الجمل و العقود فی العبادات

[ویکی نور] الجمل و العقود فی العبادات، یکی از آثار موجز و مختصر جناب شیخ طوسی(ره) در فقه فتوایی است که آن را بعد از آثاری چون نهایة، بعد از سال 415 ق، تألیف نموده است.
این کتاب همواره مورد عنایت فقها و دانشمندان بوده است و آقای محمد واعظ زاده خراسانی، اقدام به ترجمه و توضیح بعضی از عبارات آن نموده است.
از آن جایی که اصل کتاب قبلا کتاب شناسی شده و در برنامه موجود می باشد، فلذا ما در این جا تنها به بخشی از موارد لازم که توسط مترجم تبیین گردیده، می پردازیم.
مترجم، کتاب را در سال 1346 ش، مطابق با 1387 ق، به گونه ای سلیس و روان ترجمه کرده است.
شیخ طوسی کتاب را در پنج بخش صلات، زکات، صوم، حج و جهاد تدوین کرده است که خود صلات در دو بخش مقدمات نماز؛ یعنی طهارت، وقت، قبله، تعداد رکعات، ستر عورت، لباس و مکان نمازگزار، طهارت بدن و طهارت محل سجده و مقارنات نماز؛ یعنی قیام، نیت، تکبیرة الاحرام، قرائت، رکوع و سجود می باشد.

[ویکی فقه] الجمل و العقود فی العبادات (کتاب). مؤلف کتاب الجمل و العقود، شیخ الطائفة ابو جعفر محمد بن حسن بن علی طوسی مشهدی، معروف به شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق) می باشد.
با تکامل تدریجی فقه، در کنار فقه تفریعی ، و منصوص، و مقارنه ای، نوعی از فقه پدیدار شد که با کمترین عبارت همراه با ترتیب و نظم کامل به دنبال آسان تر کردن حفظ و ضبط مطالب علمی به سبب مختصر کردن آن بود.این نوع فقه از زمان سید مرتضی قده (م ۴۱۳ ق) با کتاب «جمل العلم و العمل» آغاز و سپس با نگارش «المراسم» سلار بن عبد العزیز (م ۴۳۶ ق) ادامه یافت و یکی از کامل ترین نمونه های آن با تالیف «الجمل و العقود» شیخ الطائفه ظهور پیدا کرد.وی در این کتاب نهایت کوشش خود را در اختصار و تنظیم مطالب و شمردن واجبات و محرمات ، مستحبات و مکروهات ، اجزاء و شرائط و آداب هر یک از عبادات پنجگانه بکار برده است.این کتاب که پس از کتاب حدیث معروف و باارزش « تهذیب الاحکام » و کتاب فقهی مشهور « النهایة » تالیف شده، یکدوره فقه مختصر کتاب های قسمت عبادات از کتاب طهارت تا آخر کتاب جهاد می باشد.کتاب های «الجمل و العقود»، «المفصح فی امامة امیرالمؤمنین علیه السّلام»، « الایجاز فی الفرائض و المواریث »، « الفهرست »، « کتاب الرجال »، «کتاب الغیبة »، و «مسائل ابن براج» به خواست دوست و هم درسی فاضل وی ابن براج (م ۴۸۱ ق) تالیف شده است که قاضی و جانشین وی در طرابلس نیز بوده است. در مقدمه کتاب « المبسوط »، مؤلف درباره این کتاب می نویسد: «و عملت بآخره مختصر جمل العقود فی العبادات سلکت فیه طریق الایجاز و الاختصار و عقود الابواب فیما یتعلق بالعبادات».
تاریخ تالیف
از تاریخ تالیف کتاب در تراجم، اطلاع دقیقی در دست نیست اما با توجه به عبارتی که در صفحه ۱۶۰ در کتاب جهاد آمده است «و تفصیل هذه الابواب و شروحها و فروعها، قد استوفیناه فی النهایة و فی تهذیب الاحکام»، و همین طور با توجه به خطبه کتاب المبسوط که مؤلف نگارش الجمل و العقود را پس از کتاب النهایة ذکر کرده است، این کتاب پس از النهایة که بین سال های ۴۱۵ تا ۴۳۵ نوشته شده، تالیف شده است. از طرفی با توجه به این که کتاب به درخواست ابن براج نوشته شده است، احتمال زیادی دارد که این کتاب قبل از سفر ابن براج در سال ۴۳۸ ق به طرابلس برای قضاوت نوشته شده باشد.
تاریخ انتشار
کتاب موجود به یاد یک هزارمین سالگرد تولد شیخ طوسی (قده) در ذی القعده سال ۱۳۸۷ ق در چاپخانه دانشگاه مشهد چاپ شده است و محقق و مصحح آن محمد واعظ زاده خراسانی می باشد. هم چنین در مجموعه رسائل شیخ طوسی در سال ۱۴۰۳ ق چاپ شده است.
نسخه ها
...