اصول الدین

فرهنگ فارسی

اصول دین

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] اصول الدین، اثر شیخ محمدحسن آل یاسین، از کتب کلامی است که به زبان عربی می باشد و به مباحث توحید، جبر و اختیار، نبوت، امامت و معاد پرداخته است. مفصل ترین فصل این کتاب که حدود نصف مطالب کتاب را تشکیل می دهد، در رابطه با مساله امامت و موضوع مهدویت است. مؤلف با تشویق آیت الله خوئی، به تتبع و تحقیق در علم کلام پرداخت و در خلق رسائلی ارزشمند تلاش نمود که اصول الدین از آن جمله است.
کتاب از پنج فصل تشکیل شده که عبارتند از:
این نکته نیز قابل توجه است که هر فصل با مقدمه ای مربوط به مباحث همان فصل آغاز شده است که دورنمایی از مباحث در ابتدا مطرح می شوند.
کتاب توسط موسسه آل یاسین در سال 1413ق در یک جلد و 491 صفحه در قم برای اولین بار منتشر شد و در همین سال نیز موسسه قائم آل محمد(عج) نیز به انتشار این اثر همت گماشت و در سال 1383ش این اثر توسط اقبال حیدر حیدری به زبان فارسی ترجمه و توسط موسسه امام علی(ع) در 379 صفحه منتشر شد.
در پایان کتاب فهرست مراجع و مطالب ذکر شده است.

[ویکی نور] اصول الدین (بزدوی). ماتریدیه یکی از نحله‎های کلامی اهل سنت بشمار می‎رود و از نظر فقهی تابع عقاید ابوحنیفه هستند و این اثر یکی از آثار گران‎بها در این مذهب محسوب می‎شود.
انگیزه او در نوشتن این کتاب مبارزه با فیلسوفان و روی‎گردانی دانشمندان از علوم کلام و روی آوردنشان به فقه بوده است.
نویسنده‎ این کتاب را در جمادی‎الاولی سال 481ق، نوشته است.
بعد از دو مقدمه از محقق و مؤلف، نودوشش مسئله در موضوع اعتقادات آمده، سپس برخی از فرقه‎های کلامی شیعه و سنی معرفی شده است.
محقق در مقدمه زمان و دلیل تحقیق کتاب را نوشته، سپس ساختار و دسته‎بندی کتاب را به معرض نمایش گذاشته و در پایان سیره نویسنده را بیان نموده است. نویسنده در مقدمه‎اش از انگیزه نگارش کتابش سخن به میان آورده است.
بزدوی در کتاب «أصول ‎الدین»، نظام کلامی خود را که در واقع همان چارچوب فکری مکتب ماتریدیه است، تبیین کرده و توضیح داده است. وی عقاید ماتریدیه را همان باورهای «اهل سنت و جماعت» و روش پیامبر(ص) دانسته و با انگیز مبارزه با اندیشه‎های فلسفی و عقاید گمراهان و بدعت‎گذاران، این کتاب را نوشته است. بزدوی، فیلسوفان را به سبب عقایدی که در مورد خدا، نبوت و معاد دارند، کافر می‎داند.

[ویکی نور] اصول الدین (تمیمی بغدادی). این اثر، با نام «التبصرة البغدادیة» نیز شناخته می‎شده است.
فخرالدین رازی در رساله «اصول دین‎»، محتوای این کتاب را در قالب اصل‎، به‎عنوان مذهب اهل سنت آورده است.
بغدادی در این کتاب کوشیده‎ است تا در قالب پانزده اصل که خود آن‎ها را «اصول دین‎» می‎خواند، طرح معرفتی منسجمی از الهیات اشاعره پی ‎افکند و جالب اینجاست که وی هریک از این اصول را نیز در قالب پانزده مسئله بررسی کرده است و حاصل این طرح ریاضی‎گونه که تأثیر دانش ریاضی را بر دستگاه الهیاتی او نشان می‎دهد، 225 مسئله شده است‎. او فشرده این اصول را در کتاب «الفرق بین الفرق» نیز آورده است‎.
بغدادی معتقد است که بر هر شخص عاقل و بالغی واجب است که به حقیقت این اصول معرفت پیدا کند؛ زیرا در شاخه‎های هریک از این اصول‎، مسائلی هست که اهل سنت در مورد آن‎ها یک اعتقاد واحد دارند و آنان کسانی را که با ایشان در این اصول مخالفت ورزند، گمراه می‎دانند. فشرده اصول اعتقادی اشاعره و اهل سنت از نگاه بغدادی ازاین‎قرار است‎:
اصل اول‎: بغدادی در این اصل همچون سایر فیلسوفان و متکلمان رئالیست‎، پس از مسلم انگاشتن عالم خارج از ذهن‎، معرفت‎های زاییده از ادراکات بدیهی‎، حسی و استدلالی را واقع‎نما و معتبر می‎انگارد و از این رهگذر، سوفسطاییان را که منکر علوم و حقایق اشیائند، گمراه و کافر می‎خواند.
اصل دوم: عالم همه موجودات جز خدا حادث است و به‎جز خدا و صفات ازلی وی همه آفریده و مصنوع خداست‎. خدا، مخلوق و مصنوع‎ و از سنخ عالم و اجزای عالم نیست‎. ساختار عالم از جواهر و اعراض ترکیب یافته‎ و جسم از اجزای لایتجزا تشکیل شده است. در این میان کسانی چون ابراهیم بن سیار نَظّام و فلاسفه‎ای که جزء لایتجزا را منکر شده‎اند، کافرند.

[ویکی نور] اصول الدین (جمال الدین غزنوی). ماتریدیه، یکی‎ از‎ مذاهب‎ مهم کلامی اهل سنت است که نگرش و گفتمان خاصی در حوزه مسائل کلامی، از جمله‎ امامت‎ و امام دارد. این مذهب کلامی توسط ابومنصور ماتریدی در ماوراءالنهر‎ تکوین‎ یافته‎ و امروزه، تقریباً نیمی از جمعیت اهل سنت را در بر می‎گیرد.
ابتدای این اثر دو مقدمه از محقق و مؤلف آمده است‎.
این اثر که در اصل فاقد باب‎بندی بوده، توسط محقق کتاب عنوان‎بندی شده است. تعداد این عناوین به پانزده عنوان می‎رسد. در ذیل هرکدام از این عناوین تعدادی فصول ذکر شده است. مجموع این فصول به یک‎صدوهفتاد فصل می‎رسد.
نویسنده از آثاری، چون: «العقیدة الطحاویة»، «التمهید لقواعد التوحید»، «شرح العقائد النسفیة» و «الأربعین فی أصول الدین للغزالی» برای تألیف کتابش استفاده برده است.
مقدمه محقق شامل بررسی عصر غزنوی از حیث سیاسی، اجتماعی و علمی، زندگی‎نامه نویسنده و روش تحقیق کتاب است.
مطالب کتاب با بحث صفات خداوند آغاز شده است. نویسنده در این بخش از کتاب به توضیح برخی از صفات ثبوتیه و سلبیه پرداخته و در ضمن آن دست به تأویل برخی از مفاهیم همچون «استواء»، «نزول»، «ید» و «وجه» زده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس