استامینوفن

استامینوفن ( به انگلیسی: Acetaminophen ) یا پاراستامول ( Paracetamol ) یک مسکن تب بُر است که به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو به شکل، قرص، شربت، آمپول و شیاف ساخته می شود که شکل قرص آن پر کاربرد تر است.
استامینوفن به خوبی قابل تحمل بوده و مانند آسپرین عوارض جانبی بسیاری ندارد و از آن جاکه برای خرید و مصرف استامینوفن نیاز به نسخه پزشک است. این دارو معمولاً برای درمان تب، سردرد و دردهای خفیف استفاده می شود. در صورتی که پاراستامول به همراه ضدالتهاب های غیراستروئیدی[ پ ۱] استفاده شود، می تواند در درمان دردهای شدید نیز مؤثر باشد. استامینوفن معمولاً در بیشتر نسخه های تجویز شده، برای درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا به کار می رود. مصرف بسیار بیش از حد آن می تواند به مسمومیت کبدی منجر شود. مهم ترین علت نارسایی برق آسای کبد در غرب، مسمومیت های ناشی از پاراستامول است. این دارو عامل اصلی بسیاری از زیاده روی در مصرف ها[ پ ۲] در ایالات متحده، انگلستان، نیوزلند و استرالیا است. [ ۱۲] [ ۱۳] مشروبات الکلی خطر مسمویت با پاراستامول را افزایش می دهند.
در قرون وسطی ترکیبات موجود در پوست درخت بید سفید ( گروهی از مواد شیمیایی به نام سالیسینات، که بعدها به تکامل و ظهور آسپرین منجر شدند ) و همچنین ترکیبات موجود در پوست درخت اوکالیپتوس به عنوان مواد کاهنده حرارت شناخته می شدند. [ ۱۴] پوست درخت اوکالیپتوس در ساخت گنه گنه برای درمان مالاریا به کار رفت که خود گنه گنه خاصیت کاهش سطح حرارت بدن را داراست. تلاش ها برای پالایش و جداسازی اسید سالیسیلیک و سالیسیلین تا اواخر قرن نوزدهم میلادی ادامه داشت تا اینکه فیلکس هوفمان[ پ ۳] شیمیدان شرکت آلمانی بایر، این تلاش ها را به سرانجام رساند. چهل سال پیش از هوفمان، فریدریک گیرهارد[ پ ۴] دانشمند و شیمیدان فرانسوی این کار را کرده بود ولی به دلیل اینکه گمان می برد جداسازی این مواد از یکدیگر امکان پذیر نمی باشد از ادامه کار منصرف شد. [ ۱۵] هنگامی که در دهه هشتاد قرن نوزدهم درختان اوکالیپتوس کم یاب شدند جستجو برای یافتن جایگزین آغاز شد. در سال ۱۸۸۶ پروفسور أدولف کوسمال[ پ ۵] در دانشگاه استراسبورگ در حال مطالعه بر روی تأثیرات ماده ضد انگل نفتالین بود، هنگامی که نفتالین موجود در آزمایشگاه تمام شد دو تن از همکاران جوانش به نام های أرنولد کان[ پ ۶] و پل هپ[ پ ۷] برای تهیه نفتالین به داروخانه رفتند لیکن داروساز به اشتباه اسیتانیلید را به جای نفتالین به آن ها فروخت. آنان پس از مطالعه، از اثرات کاهنده حرارت اسیتانیلید شگفت زده شدند و به لطف اشتباه داروساز، خواص کاهنده حرارت استانیلید کشف گردید. [ ۱۶] اما خواص ضد درد اسیتانیلید، سال های زیادی پس از این ماجرا کشف شد. اسیتانیلید در واقع پدر پاراستامول و فیناسیتین است. [ ۱۷] دکتر هپ برادری داشت که در شرکت کوچکی به نام «کاله و شرکاء» که تولیدکننده اسیتانیلید بود، فعالیت می کرد. [ ۱۸] او به دکتر هپ پیشنهاد داد این یافته جدید را برای رقابت با سایر کاهنده های حرارت موجود، مانند اسید سالیسیلیک، روانه بازار کند. پس از آن اسیتانیلید با نام تجاری آنتی فیبرین[ پ ۸] وارد بازار شد. در پایان سال ۱۸۸۰ پارانیتروفینول با قیمتی ارزان تر از اسیتانیلید وارد بازار شد. کارل دویسبورگ[ پ ۹] مسئول تحقیقات در شرکت بایرن که به نام شرکت فردریک بایر و شرکاء معروف بود، از کارکنان بخش پارانیتروفینول خواست تا کاربرد مفیدی برای این محصول بیابند. اسکار هینزبرگ[ پ ۱۰] به تبدیل این ماده به اسیتوفنیتدین می اندیشید. [ ۱۹] [ ۱۶] ایده اولیه ساخت این ماده جدید تنها براساس اهدافی تجاری بود لیکن بخت با آن ها یار بود و آزمایش ها نشان داد که این ماده از آنتی فیبرین قویتر بوده و عوارض جانبی کمتری دارد، لذا دویسبورگ تصمیم به فروش این ماده با نام تجاری فیناسیتین گرفت. [ ۲۰] پیش از آن و در سال ۱۸۷۸ هارمون نورثروپ مورسه[ پ ۱۱] برای اولین بار پاراستامول را از طریق اکسایش و کاهش پارانیتروفینول با قلع در اسید استیک خلق کرد. [ ۲۱] با اینحال پاراستامول تا سال ۱۸۹۳ در درمان های پزشکی به کار نرفت تا اینکه در همان سال پاراستامول در نمونه های ادراری افرادی که فیناسیتین استفاده کرده بودند مشاهده گشت. شیمیدانان آن را روی ترکیبی سفیدرنگ و بلورین متمرکز کردند. در سال ۱۸۹۹ کشف شد که پاراستامول متابولیت اسیتانیلید است اما این اکتشاف نادیده گرفته شد. در سال ۱۹۴۶ به مؤسسه تحقیقات مسکن ها و داروهای آرام بخش، بودجه ای به منظور مطالعه روی مشکلات مرتبط با مسکن ها، از سوی مقامات نیویورک اختصاص داده شد و برنارد برودی[ پ ۱۲] و جولیوس اکسلرود[ پ ۱۳] برای بررسی علل ظهور مت هموگلوبینمیا، که در واقع حالتی است که خون توانایی حمل اکسیژن را از دست داده و ممکن است به فوت بیمار منجر شود، تعیین شدند. در سال ۱۹۴۸ برودی و اکسلرود مت هموگلوبینمیا[ پ ۱۴] را به مصرف اسیتانیلید ربط دادند و تأکید کردند تأثیرات مسکن استانیلید به دلیل متابولیت فعال آن یعنی پاراستامول است. آنان تأکید کردند حال که پاراستامول تأثیرات منفی اسیتانیلید را ندارد باید جایگزین آن شود. [ ۲۲]