استخاره

[ویکی فقه] استخاره در لغت به معنی خواستن بهترین، بهترین خواستن، طلب خیر کردن و نیکویی جستن است. اما در اصطلاح، عبارت است از نوعی دعا و توکل و توسل به خداوند در انجام امری که خیر و شر آن بر انسان پوشیده است. از این عنوان در باب صلات به مناسبت ذکر نماز استخاره سخن گفته شده است.
استخاره درخواست توفیق و راهنمایی از خداوند در کار مورد نظر به بهترین و نیکوترین چیز.

معانی ذکر شده برای استخاره
برخی برای استخاره چهار معنا ذکر کرده اند:
۱. درخواست اختیار خیر از خداوند برای بنده.
۲. درخواست آگاهی بخشی بر آنچه خیر است.
۳. درخواست فراهم آمدن آنچه خیر است.
۴. طلب عزم بر آنچه خیر است.
برخی دیگر، دو معنای آخر را به دو معنای اول بازگردانده اند.
برخی نیز همۀ معانی را به معنایی که در تعریف آمده است، ارجاع داده اند.

حکم استخاره
استخاره برای ترک واجب و انجام حرام، صحیح نیست، لیکن برای بقیّۀ کارها حتی ترک امر مستحب یا انجام مکروه در صورت شکّ در بقای رجحان، مستحب و ترک آن، مکروه است.
شیخ مفید می گوید: «استخاره کردن (خیر خواستن از خداوند)در امور که از آن نهی شده یا محرم یا در اداء فرایض درست نیست؛ بلکه استخاره درامور مباح یا برای ترک امر مستحبی به جهت تعارض اش با امر مستحب دیگر وارد است.»

استخاره در سنت پیامبر (ص)
...

[ویکی شیعه] اِسْتِخاره ، از سنت های مسلمانان، در لغت به معنای طلب خیر و در اصطلاح به معنای واگذاری کار به خداوند در هنگام شک و تردید است. در استخاره فرد تصمیم خود را به نتیجه استخاره واگذار می کند و به واسطۀ آن از حیرت و شک بیرون می آید. استخاره با قرآن، تسبیح و رقاع صورت می پذیرد. اگرچه رجوع به عالمان دین برای استخاره امری رایج است؛ اما گفته شده است اصل این است هر کس برای خود استخاره کند.
استخاره در لغت ، طلب و خواستن بهترین در امری است ، اما در اصطلاح دینی ، واگذاردن انتخاب به خداوند در کاری است که انسان در انجام دادن آن درنگ و تأمل دارد. گاه در روایات ، استخاره مشاوره ای با خداوند دانسته شده است . به گفته بحرانی در روایات به ۴ معنا به کار رفته است:
معانی یادشده به دو معنا بازمی گردد:

[ویکی اهل البیت] استخاره، عنوانی عام برای آن گونه از آداب دینی که با انجام دادن آنها، شخص انتخاب احسن را از خداوند می طلبد.
استخاره در لغت ، طلب و خواستن بهترین در امری است اما در اصطلاح دینی ، واگذاردن انتخاب به خداوند در کاری است که انسان در انجام دادن آن درنگ و تأمل دارد. گاه در روایات ، استخاره مشاوره ای با خداوند دانسته شده است در منابع دینی از دیرگاه درباره استخاره گفت گو شده و برای آن آدابی از دعا، نماز و ذکر بیان گردیده است .
استخاره کردن در امری که در شرع حکمی روشن دارد، روا نیست و تنها در کارهای مباح یا در انتخاب میان دو مستحب ، نیکو و پسندیده است .
از برخی روایات چنین برمی آید که در دوره پیش از اسلام ، نوعی «استخاره از الله » در میان عرب معمول بوده است ولی درباره چگونگی آن شرحی داده نشده است . از نخستین نمونه های عمل به استخاره در دوره اسلامی روایتی از حضرت امام علی علیه السلام است ، مبنی بر این که چون پیامبر صلی الله علیه و آله وی را به یمن فرستاد، او را بر بکارگیری استخاره ، آنگاه که تصمیم گیری دشوار گردد، ترغیب کرد.
همچنین به هنگام رحلت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و بروز اختلاف نظر میان صحابه در کیفیت دفن آن حضرت ، به دنبال دو کس فرستادند که یکی به شیوة مکیان زمین را می شکافت و یکی به روش مدنیان لحد می ساخت ؛ آنگاه عبارت «اللهم خِرْلِرَسولِک » را بر زبان آوردند و امر را بر آن نهادند که هر یک زودتر رسد، روش او را بکار بندند.
استخاره و طلب کردن بهترین از خداوند نزد مذاهب گوناگون اسلامی امری پسندیده شمرده شده و در این باره احادیثی چند از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام نقل شده است .
در حدیثی نبوی به روایت جابر به چگونگی نماز استخاره پرداخته شده است . در این حدیث که از منابع اساسی در مباحث فقهی مربوط به نماز استخاره به شمار می آید، دعای ویژه ای نیز برای تعقیب این نماز آمده است در منابع امامیه به علاوه ، احادیث دیگری به نقل از ائمه علیهم السلام در آداب نماز استخاره آمده است . نماز استخاره نزد فقیهان از نمازهای مستحب یا مسنون شمرده شده است .

(در لغت به معنی طلب خیرکردن) در باورهای اسلامی توکل به خدا در کاری که خیر و شر آن بر انسان معلوم نیست. استخاره برای امور مباح یا برای ترک امر مستحبی که در تعارض با امر مستحب دیگری است رواست. بنابه روایات پیامبر (ص)، همان طور که به اصحاب خود قرآن می آموختند استخاره نیز آموزش می دادند که به صورت نماز و دعا بوده است. نماز استخاره نمازی مستحب و دو رکعتی است؛ مانند نماز صبح که پس از پایان نماز باید ۱۰۰ یا ۱۰۱ بار این دعا را خواند: «اَسْتَخیرُاللهَ بِرَحْمَتِهِ». سپس به آنچه از فعل یا ترک فعل که به دل الهام شده عمل کرد. سید محسن امین به نقل از موجز ابن فهد آداب و ترتیب استخاره به قرآن را، در موارد تحیّر و بلاتکلیفی، چنین بیان کرده است: پس از نیت قرآن را می گشایند و به اولین آیه ای که در اولین سطر صفحۀ دست راست می آید نگاه می کنند، اگر معنای آیه ناقص و یا قسمت اصلی آن در صفحۀ قبل بود به آن رجوع می کنند. اگر مضمون آیه حاکی از رحمت یا امر به خیر بود «خوب» است و اگر آیه نشان از غضب یا نهی و امر به عقوبتی بود خوب نیست. بیشتر اهل سنت، استخاره را به معنای نماز استخاره و طلب خیر از خداوند قبول دارند و تفأل به قرآن را روا نمی دانند. شیعۀ امامیه با استناد به احادیثی چون «کان رسول الله یُحِبُّ الفال و یکره الطَیَره»، (پیامبر اکرم (ص) فال خوب را خوش می داشت و از فال بدزدن یا به دل بدآوردن اکراه داشت) عمل به آن را از دیرباز بی اشکال دانسته اند و استخاره های شگفت انگیز تاریخی عدیده ای نقل می کنند. افزون بر استخاره و تفأل با قرآن، استخاره با تسبیح و برگه های کاغذ یا استخارۀ ذاتُ الرّقاع (← ذات الرّقاع) نیز معمول است و کتاب هایی در آداب آن به عربی و فارسی نوشته اند. ولی همچنان که فقها فتوا داده اند عمل بر وفق نتیجۀ استخاره شرعاً واجب و الزامی نیست ولی چون عمل نکردن به استخاره اثرات تربیتی سویی به دنبال دارد توصیه کرده اند که از استخاره های غیر جدّی که قصد عمل به آن وجود ندارد، پرهیز شود. نکتۀ اصلی در این زمینه این است که شخص در مواردی که می تواند با عقل و تجربه و مشورت تصمیم گیری کند، به استخاره متوسل نشود و تنها در موارد تحیّر که هیچ راه دیگری پیش پای انسان نیست با توسّل قلبی به خداوند و اعتقاد راسخ به نصرت او اقدام به استخاره کند، ولی طلب خیر از خداوند و دعا و نماز مسلّماً در همه حال ممدوح است.