اسلامی، معماری
اسلامی، معماری
اسلامی، معماری
اسلامی، معماری
معماری جهان اسلام با همۀ تنوع اش، از لحاظ اقلیم، فرهنگ، و تمایل به آذین های هندسی و آرابسک (اسلیمی)، و نیز جریان افکار و جابه جایی هنروران و معماران در سراسر قلمرو اسلام، به نوعی وحدت خاص دست یافته است. اصلی ترین بنای عمومی در معماری اسلامی، مسجد است که غالباً گنبد و مناره دارد. در معماری اسلامی، خانه ها حیاط اندرونی دارند و به هم متصل اند، و کوچه های تاق پوش ارتباط بین خانه ها را برقرار می سازند. مسجد درواقع مرکز حیات دینی در سرتاسر جهان اسلام است. مهم ترین مسجد هر شهر را مسجد جامع می نامند. شکل مسجد، از خانۀ حضرت محمد (ص) در مدینه که در ۶۲۲م از مکه به آن مهاجرت کرد، اقتباس شده است. حیاط این خانه با دیوارهای گِلی محصور شده بود و پیرامون آن سایبان حصیری داشت. عناصر مسجد بیشتر جنبۀ کارکردی دارند تا نمادین. بین عناصر دینی و غیردینی حد فاصلی وجود ندارد. محراب مسجد جهت خانۀ کعبه، یا قبله را نشان می دهد. در سمت راست محراب، منبر واقع است. مناره از وجود مسجد خبر می دهد و جایگاهی است که از فراز آن مؤذن، مؤمنان را به نماز گزاردن فرا می خواند.صحن مسجد حیاطی است که جماعت در آن گرد هم می آیند. پلان مسجدهای عربی، که از تالارهای ستون داری پیرامون صحن تشکیل می شود، در سرتاسر افریقای شمالی، عربستان، سوریه، و بین النهرین یافت می شود؛ مسجد احمد بن طولون، در قاهره، (۸۷۶ـ۸۷۹م) نمونۀ شاخص آن است. نوع دیگری از مساجد بزرگ، مسجد چهارایوانی با منشأ ایرانی است، که در آن صحن مسجد، ایوانی مرتفع یا نوعی تونشستگی تاق پوش در مرکز هر ضلع دارد. این پلان از خانه های ایرانی اقتباس شده، و مسجد جامع اصفهان بدیع ترین نمونۀ آن است. در امپراتوری عثمانی، ایاصوفیه (۵۳۲ـ۵۳۷م)، کلیسای بزرگ عهد یوستی نیانوس، الهام بخش ابداع مساجدی به شیوۀ عثمانی بود که در آن ها صحن سرگشادۀ مساجد عربی و ایرانی جای خود را به فضای وسیع و محصوری داد که گنبد بزرگی آن را می پوشاند؛ مسجد سلیمانیه در استانبول (۱۵۵۰ـ۱۵۵۷م) کار معمار سنان از آن جمله است. مناره در اصل به تقلید از برج کلیساهای مسیحی، به شکل مربع بود. مناره های مارپیچ نیز یافت می شود، اما معمولاً مناره به صورت برجی استوانه ای است که رفته رفته باریک تر می شود. شهر اسلامی شدیداً اندام واره است. واحد پایۀ شهرسازی، حیاط اندرونی است که از اشتیاق به خلوت و تعهدات خانوادگی زندگی اسلامی نشان دارد. خانه ها به صورت محله هایی مجتمع می شوند که غالباً ماهیت قبیله ای یا قومی دارند. هر محله از مساجد و امکانات شهری خاص خود برخوردار است. در مرکز شهر، کانون جامع یا مسجدی با نام مسجد جامع واقع است که همه در آن گرد هم می آیند. شریان های این اندام پیچیده کوچه های تاق پوشی با نام سوق یا بازار است که از مسجد جامع به سوی دروازه های بزرگ باروهای شهر گسترش می یابند. بناهای مهم و امکانات شهری در طول این سوق ها واقع اند، ازجمله حوزه های علمیه، حمام ها، بیمارستان ها، و آب انبارها. فاس در مراکش، حلب در سوریه، و اصفهان در ایران از آن جمله اند. خانه های شخصی اسلامی بدون استثنا خانه هایی با حیاط های درونی اند. دالانی پیچ وخم دار (برای حفظ خلوت) از در ورودی کوچۀ عمومی به داخل حیاط آجرفرش منتهی می شود که غالباً درختان سایه دار و حوضی در وسط دارد. در پیرامون این حیاط، اتاق های اصلی خانه قرار دارند. در اضلاع مختلف حیاط، محل سکونت بخش های مختلف یک خانوادۀ بزرگ بنا می شود. به سبب منع تصویرسازی واقع گرایانه، تزیینات معماری در خوشنویسی و آذین های انتزاعی، غالباً همراه با عطش برای رنگ، که اقلیم بیابانی آن را تشدید کرده است، خلاصه می شود. گنبدها و حیاط های چنین ساختمان هایی، ازجمله مسجد شاه اصفهان، کاملاً با کاشی های منقوش پوشیده شده اند. در قدیمی ترین بنای اسلامی که تا امروز باقی مانده (قبةالصّخره در بیت المقدس) از خط عربی فراوان استفاده شده، و پس از آن نیز نام الله در تزیین معماری اصلی ترین نقش را داشته است. در ناحیۀ خشک و بی آب وعلف، باغ اسلامی تصویری از بهشت است. بنای اصلی باغ که از یک چهاردیواری مستطیل تشکیل می شود تا از نفوذ گردوغبار بیابان جلوگیری کند، با استفاده از جوی های آب، دست کم به چهار بخش تقسیم می شود. کلاه فرنگی ها در نقاط کانونی باغ قرار دارند؛ ازجمله چهل ستون در اصفهان.
اسلامی، معماری
اسلامی، معماری
اسلامی، معماری
معماری جهان اسلام با همۀ تنوع اش، از لحاظ اقلیم، فرهنگ، و تمایل به آذین های هندسی و آرابسک (اسلیمی)، و نیز جریان افکار و جابه جایی هنروران و معماران در سراسر قلمرو اسلام، به نوعی وحدت خاص دست یافته است. اصلی ترین بنای عمومی در معماری اسلامی، مسجد است که غالباً گنبد و مناره دارد. در معماری اسلامی، خانه ها حیاط اندرونی دارند و به هم متصل اند، و کوچه های تاق پوش ارتباط بین خانه ها را برقرار می سازند. مسجد درواقع مرکز حیات دینی در سرتاسر جهان اسلام است. مهم ترین مسجد هر شهر را مسجد جامع می نامند. شکل مسجد، از خانۀ حضرت محمد (ص) در مدینه که در ۶۲۲م از مکه به آن مهاجرت کرد، اقتباس شده است. حیاط این خانه با دیوارهای گِلی محصور شده بود و پیرامون آن سایبان حصیری داشت. عناصر مسجد بیشتر جنبۀ کارکردی دارند تا نمادین. بین عناصر دینی و غیردینی حد فاصلی وجود ندارد. محراب مسجد جهت خانۀ کعبه، یا قبله را نشان می دهد. در سمت راست محراب، منبر واقع است. مناره از وجود مسجد خبر می دهد و جایگاهی است که از فراز آن مؤذن، مؤمنان را به نماز گزاردن فرا می خواند.صحن مسجد حیاطی است که جماعت در آن گرد هم می آیند. پلان مسجدهای عربی، که از تالارهای ستون داری پیرامون صحن تشکیل می شود، در سرتاسر افریقای شمالی، عربستان، سوریه، و بین النهرین یافت می شود؛ مسجد احمد بن طولون، در قاهره، (۸۷۶ـ۸۷۹م) نمونۀ شاخص آن است. نوع دیگری از مساجد بزرگ، مسجد چهارایوانی با منشأ ایرانی است، که در آن صحن مسجد، ایوانی مرتفع یا نوعی تونشستگی تاق پوش در مرکز هر ضلع دارد. این پلان از خانه های ایرانی اقتباس شده، و مسجد جامع اصفهان بدیع ترین نمونۀ آن است. در امپراتوری عثمانی، ایاصوفیه (۵۳۲ـ۵۳۷م)، کلیسای بزرگ عهد یوستی نیانوس، الهام بخش ابداع مساجدی به شیوۀ عثمانی بود که در آن ها صحن سرگشادۀ مساجد عربی و ایرانی جای خود را به فضای وسیع و محصوری داد که گنبد بزرگی آن را می پوشاند؛ مسجد سلیمانیه در استانبول (۱۵۵۰ـ۱۵۵۷م) کار معمار سنان از آن جمله است. مناره در اصل به تقلید از برج کلیساهای مسیحی، به شکل مربع بود. مناره های مارپیچ نیز یافت می شود، اما معمولاً مناره به صورت برجی استوانه ای است که رفته رفته باریک تر می شود. شهر اسلامی شدیداً اندام واره است. واحد پایۀ شهرسازی، حیاط اندرونی است که از اشتیاق به خلوت و تعهدات خانوادگی زندگی اسلامی نشان دارد. خانه ها به صورت محله هایی مجتمع می شوند که غالباً ماهیت قبیله ای یا قومی دارند. هر محله از مساجد و امکانات شهری خاص خود برخوردار است. در مرکز شهر، کانون جامع یا مسجدی با نام مسجد جامع واقع است که همه در آن گرد هم می آیند. شریان های این اندام پیچیده کوچه های تاق پوشی با نام سوق یا بازار است که از مسجد جامع به سوی دروازه های بزرگ باروهای شهر گسترش می یابند. بناهای مهم و امکانات شهری در طول این سوق ها واقع اند، ازجمله حوزه های علمیه، حمام ها، بیمارستان ها، و آب انبارها. فاس در مراکش، حلب در سوریه، و اصفهان در ایران از آن جمله اند. خانه های شخصی اسلامی بدون استثنا خانه هایی با حیاط های درونی اند. دالانی پیچ وخم دار (برای حفظ خلوت) از در ورودی کوچۀ عمومی به داخل حیاط آجرفرش منتهی می شود که غالباً درختان سایه دار و حوضی در وسط دارد. در پیرامون این حیاط، اتاق های اصلی خانه قرار دارند. در اضلاع مختلف حیاط، محل سکونت بخش های مختلف یک خانوادۀ بزرگ بنا می شود. به سبب منع تصویرسازی واقع گرایانه، تزیینات معماری در خوشنویسی و آذین های انتزاعی، غالباً همراه با عطش برای رنگ، که اقلیم بیابانی آن را تشدید کرده است، خلاصه می شود. گنبدها و حیاط های چنین ساختمان هایی، ازجمله مسجد شاه اصفهان، کاملاً با کاشی های منقوش پوشیده شده اند. در قدیمی ترین بنای اسلامی که تا امروز باقی مانده (قبةالصّخره در بیت المقدس) از خط عربی فراوان استفاده شده، و پس از آن نیز نام الله در تزیین معماری اصلی ترین نقش را داشته است. در ناحیۀ خشک و بی آب وعلف، باغ اسلامی تصویری از بهشت است. بنای اصلی باغ که از یک چهاردیواری مستطیل تشکیل می شود تا از نفوذ گردوغبار بیابان جلوگیری کند، با استفاده از جوی های آب، دست کم به چهار بخش تقسیم می شود. کلاه فرنگی ها در نقاط کانونی باغ قرار دارند؛ ازجمله چهل ستون در اصفهان.
wikijoo: اسلامی،_معماری