استحسان اجماع

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] استحسان اجماع خروج از حکم قیاس یا قاعده عام به دلیل وجود اجماع در مورد خاص است.
استحسان اجماع، خروج از حکم قیاس به دلیل انعقاد اجماعی است که بر خلاف آن و در موردی خاص پدید آمده است، مثل: اجماع فقها بر جواز عقد استصناع که به موجب آن شخصی به دیگری پول می دهد تا چیزی برایش بسازد؛ در این مورد، هر چند طبق قاعده کلی، عقدی که در وقت انشاء مورد آن معدوم باشد باطل است، اما به موجب اجماع، از آن قاعده کلی خارج گردیده و حکم به صحت آن شده است. استحسان عدول از حکم مستفاد از قاعده کلّی به دلیل وجود مصالح جزئی است.
معنای لغوی
استحسان، مشتق از حسن و در لغت، به معنای نیک دانستن و پسندیدن است.
تعریف دانشمندان عامه
دانشمندان عامه تعریف های مختلفی از استحسان ارایه نموده اند که به برخی از آنها اشاره می شود:۱. «ابوالحسن کرخی» از علمای حنفی مذهب می گوید:«الاستحسان هو العدول فی مسئلة عن مثل ما حکم به فی نظائرها الی خلافه لوجه اقوی یقتضی العدول؛ استحسان آن است که در یک مسئله، از حکمی که در نظایر آن است، به خاطر وجود دلیلی قوی تر، عدول نموده و به خلاف آن رأی داده شود»؛۲. برخی علمای مالکی، استحسان را چنین تعریف کرده اند: «الأخذ بمصلحة جزئیة فی مقابل دلیل کلی؛ استحسان، برتری دادن مصلحت جزئی و تمسک نمودن به آن در برابر دلیل کلی مخالف آن می باشد»؛۳. برخی علمای حنبلی، آن را چنین تعریف می کنند:«هو العدول بحکم المسئلة عن نظائرها لدلیل خاص من کتاب و سنة؛ در مسئله ای، از حکمی که نظایر آن مسئله دارد، به سبب دلیل خاصی از کتاب و سنت، به حکم دیگری عدول شود».
استحسان نزد شیعه
...

پیشنهاد کاربران

بپرس