[ویکی فقه] اصول سیاست خارجی در قرآن. قرآن کریم در زمینه مسائل سیاسی در حد بیان کلیات و چارچوب های کلان سیاست خارجی بسنده کرده است، این کلیات را اصول سیاست خارجی می نامیم و تحت چهار عنوان «اصل نفی سبیل»، «اصل دعوت یا جهاد»، «اصل عزت دینی» و «اصل پای بندی به معاهدات بین المللی» درباره آنها به بحث پرداختیم. یاد آور شدیم این اصول چارچوب کلان سیاست گذاری خارجی دولت اسلامی را سامان می دهند و دولت اسلامی نمی تواند در سیاست خویش آنها را ندیده انگارد.
مطالعه و بررسی اصول سیاست خارجی اسلام از دیدگاه قرآن کریم بر مفروضات چندی استوار است، که بدون توجه به آنها بحث از سیاست خارجی اسلامی ناتمام به نظر می رسد، مهم ترین این مفروضات را در محورهای زیر می توان تلخیص کرد:
← محور اول
همان گونه که اشارت رفت، مقصود از اصول سیاست خارجی مجموعه ای از آموزه های دینی است که چارچوب کلان سیاست خارجی دولت اسلامی را شکل می دهد. این مجموعه از نوعی خصلت ثبات و ماندگاری برخوردار است و از نظر تفسیری بر دیگر مسائل سیاست خارجی حکومت دارد. یکی از پژوهشگران مسلمان در تعریف اصول سیاست خارجی می گوید: مقصود از اصول سیاست خارجی، مبادی و اساس روابط خارجی دولت اسلامی است که منابع دینی آنها را به عنوان چارچوب و اساس تنظیم روابط خارجی مطرح می کند.
اصول قانونی ناظر بر روابط خارجی
با عنایت به تعریف مزبور می توان این اصول را از مجموع آیات قرآنی ناظر به روابط خارجی به دست آورده و در محورهای زیر مطرح کرد:۱. اصل دعوت یا جهاد؛۲. اصل ظلم ستیزی و نفی سبیل؛۳. اصل عزت اسلامی و سیادت دینی؛۴. اصل التزام و پای بندی به پیمان های سیاسی.البته برخی پژوهشگران در کنار اصول مزبور عناوین دیگری نظیر «تولی و تبری»، «تالیف قلوب» و «امر به معروف» را نیز مطرح کرده اند، اما به نظر می رسد اصول چهارگانه فوق این عناوین را نیز دربرمی گیرد و به ذکر مستقل و مجزای آنها نیازی نیست. درباره تالیف قلوب گفتنی است هر چند از آن در ذیل اصول سیاست خارجی اسلام بحث کرده اند، اما از فلسفه تشریع این حکم و موارد اعمال آن می توان استظهار نمود که تالیف قلوب بیشتر با ابزارهای سیاست خارجی همخوانی دارد تا اصول، چون تالیف قلوب با آنچه امروزه ذیل ابزارهای اقتصادی سیاست خارجی و کمک های بشر دوستانه مطرح می گردد شباهت بیشتری دارد. در واقع دولت اسلامی برای جلب جوامع غیرمسلمان یا کاهش خصومت ها از سهم «مؤلفة القلوب» استفاده می کند، برای مثال پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در جنگ طایف به اشراف و بزرگانی که تازه اسلام آورده بودند یا مشرکانی که به حضرت یاری رسانیده بودند، از سهم مؤلفة القلوب بخشید تا نظر آنان و قبایلشان را به اسلام جلب کند.
اصل دعوت یا جهاد
...
مطالعه و بررسی اصول سیاست خارجی اسلام از دیدگاه قرآن کریم بر مفروضات چندی استوار است، که بدون توجه به آنها بحث از سیاست خارجی اسلامی ناتمام به نظر می رسد، مهم ترین این مفروضات را در محورهای زیر می توان تلخیص کرد:
← محور اول
همان گونه که اشارت رفت، مقصود از اصول سیاست خارجی مجموعه ای از آموزه های دینی است که چارچوب کلان سیاست خارجی دولت اسلامی را شکل می دهد. این مجموعه از نوعی خصلت ثبات و ماندگاری برخوردار است و از نظر تفسیری بر دیگر مسائل سیاست خارجی حکومت دارد. یکی از پژوهشگران مسلمان در تعریف اصول سیاست خارجی می گوید: مقصود از اصول سیاست خارجی، مبادی و اساس روابط خارجی دولت اسلامی است که منابع دینی آنها را به عنوان چارچوب و اساس تنظیم روابط خارجی مطرح می کند.
اصول قانونی ناظر بر روابط خارجی
با عنایت به تعریف مزبور می توان این اصول را از مجموع آیات قرآنی ناظر به روابط خارجی به دست آورده و در محورهای زیر مطرح کرد:۱. اصل دعوت یا جهاد؛۲. اصل ظلم ستیزی و نفی سبیل؛۳. اصل عزت اسلامی و سیادت دینی؛۴. اصل التزام و پای بندی به پیمان های سیاسی.البته برخی پژوهشگران در کنار اصول مزبور عناوین دیگری نظیر «تولی و تبری»، «تالیف قلوب» و «امر به معروف» را نیز مطرح کرده اند، اما به نظر می رسد اصول چهارگانه فوق این عناوین را نیز دربرمی گیرد و به ذکر مستقل و مجزای آنها نیازی نیست. درباره تالیف قلوب گفتنی است هر چند از آن در ذیل اصول سیاست خارجی اسلام بحث کرده اند، اما از فلسفه تشریع این حکم و موارد اعمال آن می توان استظهار نمود که تالیف قلوب بیشتر با ابزارهای سیاست خارجی همخوانی دارد تا اصول، چون تالیف قلوب با آنچه امروزه ذیل ابزارهای اقتصادی سیاست خارجی و کمک های بشر دوستانه مطرح می گردد شباهت بیشتری دارد. در واقع دولت اسلامی برای جلب جوامع غیرمسلمان یا کاهش خصومت ها از سهم «مؤلفة القلوب» استفاده می کند، برای مثال پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در جنگ طایف به اشراف و بزرگانی که تازه اسلام آورده بودند یا مشرکانی که به حضرت یاری رسانیده بودند، از سهم مؤلفة القلوب بخشید تا نظر آنان و قبایلشان را به اسلام جلب کند.
اصل دعوت یا جهاد
...
wikifeqh: اصول_سیاست_خارجی_در_قرآن