا؛ مغالطه یا سوفسطیقا؛ خطابه یا ریطوریقا؛ و شعر یا بیطوریقا. از مباحث توجه برانگیز این کتاب، بحث مستوفای صناعات خمس، قیاس های شرطی و مختلطات است که در کمتر نوشتار منطقی بدین بسط و شرح پرداخته شده است. علامه حلّی شاگرد طوسی بر بنیاد همین اثر کتاب جوهرالنضید را در شرح تجریدالمنطق نوشته است. ترجمۀ عربی اساس الاقتباس به قلم رکن الدین محمد جرجانی، در روزگاری نزدیک به زمان طوسی، در دست است. این اثر نخستین بار به تصحیح مدرس رضوی (تهران، ۱۳۵۴ش) و سپس با ویراستی مجدد و تعلیقه ای مبسوط به کوشش عبدالله انوار منتشر شد (تهران، ۱۳۷۵ش).

پیشنهاد کاربران

بپرس