اسحاق بن حنین

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف بزرگ اسلامی است
اِسْحاق ِ بْن ِ حُنِیْن ، ابویعقوب اسحاق بن حنین بن اسحاق عبادی ، پزشک و مترجم آثار علمی یونانی . (ربیع الثانی 298/دسامبر 910)
وی در یک خانواده نسطوری از قبیله عباد حیره زاده شد. اسحاق در کنار پدرش ، پزشک و مترجم نامدار حنین بن اسحاق و عمه زاده اش ، حبیش (ه م م ) یکی از 3 دانشمند هنرور سخن دانی است که شالودة مکتب حنین را بنیان نهادند و در نقل دانشهای یونانی به جهان اسلام ، برجسته ترین نقش را داشتند و به همت ایشان ، طالبان معرفت در سرزمینهای اسلامی با مهم ترین بخشهای میراث علمی یونانیان آشنایی یافتند. وی نزد پدر و نیز پزشکان مصر و انطاکیه دانش آموخت ؛ پزشکی برجسته و مترجمی توانا شد.
او از توجه و عنایت خلفای عباسی ، از متوکل تا مکتفی و احترام و اعتماد قاسم بن عبیدالله وزیر معتضد برخوردار بود. او را در شمار ندیمان مکتفی نیز شمرده و گفته اند که این خلیفه در تعیین فرزندش به ولایت عهد، نظر او را خواسته و او با توجه به احکام نجوم پیش بینی کرده است که خلافت به فرزند مکتفی نخواهد رسید. اسحاق در آگاهی از دانشهای یونانی و آشنایی با زبانهای یونانی و سریانی و هنر ترجمه در ردیف پدرش و در فصاحت بیان در زبان عربی از پدرش برتر بوده است .
وی با گروهی از دانشمندان که در پیرامون متکلم شیعی حسن بن نوبخت گرد آمده بودند، رابطه داشت و بنا به قولی به اسلام گرویده بود. ترجمه های اسحاق به زبان عربی را از اغلب برگردانهای لاتین آثار یونانی که مستقیماً از این زبان ترجمه شده است ، به متن اصلی نزدیک تر شناخته اند. از این رو افزون بر استفاده مستقیم از متون عربی اسحاق در تهیه ترجمه های لاتین آثار دانشمندان یونان ، در موارد بسیاری نیز برای درک درست متون لاتین این آثار به ویژه کتابهای ارسطو از ترجمه های عربی اسحاق به عنوان شاهد استفاده شده است . «زندگی نامه ...1».
وی شعر نیز می سرود و ابن ابی اصیبعه ابیاتی از او نقل کرده است . اسحاق در اواخر عمر دچار فلج شد. از سالهای پایانی زندگی وی که 3 سال نخست خلافت مقتدر را دربرمی گیرد، هیچ گونه آگاهی نداریم .
فعالیت اسحاق در زمینه ترجمه ، عرصه بسیار گسترده ای را دربر می گیرد. وی بیش از همه به ترجمه آثار فلسفی و به ویژه مؤلفات ارسطو و شروح آن پرداخت ؛ در عین حال شماری از مهم ترین آثار دانشمندان یونانی در ریاضیات و نجوم را نیز ترجمه کرد. تألیفاتی نیز در پزشکی و داروسازی دارد. مهم ترین آثار او اینهاست :
از منابع چنین برمی آید که همه این آثار مستقیماً از یونانی به عربی ترجمه شده اند:

دانشنامه آزاد فارسی

اِسحاق بن حُنَین ( ـ۲۹۸ق)
پزشک و مترجم از سریانی و یونانی. از پدر نسطوری خویش، حنین بن اسحاق، و عمه زاده اش، حبیش، که از پزشکان و مترجمان چیره دست بودند، دانش پزشکی و فن ترجمه را آموخت، و با سفر به انطاکیه و مصر و فراگیری علم نزد دانشمندان آن روزگار، دانش خود را تکمیل کرد. وی که به روایتی اسلام آورده بود به دربار عباسی راه پیدا کرد و با متکلم معروف شیعی حسن بن نوبخت و دانشمندان پیرامون وی ارتباط داشت. ترجمه های او را دقیق و فصیح شمرده اند. از آثارش: الادویة المفرده؛ تاریخ الاطباء و الفلاسفة؛ التریاق و معرفة البول. از ترجمه ها و شروح او: ترجمۀ بخشی از آثار ارسطو مشتمل بر کتاب العبارة؛ قاطیغوریاس؛ تحلیل القیاس؛ خطابه؛ جدل؛ برهان؛ سماع طبیعی؛ نفس؛ بخشی از مابعدالطبیعه و ترجمۀ برخی از آثار ارشمیدس، بقراط، اقلیدس، منلائوس و آوتولوکوس در ریاضیات.

پیشنهاد کاربران

بپرس