التمهید فی علوم القران

[ویکی نور] التمهید فی علوم القرآن. التمهید، با نام کامل التمهید دراسات مبسطة عن مختلف شؤون القرآن الکریم، اثر ] ]]، حاوی مباحث گسترده ای در علوم قرآنی، به زبان عربی است.
این کتاب، مهم ترین و گسترده ترین اثر عصر حاضر در وادی علوم قرآن و حلقه ارتباطی میان میراث گذشته و افق های باز آینده است.
کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در شش جلد، تنظیم شده است.
مؤلف در تدوین این کتاب از منابع و آثار فراوانی بهره برده است. این آثار بسیار متنوع و گوناگون است و آثار کهن گذشتگان و معاصران، کتاب ها و مجلات از فرقه های گوناگون و در دانش های مختلف را فرامی گیرد. در ذیل، این منابع را با توجه به نوع علم دسته بندی می کنیم و برای هر دسته به نمونه هایی اکتفا می شود:
دیگر آثار: منابع التمهید تنها در آثاری که گفته شد خلاصه نمی شود، بلکه شامل زمینه های دیگر نیز می شود؛ همانند دایرةالمعارف قرن عشرین فرید وجدی، إحیاء العلوم غزالی و... .
در مقدمه نویسنده، نکاتی پیرامون نحوه نگارش کتاب بیان گردیده است.

[ویکی نور] التمهید فی علوم القرآن (معرفت محمدهادی). التمهید فی علوم القرآن، اثر محمدهادی معرفت ، پژوهشی است پیرامون موضوعات مربوط به علوم قرآنی که مهم ترین و گسترده ترین اثر عصر حاضر در وادی علوم قرآن و حلقه ارتباطی میان میراث گذشته و افق های باز آینده است.
این کتاب، اثری پرمنبع و محققانه است که در تدوین علوم قرآنی، از آثار بسیاری در عرصه های مختلف علوم استفاده کرده و می توان آن را کتابی جامع در علوم قرآنی شمرد که عمده مباحث مهم این علم را در بر داشته و مهم ترین ویژگی های آن عبارتند از: جامعیت و گستردگی؛ ژرفایی و استواری؛ نوآوری؛ پویایی؛ گستردگی منابع؛ توأم ساختن علوم قرآن با معارف آن؛ پختگی و زیبایی نگارش و نظم خوب.
این اثر، نخستین بار تحت عنوان «التمهید دراسات مبسطة عن مختلف شؤون القرآن الکریم»، توسط مؤسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در شش جلد به چاپ رسیده است که - هرچند دارای فهارس فنی (فهرست آیات؛ احادیث؛ اعلام؛ اشعار؛ فرق و مذاهب؛ شهرها و اماکن و جماعات و قبایل) است - اما متأسفانه فاقد فهرست منابع و مشخصات آنهاست و ارجاعات پاورقی ها از شیوه واحدی تبعیت نمی کند؛ گاه نام کتاب بدون نام مؤلف یاد می شود و گاه عنوان انتزاعی از نام کتاب می آید؛ اما در چاپ دیگری که توسط مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید و در 10 جلد به چاپ رسیده است، سعی شده تا پاورقی ها از نظم بهتری تبعیت کنند؛ هرچند این چاپ، برخلاف چاپ قبلی، فاقد فهارس فنی از جمله فهرست منابع بوده و فقط دارای فهرست مطالب و آیات می باشد.
در این چاپ، در پاورقی ها، در ذکر منابع، درصورتی که از قرآن کریم استفاده شده باشد، نام سوره و شماره سوره، به همراه شماره آیات ذکر گردیده است (به عنوان نمونه: یوسف 12: 29) و در صورت استفاده از سایر کتب، اسم کتاب، به همراه نام نویسنده و صفحه مورد نظر، ذکر شده است (به عنوان نمونه: کنز الفوائد للکراجکی، ص285-286) .
در مواردی که از منابع معروفی مانند «بحار الأنوار» استفاده شده، تنها به ذکر نام کتاب، جلد و صفحه مورد نظر، اشاره شده است (مانند: بحار الأنوار، ج78، ص278) .
در هر جلد، فهرست مطالب در ابتدا و فهرست آیات، در انتهای کتاب قرار گرفته است.

[ویکی فقه] التمهید فی علوم القرآن (کتاب). التمهید فی علوم القرآن تالیف حضرت آیت الله محمد هادی معرفت از دانشمندان و قرآن پژوهان معاصر می باشند.
مؤلف کتاب حضرت آیت الله محمد هادی معرفت از دانشمندان و قرآن پژوهان معاصر می باشند که نام کتاب خود را «التمهید فی علوم القرآن» (یعنی مقدمه ای درباره علوم قرآن) نام نهاده اند و در آن پیرامون موضوعات مربوط به علوم قرآنی بحث می نمایند از آنجا که شاید این کتاب با این گستردگی (بصورت ۶ جلد و مجلدات ملحق به آن که مجموعا به ۱۰ جلد می رسد) برای اولین بار از طرف علماء شیعه به رشته تحریر درآمده، لذا از همان ابتدای تالیف مورد استقبال قرآن پژوهان قرار گرفت بطوری که در حوزه علمیه قم و دانشگاههای مختلف به عنوان کتاب درسی شناخته شد و مدتهاست که در حوزه علمیه بصورت یکی از مواد درسی (البته درس جنبی) مورد مطالعه قرار می گیرد. از آنجا که مؤلف محترم خود آشنایی کامل به زبان عربی دارد (و مدت زیادی در کربلا و نجف زندگی نمود.) جهت معرفی اصطلاحات و الفاظ مربوط به بحث های مختلف علوم قرآنی تسلط کافی دارند و هر کجا از این موارد بحث می نمایند موضوع را به خوبی روشن می سازند و این مطلب به کتاب ایشان ویژگی خاصی داده است- گرچه تسلط ایشان به موضوعات مختلف علوم قرآنی خود در مرتبه اول قرار دارد.
ساختار کتاب
این کتاب ۶ جلد است که فهرست موضوعات مجلدات آن به شرح ذیل است:
← جلد اول
از آنجا که کتاب ارزشمند التمهید پیرامون مسائل مهم علوم قرآنی نوشته شده و هر کدام از مجلدات آن تقریبا اختصاص به یک مبحث دارد، لذا تعیین ویژگی برای هر کدام از مجلدات اختصاص پیدا می کند به موضوعات فرعی مباحث اولیه، بنابراین سعی شده که از کلیه مجلدات، از مباحث فرعی مواردی انتخاب و به شرح ذیل معرفی شوند: ۱-جلد اول: بحث اختلافات در رسم الخطهای قرآنی که در آن جدولی را به ترتیب سوره ها ارائه می نماید که در هر سوره چند کلمه در رسم الخط قدیم عثمانی به صورت خطا نوشته شده و نتیجه می گیرد که حدود ۷۰ هزار غلط در آن وجود دارد.۲- در همین مجلد- بحث مربوط به اختلاف مصاحف- جدولی ارائه شده که در آن مصاحف سرزمینهای مختلف اسلامی مانند مدینه- مکه- شام- کوفه- بصره با یکدیگر مقایسه شده اند و اختلافات مربوط به کلمات آنها ذکر شده است.۳- جلد دوم: در فصل اول این کتاب عوامل ایجاد اختلاف در قرائت های قرآنی را بطور مفصل بحث می نمایند که در این رابطه ۸ عامل بررسی شده.۴- جلد دوم: مهمترین مبحث این جلد فصل ششم آن است که مربوط است به بحث ناسخ و منسوخ، که پس از بحث مفهومی پیرامون موضوع، به بحث مصداقی پرداخته و در ابتدا ۸ آیه را به عنوان ناسخ و منسوخ بحث کرد. و در ادامه آن تمام سوره های قرآنی را (به ترتیب) که به نحوی ادعای وجود آیات ناسخ و منسوخ در آنها شده بررسی و جواب آنها را بیان می نماید.۵- جلد سوم: گرچه در این مجلد از محکم و متشابه بحث می نماید ولی مهمترین قسمت این کتاب فصل آخر است که در آن نمونه هایی از متشابهات قرآن را به صورت موضوعی دسته بندی نموده و ارائه می نمایند مانند صفات ذات- صفات فعل و... و در بعضی از موارد نظرات گروههای اسلامی مانند اشاعره را ذکر و جواب آنها را می دهند این مبحث حدود ۴۰۰ صفحه از (۴۲۵) صفحه کتاب را تشکیل می دهد.۶- جلد چهارم: فصل سوم این کتاب: مربوط است به دیدگاههای مختلف پیرامون اعجاز که در آن کلیه نظرات را به دو گروه پیشینیان و معاصران تقسیم بندی نموده و مورد بحث قرار می دهد.۷- فصل ششم- در این فصل شواهدی از بزرگان عرب (مخالفین قرآن) که اعتراف به معجزه بودن قرآن نموده اند آورده شده.۸- جلد پنجم: مهمترین بحث در این کتاب مربوط است به اعجاز بیانی که دارای موضوعات مختلفی است و در بین آنها بحث مربوط به هماهنگی بین نظم و آهنگ قرآن که در آن چگونگی این نوع هماهنگی بخوبی بررسی شده است.۹- جلد ششم: مهمترین بحث آن، بحث اعجاز علمی قرآن است که در آن مواردی از آیات را ذکر می نمایند که در آنها مسائل علمی ذکر شده است مانند تکوین جنین- آب مایه حیات است و...
نسخه شناسی
...

[ویکی شیعه] التمهید فی علوم القرآن (کتاب). اَلتّمْهید فی عُلومِ الْقُرْآن (مقدمه ای برای علوم قرآن) کتابی درباره علوم قرآنی نوشته محمدهادی معرفت (متوفای ۱۳۸۵ش) به زبان عربی. این کتاب، حاصل مجموعه دست نوشته هایی از آیت الله معرفت درباره مباحث علوم قرآنی است. التمهید در ۱۰ جلد در موضوعات مختلف علوم قرآنی مانند تاریخ قرآن، قرائت های هفتگانه، نسخ، محکم و متشابه، اعجاز قرآن و تحریف ناپذیری آن چاپ شده است. تلخیص و ترجمه های متعددی از این کتاب به زبان فارسی منتشر شده است.
محمد هادی معرفت از عالمان شیعه ایرانی و از محققان علوم قرآنی است. او در کربلا متولد شد و خاندانش از نوادگان شیخ عبدالعالی میسی هستند. ایشان تحصیلات حوزوی را نزد علمای برجسته حوزه های کربلا، نجف و قم گذراند و سپس در کنار فقه و اصول، توان خود را در راه تفسیر و علوم قرآن گذارد.
این کتاب مجموعه یادداشت های مؤلف است که سال ها درباره مباحث علوم قرآنی داشته و به صورت دفترهای پرحجمی درآمد. وی از آنجا که می یابد جای کتابی با خصوصیات جامع و کامل در این موضوع خالی است، تصمیم می گیرد آن را به صورت کتابی درآورد و پس از تنظیم و تبویب، نام آن را «التمهید» می گذارد که مقدمه ای برای تفسیر «الوسیط» اوست. مؤلف معتقد است که از هیچ مسأله ای به راحتی نگذشته، مگر اینکه به درستی و اصالت آن اطمینان یافته است.