[ویکی فقه] جرجانی ، اسماعیل بن حسین، پزشک و نویسنده ایرانی قرن پنجم و ششم که به ویژه آثار پزشکی مهمی به زبان فارسی تألیف کرد.
برای او چندین لقب و کنیه ذکر شده است ، از جمله ابوابراهیم ، زین الدین ، شرف الدین ، علوی حسینی و طبیب علوی . به رغم اهمیت فراوان جرجانی در تطور دانش پزشکی در ایران ، دانسته های بسیاری از زندگی او در دست نیست . کهن ترین اطلاع از زندگی جرجانی نوشته مورخ همعصرش ، محمودبن محمدبن عباس خوارزمی (۴۹۲ـ ۵۶۸)، در کتاب گمشده تاریخ خوارزم می باشد که تنها به واسطه نوشته سمعانی به دست ما رسیده است . بر اساس نوشته خوارزمی ، جرجانی مدتها در گرگانج (از شهرهای پر رونق خوارزم در اوایل دوره خوارزمشاهیان ) زندگی کرد و در ۵۳۱ در مرو درگذشت . یاقوت حموی نیز اطلاع چندی در باره زندگی جرجانی به دست داده است ؛ بنا به نوشته او، جرجانی در جرجان به دنیا آمد. ابتدا در خوارزم و سپس در مرو زندگی کرد و در ۵۳۱ در همان جا درگذشت .
← نوشته یاقوت
برای وفات جرجانی تاریخهای متعددی ذکر شده ، که در میان آنها تاریخ مورد نظر یاقوت یعنی ۵۳۱ که بسیاری از معاصران نیز آن را نقل کرده اند، با توجه به ادامه زندگی جرجانی تا دوره حکومت مستقل اتسز در خوارزم صحیح به نظر نمی رسد. حاجی خلیفه که تاریخهای متعددی را برای سال فوت جرجانی بر شمرده ، سال ۵۳۵ را نیز ذکر نموده است . ابن ابی اصیبعه پادشاه معاصر جرجانی را علاءالدین محمد خوارزمشاه (حک: ۵۹۶ -۶۱۷)، از آخرین پادشاهان خوارزمشاهی ، دانسته است . این اشتباه به علت درک نادرست ابن ابی اصیبعه از نام علاءالدین که لقب قطب الدین محمد هم بوده ، رخ داده است و به نوشته های خواندمیر و حمداللّه مستوفی نیز راه یافته است .
اساتید
سمعانی و یاقوت تنها ابوالقاسم قشیری را به عنوان استاد جرجانی بر شمرده اند. در حالی که ، جرجانی پزشکی را از ابن ابی صادق نیشابوری (ح ۳۸۵ـ۴۷۰)، شاگرد بلافصل ابن سینا، آموخت . جرجانی خود در موارد متعدد در ذخیره خوارزمشاهی از او یاد کرده است . از دیگر اشخاص و منابعی که جرجانی به استفاده از آن ها در تألیف ذخیره خوارزمشاهی اشاره کرده ، از پزشکان اسلامی ، ابوعلی سینا، محمدبن زکریا رازی ، ابوالحسن طبری تُرَنجی و احمد فرخ هستند که البته از میان آنها تنها از احمد فرخ به عنوان استاد یاد کرده است ؛ از پزشکان یونانی ، جالینوس ، بقراط و اَهْرُن را نام برده و به هنگام برشمردن بیماریهای چشم ، به استفاده از مهم ترین اثر چشم پزشکی اسلامی ، تذکرة الکحالین علی بن عیسی کحال ، و به هنگام بحث در باره بیماریهای معده ، به بهره گیری از نسخه عیسی صُهاربُخت و داروهای ذکر شده در آن اشاره کرده است .
نقش جرجانی در در دانش پزشکی
...
برای او چندین لقب و کنیه ذکر شده است ، از جمله ابوابراهیم ، زین الدین ، شرف الدین ، علوی حسینی و طبیب علوی . به رغم اهمیت فراوان جرجانی در تطور دانش پزشکی در ایران ، دانسته های بسیاری از زندگی او در دست نیست . کهن ترین اطلاع از زندگی جرجانی نوشته مورخ همعصرش ، محمودبن محمدبن عباس خوارزمی (۴۹۲ـ ۵۶۸)، در کتاب گمشده تاریخ خوارزم می باشد که تنها به واسطه نوشته سمعانی به دست ما رسیده است . بر اساس نوشته خوارزمی ، جرجانی مدتها در گرگانج (از شهرهای پر رونق خوارزم در اوایل دوره خوارزمشاهیان ) زندگی کرد و در ۵۳۱ در مرو درگذشت . یاقوت حموی نیز اطلاع چندی در باره زندگی جرجانی به دست داده است ؛ بنا به نوشته او، جرجانی در جرجان به دنیا آمد. ابتدا در خوارزم و سپس در مرو زندگی کرد و در ۵۳۱ در همان جا درگذشت .
← نوشته یاقوت
برای وفات جرجانی تاریخهای متعددی ذکر شده ، که در میان آنها تاریخ مورد نظر یاقوت یعنی ۵۳۱ که بسیاری از معاصران نیز آن را نقل کرده اند، با توجه به ادامه زندگی جرجانی تا دوره حکومت مستقل اتسز در خوارزم صحیح به نظر نمی رسد. حاجی خلیفه که تاریخهای متعددی را برای سال فوت جرجانی بر شمرده ، سال ۵۳۵ را نیز ذکر نموده است . ابن ابی اصیبعه پادشاه معاصر جرجانی را علاءالدین محمد خوارزمشاه (حک: ۵۹۶ -۶۱۷)، از آخرین پادشاهان خوارزمشاهی ، دانسته است . این اشتباه به علت درک نادرست ابن ابی اصیبعه از نام علاءالدین که لقب قطب الدین محمد هم بوده ، رخ داده است و به نوشته های خواندمیر و حمداللّه مستوفی نیز راه یافته است .
اساتید
سمعانی و یاقوت تنها ابوالقاسم قشیری را به عنوان استاد جرجانی بر شمرده اند. در حالی که ، جرجانی پزشکی را از ابن ابی صادق نیشابوری (ح ۳۸۵ـ۴۷۰)، شاگرد بلافصل ابن سینا، آموخت . جرجانی خود در موارد متعدد در ذخیره خوارزمشاهی از او یاد کرده است . از دیگر اشخاص و منابعی که جرجانی به استفاده از آن ها در تألیف ذخیره خوارزمشاهی اشاره کرده ، از پزشکان اسلامی ، ابوعلی سینا، محمدبن زکریا رازی ، ابوالحسن طبری تُرَنجی و احمد فرخ هستند که البته از میان آنها تنها از احمد فرخ به عنوان استاد یاد کرده است ؛ از پزشکان یونانی ، جالینوس ، بقراط و اَهْرُن را نام برده و به هنگام برشمردن بیماریهای چشم ، به استفاده از مهم ترین اثر چشم پزشکی اسلامی ، تذکرة الکحالین علی بن عیسی کحال ، و به هنگام بحث در باره بیماریهای معده ، به بهره گیری از نسخه عیسی صُهاربُخت و داروهای ذکر شده در آن اشاره کرده است .
نقش جرجانی در در دانش پزشکی
...
wikifeqh: اسماعیل_بن_حسین_جرجانی