الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب). اَلاْسْفارُ الاْرْبَعَة، عنوان اثر مشهور فلسفی صدرالدین شیرازی، ملقب به صدر المتألهین و ملاصدرا (حدود ۹۷۹-۱۰۵۰ق). مؤلف نام کامل کتاب را الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة نهاده است. نام این کتاب از چهار سفر یک حکیم متأله بهره برده است. سفرهای چهارگانه عبارتند از: من الخلق الی الحق؛ فی الحق بالحق؛ من الحق الی الخلق بالحق؛ فی الخلق بالحق.
این کتاب از جهت جامعیت و دامنۀ تأثیر بر حوزه حکمت اسلامی در سده های اخیر - به ویژه جریان « حکمت شیعی » - جایگاه ممتازی دارد. بسیاری از آثار حکمای نسل های بعد با اقتباس یا الهام گرفتن از این اثر پدید آمده اند. نویسنده این کتاب، برای اثبات ادعاهای فلسفی خویش از براهین عقلی، آیات، روایات و کشف و شهود عرفانی استفاده کرده است.

[ویکی نور] الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، تألیف صدر الدین محمد شیرازی (متوفی 1050ق)، معروف به ملا صدرا یا صدرالمتألهین، دوره کامل فلسفه صدرایی (حکمت متعالیه) به زبان عربی است.
این نسخه از کتاب، پس از تصحیح چاپ های گذشته، با افزودن تعلیقه های حکیم سبزواری، علامه طباطبایی، آقا علی مدرس زنوزی و دیگران به چاپ رسیده است. علامه محمدرضا مظفر (متوفی 1383ق) بر این کتاب مقدمه نوشته است.
در ابتدای کتاب، سه مقدمه به قلم محمدرضا مظفر، ناشرین و مؤلف آمده است. متن اثر مشتمل بر 4 سفر است که در نه جلد تنظیم شده است. هریک از اسفار در ضمن چند «مرحله، فن، موقف یا باب» مشتمل بر فصولی بیان شده است. در صدر صفحه متن اسفار و در ذیل آن تعلیقه های تعدادی از فلاسفه بزرگ ذکر شده است. برخی از اساتید تنها بر بخشی از کتاب تعلیقه زده اند؛ مثلاً آقا علی مدرس و مولی محمداسماعیل خواجوی تنها بر سفر نفس تعلیقه زده اند.
ساختار کتب حکمت متعالیه، با ساختار آثار فلسفی مشائی و اشراقی تفاوت اساسی دارد. برخلاف متون مشائی، در متون حکمت متعالیه از ریاضیات و طبیعیات بحث نمی شود. اگرچه ملا صدرا در جلد پنجم اسفار به اختصار گریزی به طبیعیات زده است، اما این مباحث نه به نحو مستقل، بلکه صرفاً به مناسبت بحث از مراتب کلی وجود طرح گردیده است. پیش از ملاصدرا، مبحث نفس جزئی از مباحث طبیعیات را تشکیل می داد، اما وی آن را از طبیعیات جدا کرده و به مباحث الهیات به معنی اخص ملحق ساخته است. سیر مباحث فلسفی در این کتاب چنان است که گویی همه مجلدات آن به مثابه مقدمه ای برای دو جلد آخر؛ یعنی هشتم و نهم در نظر گرفته شده اند که به ترتیب به دو مبحث «معرفة النفس» و «معاد» اختصاص دارند.
علامه مظفر در مقدمه اش بر کتاب ابتدا به توصیف جایگاه علمی نویسنده پرداخته است. وی ملا صدرا را از بزرگ ترین فلاسفه الهی دانسته که قرن ها باید بگذرد تا فرزانه ای مانند او ظهور یابد. او مدرّس درجه اول مکتب فلسفی الهی در سه قرن اخیر در بلاد شیعه است.وی سپس کتاب اسفار را در رأس تمامی کتب فلسفه قدیم و جدید و مادر تمامی تألیفات او دانسته است؛ چراکه هر کتابی یا رساله ای که پس از آن تألیف کرده، برگرفته از عبارات آن کتاب است.در ادامه به ذکر شرح حال صدرا پرداخته و زندگی اش را در سه مرحله توضیح داده است.
«حکمت متعالیه»، عنوان نظام فلسفی صدر الدین محمد شیرازی، مشهور به ملا صدرا و صدرالمتألهین است. ملا صدرا در هیچ یک از آثارش این نام و همچنین نام دیگری را برای اشاره به نظام فلسفی خود به کار نبرده، بلکه آن را در نام گذاری مهم ترین اثر مکتوب فلسفی اش، «الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة» به کار برده است. اما این کتاب نیز، که پس از او مشهورترین اثر او شناخته شده، به «اسفار اربعه» معروف است و کمتر کسی از آن با نام الحکمة المتعالیة یاد می کند. استفاده از این تعبیر بعد از او، صرفاً برای اشاره به نظام فلسفی وی، متداول شده است. گفتنی است که ملا صدرا در کتاب «الشواهد الربوبیة»، علاوه بر «الأسفار الأربعة» از کتاب دیگر خود به نام «الحکمة المتعالیة» نیز یاد کرده است. به نظر سید جلال الدین آشتیانی، کتاب اخیر همان کتاب ناتمام «المسائل القدسیة» است.

[ویکی نور] الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (ارشاد). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة مهمترین اثر فلسفی حکیم بزرگ صدرالمتألهین (979- 1050ق) و متن درسی آموزش حکمت متعالیه است که با مقدمه، تصحیح و تعلیقات آیت الله حسن حسن زاده آملی (متولد 1307ش) منتشر شده است. این شرح و تعلیقه شش جلدی شامل تمامی نه جلد اسفار می شود.
درباره این اثر چند نکته گفتنی است:
کتاب با چاپی خوب به همراه فهرست مطالب منتشر شده است.
مطالعه کتاب الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (ارشاد) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور

[ویکی شیعه] الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (کتاب). اَلاْسْفارُ الاْرْبَعَة، عنوان اثر مشهور فلسفی صدرالدین شیرازی، ملقب به صدر المتألهین و ملاصدرا (حدود ۹۷۹-۱۰۵۰ق). مؤلف نام کامل کتاب را الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة نهاده است. نام این کتاب از چهار سفر یک حکیم متأله بهره برده است. سفرهای چهارگانه عبارتند از: من الخلق الی الحق؛ فی الحق بالحق؛ من الحق الی الخلق بالحق؛ فی الخلق بالحق.
این کتاب از جهت جامعیت و دامنۀ تأثیر بر حوزه حکمت اسلامی در سده های اخیر - به ویژه جریان « حکمت شیعی » - جایگاه ممتازی دارد. بسیاری از آثار حکمای نسل های بعد با اقتباس یا الهام گرفتن از این اثر پدید آمده اند. نویسنده این کتاب، برای اثبات ادعاهای فلسفی خویش از براهین عقلی، آیات، روایات و کشف و شهود عرفانی استفاده کرده است.
در حیات علمی صدرالدین، ۳ دوره متمایز وجود دارد:

پیشنهاد کاربران

بپرس