اسماعیل بن جعفر صادق

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اِسْماعیل بْن جَعْفَر، فرزندارشد امام جعفر صادق (ع ) که خلفای فاطمی و امامان اسماعیلی وی را جد خود و جانشین بر حق امام صادق (ع ) می دانند و اعتقاد به امامت او سرآغاز جدایی شاخه اسماعیلیه از شیعیان امامی است .
اصطلاح اسماعیلیه به عنوان یکی از فرق شیعی برگرفته از نام اوست .با اینکه بخش بزرگی از تاریخ شیعه ، از جنبش های فرقه ای گرفته تا خلافت فاطمیان زیرپوشش انتساب به اسماعیل پدید آمده است ، گزارش های ناچیز و پراکنده ای درباره زندگی و فعالیت های وی در منابع ذکر شده ، و چنین می نماید که نقش خود او در ترسیم وقایعی که به شکل گیری جنبش اسماعیلیه منتهی شد، اندک است .
در منابع شیعی و غیر شیعی
از لحاظ شناخت و نقد منابع ، می توان گفت که ۳ دسته منابع امامی ، اسماعیلی و سنی را می توان برشمرد که حاوی گزارش های درباره اسماعیل است .بدیهی است که به سبب اختلاف در مسأله امامت ، منابع امامیه و اسماعیلیه در این باره هماهنگی ندارند و منابع غیرشیعی نیز بیش تر به علل سیاسی و گرایشهای ضداسماعیلی ، گزارش های اسماعیلیه را تأیید نمی کنند.از این میان ، اطلاعات برگرفته از آثار اسماعیلی از اعتبار کافی برخوردار نیستند، زیرا اولاً به ندرت حاوی داده های تاریخی است و آنچه درباره اسماعیل آورده اند، بیشتر به افسانه و باورهای فرقه ای شبیه است و در واقع نمی توان از این آثار آگاهی های مستقل و قابل اعتمادی درباره اسماعیل ، جدا از آنچه متأثر از منابع امامی است ، به دست آورد دو دیگر آنکه از نخستین سال های شروع دعوت اسماعیلی تا ظهور فاطمیان - که اصطلاحاً دوره ستر نامیده می شود - آثار مکتوب اسماعیلی کمتر به جای مانده ، و یا توسط فاطمیان دستخوش حذف و اصلاح گردیده است تا با اعتقادات رسمی آنان سازگار افتد.افزون بر آن آثار اسماعیلی طیف وسیعی از منابع را در برمی گیرند که در گزارش های خود هماهنگی و همخوانی ندارند.از سوی دیگر منابع امامیه به سبب اینکه حاوی گزارش های دقیق تری بوده ، و برگرفته از روایت های منقول از محافل داخلی شیعه و اصحاب و یاران امام صادق (ع ) است ، چنین می نماید که بیشتر قابل اعتماد است و نیز تصویر روشن تری از زندگی اسماعیل را ترسیم می کند.تحقیقات اخیر درباره اسماعیلیه ، بر اهمیت منابع امامی اثنا عشری درباره اسماعیل و پدید آمدن اسماعیلیه تأکید کرده اند.
جایگاه خانوادگی
مادر اسماعیل ، فاطمه دختر حسین بن حسن بن علی بن ابی طالب (ع ) بود. گفته شده است که امام صادق (ع ) در زمان حیات فاطمه همسر دیگری اختیار نکرد و به همین سبب ، حدود ۲۵ سال پیش از ولادت امام کاظم (ع )، آن حضرت بجز اسماعیل و برادرش عبدالله فرزند دیگری نداشته است . در بسیاری از منابع آورده اند که اسماعیل ، موردعلاقه و محبت شدید پدر بوده است .
تولد
...

پیشنهاد کاربران

بپرس