اسماعیل صادق الوعد علیه السلام

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
در آیه 54 سوره مریم/19 از پیامبری به نام «اسماعیل» با صفت «صادق الوعد» یاد شده است: «واذکُر فِی الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبیـّا».
در این که مقصود از اسماعیل در این آیه فرزند ابراهیم یا پیامبری جز اوست اختلاف است. همه مفسران اهل سنت اسماعیل در این آیه را فرزند ابراهیم دانسته و جز او را نام نبرده یا آن که به شدت رد کرده اند.
در میان تفاسیر شیعه برخی هر دو احتمال را ذکر کرده و قول جمهور را ضعیف شمرده اند، با این حال برخی بر این که مراد از وی اسماعیل فرزند ابراهیم است تأکید کرده و قول دیگر را ضعیف دانسته اند.
برخی با استناد به روایاتی او را اسماعیل بن حزقیل می دانند. بر پایه روایتی از امام صادق علیه السلام اسماعیل در این آیه فرزند حضرت ابراهیم علیه السلام نیست زیرا اسماعیل علیه السلام در حیات پدر از دنیا رفت.
از سویی با وجود رسالت حضرت ابراهیم علیه السلام جایی برای رسالت اسماعیل نبود. این اسماعیل فرزند حزقیل بود که به سوی قوم خود مبعوث شد و او را تکذیب کردند و کشتند؛ اما به نظر می رسد برخی روایات و داده های تاریخی که پیامبری و رسالت اسماعیل برای جُرْهُمیان و قبایل یمانی و عَمالقه و عمر طولانی 120 سال برای او و وصیت ابراهیم به اسماعیل را گزارش کرده است و آیات قرآن که به رسالت وی اشاره دارد: «ءامَنّا بِاللّهِ و ما اُنزِلَ اِلَینا و ما اُنزِلَ اِلی اِبرهیمَ و اِسمعیلَ و اِسحقَ و یَعقوبَ» (سوره بقره/2،136؛ سوره نساء/4،163) با آن بخش از روایت پیش گفته که رسالت فرزند ابراهیم را نفی کرده و مرگ او را در زمان حیات پدر می داند سازگار نیست و شاید همین امر برخی را بر آن داشته تا در صدور این روایت تردید کنند.
اساس دیدگاهی که او را اسماعیل بن حزقیل می داند، افزون بر روایات این است که در قرآن نام اسماعیل همواره در کنار پدرش ابراهیم ذکر شده است (سوره بقره/2،125، 127، 133، 136)؛ ولی در آیه مورد بحث (54 سوره مریم/19) نام وی مستقل آمده است.
از سویی عطف اسرائیل (یعقوب) بر ابراهیم در آیه 58 سوره مریم/19 نشان می دهد که اسماعیل و پیامبران دیگر که در آیات قبل از آن ها یاد شده هم فرزند ابراهیم و هم فرزند یعقوب اند، حال آن که اسماعیل فرزند ابراهیم عموی یعقوب است؛ نه فرزند او بنابراین وی در آیه مورد بحث باید جز او و از نسل یعقوب باشد تا معنای آیات درست باشد ولی دلیل نخست با وجود آیات 86 سوره انعام/6؛ 85 سوره انبیاء/21 و 48 سوره ص/ 38 که نام اسماعیل جدا ذکر شده پاسخ داده می شود، افزون بر آن جدا یاد کردن از اسماعیل بن ابراهیم ممکن است برای نشان دادن اعتبار و موقعیت ویژه او باشد.

پیشنهاد کاربران

بپرس