[ویکی فقه] الجدری و الحصبة (کتاب). الجُدَری و الحَصْبَه،(آبله و سرخک ) رساله ای عربی درباره دو بیماری آبله و سرخک، تألیف ابوبکر محمدبن زکریای رازی (۲۵۱ـ۳۱۳)، به درخواست یکی از بزرگان برای استفاده پزشکان.
در پزشکی دوره اسلامی، برای بیماری سرخک واژه حصبه به کار می رفت و حصبه ای که امروزه می شناسیم، در آن دوره «مُطْبِقه» نام داشت. مهم ترین رساله درباره حصبه این رساله یکی از مهم ترین تألیفات پزشکی در جهان اسلام است و به گفته گرین هیل ، طی حدود ۳۵۰سال حدود ۳۵بار به زبانهای گوناگون چاپ شده است. وان دایک، دانشمند امریکایی و از نخستین استادان دانشگاه امریکایی بیروت (۱۸۱۸ـ ۱۸۹۵)، رازی را نخستین کسی دانسته که کتابی درباره دو بیماری جدری و حصبه نگاشته است. ← جزئیات رساله جزئیات مذکور در رساله رازی حاکی است که وی با معاینه دقیق بیماران، نشانه های این دو بیماری و حالتهای عارض بر بیماران را با دقت بررسی کرده و روشهای درمانی متفاوتی، بسته به نوع علائم و عوارض و مرحله بیماری، به کار برده و پزشکان را از روشهای دیگر برحذر داشته است. توصیه مؤکد او برای درمان بیمارِ مبتلا به آبله، علاوه بر تجویز داروهای خنک کننده، درصورت کم خون نبودن بیمار، فَصْد (رگزنی) است. البته رازی در کتابهای دیگر خود، المنصوری فی الطب و الحاوی و تقاسیم العلل ، نیز به وصف این دو بیماری پرداخته است. رساله الجدری والحصبه رساله الجدری والحصبه در چهارده فصل، و کمابیش به ترتیب مراحل بیماری، نوشته شده است. سپس هریک از فصول، جداگانه شرح داده شده که خلاصه ای از محتوای آن ها چنین است : ← فصل اول در فصل اول، رازی نخست نظر کسانی را رد کرده که بر جالینوس خرده گرفته بودند که بیماری آبله را نمی شناخته و ذکری از آن نکرده است. رازی، به نقل از برخی کتابهای جالینوس (از جمله کتاب النبض)، علت آبله را تعفن شدید خون و باقی مانده غذاهایی که در بدن به خون مبدل نمی شوند، ذکرکرده است. به عقیده وان دایک، قدما این بیماری را نمی شناختند و این که رازی می گوید جالینوس این بیماری را ذکر کرده، به سبب خطایی است که در ترجمه آثار جالینوس روی داده است؛ اما، خود رازی سبب بروز این بیماری را وجود رطوبت و حرارت در خون و زمان بروز آن را هنگام غلیان و عفونت در خون ذکر کرده و این که چون حرارت و رطوبت خون کودکان و جوانان بیش تر است، اینان بیش تر به این بیماری مبتلا می شوند. وی سپس تبدیل خون از حالتی به حالت دیگر و تغییر کمّی و کیفی آن را در سنین مختلف شرح داده است. رازی در این فصل می گوید هیچ کس از ابتلا به بیماری آبله مصون نیست، حتی پیران که احتمال ابتلای آنان در هنگام شیوع آبله افزایش می یابد. ← فصل دوم در فصل دوم، رازی مزاجهای مرطوب واشخاص سفیدپوست، چاق و سرخ رو و کسانی را که در خوردن شیرینی (به خصوص خرما، عسل، انجیر، انگور، حلواها و پالوده ها) و شراب و شیر افراط می کنند، مستعدّ ابتلا به این بیماری دانسته است. وی بدنهای لاغر و صاحبان مزاج صفرایی خشک را مستعدّ ابتلا به سرخک، ولی مصون از آبله، دانسته است. به نظر او، آبله در اواخر پاییز، اوایل بهار و نیز تابستانهای پرباران که بادهای گرم جنوبی متوالیاً بوزد، شیوع می یابد. اگر تابستانها یا پاییز بسیار گرم وخشک باشد، اشخاص مستعد سرخک می گیرند. ← فصل سوم در فصل سوم، علائم ابتلا به آبله آمده، که از آن جمله است: تب مُطْبِقه، کمردرد، خارش بینی، بی خوابی، مورمور شدن همه بدن، پف کردن صورت و برافروخته شدن آن، سرخ شدن گونه ها و چشمها، و سنگین شدن بدن. رازی در انتهای این فصل از آبله خوش خیم (به تعبیر نجم آبادی: آبله مرغان) یاد کرده که در آن ضرر زیاد بودن خون بیمار بیش از تعفن آن است. ← فصل چهارم فصل چهارم در بیان کلیاتی در درمان آبله است. ← فصل پنجم در فصل پنجم، رازی برای پیشگیری از ابتلا به آبله، توصیه می کند که کودکان زیر چهارده سال را حجامت و بزرگ تر از آن ها را فصد کنند، به خصوص در مواقع و فصول بروز آبله. به علاوه بهتر است به کودکان آب خنک با یخ بنوشانند، بستر آنان را تر کنند و میوه های ترش نظیر انارترش و توت و ریواس به آنان بدهند تا بخورند. وی سپس دستور غذای مبتلایان را، که بیش تر غذاهای خنک کننده همراه با انواع ترشی است، بسته به نوع مزاج و طبعشان و باتوجه به حالتهای بیمار، به تفصیل بیان کرده و آنان را از خوردن غذاهای گرم و شیرین برحذر داشته است. پس از آن، وی نام بعضی از رگهای بدن را برای گرفتن خون ذکر کرده و خوراندن آب بسیار سرد را به بیمار، تحت شرایط خاص، توصیه نموده است. به گفته وی، اگر حال بیمار بهتر نشود، پزشک باید شیوه ای پیش گیرد که به بیرون ریختن جوشهای آبله کمک کند. ← فصل ششم فصل ششم در بیان شیوه اخیر است، از جمله نوشیدن آب بسیار سرد، بخار دادن به بدن برای گشودن منافذ پوست و بیرون ریختن بُثورات جلدی و جز اینها. ← فصل هفتم فصل هفتم درباره نحوه مراقبت از چشم، گوش، بینی، حلق و مفاصل بیمار است تا این اعضا از ابتلا به آبله مصون بمانند. در مورد چشم، رازی چکاندن آب سرد و گلاب و در مورد حلق، غرغره آب انارترش و امثال آن را مفید دانسته است. ← فصل هشتم فصل هشتم در بیان نحوه کمک به رسیدن دانه های آبله و گشوده شدن آنهاست.
در پزشکی دوره اسلامی، برای بیماری سرخک واژه حصبه به کار می رفت و حصبه ای که امروزه می شناسیم، در آن دوره «مُطْبِقه» نام داشت. مهم ترین رساله درباره حصبه این رساله یکی از مهم ترین تألیفات پزشکی در جهان اسلام است و به گفته گرین هیل ، طی حدود ۳۵۰سال حدود ۳۵بار به زبانهای گوناگون چاپ شده است. وان دایک، دانشمند امریکایی و از نخستین استادان دانشگاه امریکایی بیروت (۱۸۱۸ـ ۱۸۹۵)، رازی را نخستین کسی دانسته که کتابی درباره دو بیماری جدری و حصبه نگاشته است. ← جزئیات رساله جزئیات مذکور در رساله رازی حاکی است که وی با معاینه دقیق بیماران، نشانه های این دو بیماری و حالتهای عارض بر بیماران را با دقت بررسی کرده و روشهای درمانی متفاوتی، بسته به نوع علائم و عوارض و مرحله بیماری، به کار برده و پزشکان را از روشهای دیگر برحذر داشته است. توصیه مؤکد او برای درمان بیمارِ مبتلا به آبله، علاوه بر تجویز داروهای خنک کننده، درصورت کم خون نبودن بیمار، فَصْد (رگزنی) است. البته رازی در کتابهای دیگر خود، المنصوری فی الطب و الحاوی و تقاسیم العلل ، نیز به وصف این دو بیماری پرداخته است. رساله الجدری والحصبه رساله الجدری والحصبه در چهارده فصل، و کمابیش به ترتیب مراحل بیماری، نوشته شده است. سپس هریک از فصول، جداگانه شرح داده شده که خلاصه ای از محتوای آن ها چنین است : ← فصل اول در فصل اول، رازی نخست نظر کسانی را رد کرده که بر جالینوس خرده گرفته بودند که بیماری آبله را نمی شناخته و ذکری از آن نکرده است. رازی، به نقل از برخی کتابهای جالینوس (از جمله کتاب النبض)، علت آبله را تعفن شدید خون و باقی مانده غذاهایی که در بدن به خون مبدل نمی شوند، ذکرکرده است. به عقیده وان دایک، قدما این بیماری را نمی شناختند و این که رازی می گوید جالینوس این بیماری را ذکر کرده، به سبب خطایی است که در ترجمه آثار جالینوس روی داده است؛ اما، خود رازی سبب بروز این بیماری را وجود رطوبت و حرارت در خون و زمان بروز آن را هنگام غلیان و عفونت در خون ذکر کرده و این که چون حرارت و رطوبت خون کودکان و جوانان بیش تر است، اینان بیش تر به این بیماری مبتلا می شوند. وی سپس تبدیل خون از حالتی به حالت دیگر و تغییر کمّی و کیفی آن را در سنین مختلف شرح داده است. رازی در این فصل می گوید هیچ کس از ابتلا به بیماری آبله مصون نیست، حتی پیران که احتمال ابتلای آنان در هنگام شیوع آبله افزایش می یابد. ← فصل دوم در فصل دوم، رازی مزاجهای مرطوب واشخاص سفیدپوست، چاق و سرخ رو و کسانی را که در خوردن شیرینی (به خصوص خرما، عسل، انجیر، انگور، حلواها و پالوده ها) و شراب و شیر افراط می کنند، مستعدّ ابتلا به این بیماری دانسته است. وی بدنهای لاغر و صاحبان مزاج صفرایی خشک را مستعدّ ابتلا به سرخک، ولی مصون از آبله، دانسته است. به نظر او، آبله در اواخر پاییز، اوایل بهار و نیز تابستانهای پرباران که بادهای گرم جنوبی متوالیاً بوزد، شیوع می یابد. اگر تابستانها یا پاییز بسیار گرم وخشک باشد، اشخاص مستعد سرخک می گیرند. ← فصل سوم در فصل سوم، علائم ابتلا به آبله آمده، که از آن جمله است: تب مُطْبِقه، کمردرد، خارش بینی، بی خوابی، مورمور شدن همه بدن، پف کردن صورت و برافروخته شدن آن، سرخ شدن گونه ها و چشمها، و سنگین شدن بدن. رازی در انتهای این فصل از آبله خوش خیم (به تعبیر نجم آبادی: آبله مرغان) یاد کرده که در آن ضرر زیاد بودن خون بیمار بیش از تعفن آن است. ← فصل چهارم فصل چهارم در بیان کلیاتی در درمان آبله است. ← فصل پنجم در فصل پنجم، رازی برای پیشگیری از ابتلا به آبله، توصیه می کند که کودکان زیر چهارده سال را حجامت و بزرگ تر از آن ها را فصد کنند، به خصوص در مواقع و فصول بروز آبله. به علاوه بهتر است به کودکان آب خنک با یخ بنوشانند، بستر آنان را تر کنند و میوه های ترش نظیر انارترش و توت و ریواس به آنان بدهند تا بخورند. وی سپس دستور غذای مبتلایان را، که بیش تر غذاهای خنک کننده همراه با انواع ترشی است، بسته به نوع مزاج و طبعشان و باتوجه به حالتهای بیمار، به تفصیل بیان کرده و آنان را از خوردن غذاهای گرم و شیرین برحذر داشته است. پس از آن، وی نام بعضی از رگهای بدن را برای گرفتن خون ذکر کرده و خوراندن آب بسیار سرد را به بیمار، تحت شرایط خاص، توصیه نموده است. به گفته وی، اگر حال بیمار بهتر نشود، پزشک باید شیوه ای پیش گیرد که به بیرون ریختن جوشهای آبله کمک کند. ← فصل ششم فصل ششم در بیان شیوه اخیر است، از جمله نوشیدن آب بسیار سرد، بخار دادن به بدن برای گشودن منافذ پوست و بیرون ریختن بُثورات جلدی و جز اینها. ← فصل هفتم فصل هفتم درباره نحوه مراقبت از چشم، گوش، بینی، حلق و مفاصل بیمار است تا این اعضا از ابتلا به آبله مصون بمانند. در مورد چشم، رازی چکاندن آب سرد و گلاب و در مورد حلق، غرغره آب انارترش و امثال آن را مفید دانسته است. ← فصل هشتم فصل هشتم در بیان نحوه کمک به رسیدن دانه های آبله و گشوده شدن آنهاست.
[ویکی فقه] الجدری و الحصبه (کتاب). الجُدَری و الحَصْبَه،(آبله و سرخک ) رساله ای عربی درباره دو بیماری آبله و سرخک، تألیف ابوبکر محمدبن زکریای رازی (۲۵۱ـ۳۱۳)، به درخواست یکی از بزرگان برای استفاده پزشکان.
در پزشکی دوره اسلامی، برای بیماری سرخک واژه حصبه به کار می رفت و حصبه ای که امروزه می شناسیم، در آن دوره «مُطْبِقه» نام داشت.
مهم ترین رساله درباره حصبه
این رساله یکی از مهم ترین تألیفات پزشکی در جهان اسلام است و به گفته گرین هیل ، طی حدود ۳۵۰سال حدود ۳۵بار به زبانهای گوناگون چاپ شده است. وان دایک، دانشمند امریکایی و از نخستین استادان دانشگاه امریکایی بیروت (۱۸۱۸ـ ۱۸۹۵)، رازی را نخستین کسی دانسته که کتابی درباره دو بیماری جدری و حصبه نگاشته است.
← جزئیات رساله
رساله الجدری والحصبه در چهارده فصل، و کمابیش به ترتیب مراحل بیماری، نوشته شده است. سپس هریک از فصول، جداگانه شرح داده شده که خلاصه ای از محتوای آن ها چنین است :
← فصل اول
...
در پزشکی دوره اسلامی، برای بیماری سرخک واژه حصبه به کار می رفت و حصبه ای که امروزه می شناسیم، در آن دوره «مُطْبِقه» نام داشت.
مهم ترین رساله درباره حصبه
این رساله یکی از مهم ترین تألیفات پزشکی در جهان اسلام است و به گفته گرین هیل ، طی حدود ۳۵۰سال حدود ۳۵بار به زبانهای گوناگون چاپ شده است. وان دایک، دانشمند امریکایی و از نخستین استادان دانشگاه امریکایی بیروت (۱۸۱۸ـ ۱۸۹۵)، رازی را نخستین کسی دانسته که کتابی درباره دو بیماری جدری و حصبه نگاشته است.
← جزئیات رساله
رساله الجدری والحصبه در چهارده فصل، و کمابیش به ترتیب مراحل بیماری، نوشته شده است. سپس هریک از فصول، جداگانه شرح داده شده که خلاصه ای از محتوای آن ها چنین است :
← فصل اول
...
wikifeqh: الجدری_و_الحصبة_(کتاب)