[ویکی فقه] الشافی فی شرح الکافی (کتاب). الشافی فی شرح الکافی اثر ملا خلیل بن الغازی القزوینی (م ۱۰۹۸ ق) به زبان عربی است. که توسط آقای محمدحسین درایتی تحقیق شده است.دو شرح فارسی و عربی به نام: الصافی فی شرح الاصول الکافی و الشافی فی شرح الاصول الکافی، از مولف موجود می باشد. شرح فارسی آن در سال ۱۳۳۲ ق، در هند به چاپ رسیده است؛ ولی شرح عربی آن تاکنون مخطوط بوده است.
از آن جایی که ملا خلیل قزوینی، مسلک اخباری داشته، انگیزه خود را در تالیف این کتاب، وجود اشکالاتی در برخی از شروح الکافی می داند که به زعم وی، منشا آن، ورود برخی آرای فلاسفه و معتزله به حوزه علوم حدیث است. به همین جهت، وی تلاش می کند که با اعتماد به دسته ای از آیات قرآن و بدون بهره گیری از استدلال عقلی، به تفسیر معانی حدیث و برخی متشابهات آیات بپردازد.
ویژگی های کتاب
شرح با مقدمه ای از دبیر کنگره بین المللی شیخ کلینی و سپس محقق، در مورد شخصیت و آثار شارح و زندگانی وی آغاز، و در ادامه متن کتاب الکافی شرح می گردد.از ویژگی این شرح، تفسیر آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السّلام است، که شارح توانسته، به نتایجی در خصوص اثبات امامت امیرالمؤمنین علیه السّلام و ائمه معصوم علیهم السّلام نائل شود همچنین در این کتاب، به شرح و توضیح لغات غریبه، ضبط صحیح اسما، اماکن، روات و... پرداخته شده و شناسایی برخی رجال سلسله سند و نسخه شناسی ای بر کتاب انجام گرفته است.به عقیده او برخی از شروح اصول الکافی، مشتمل بر اشکالاتی است که منشا آن، ورود برخی از آرای فلاسفه و معتزله و نیز برخی اجتهادات مخالفان در جوامع اولیه روایی اصحاب امامیه (اصول حدیثی) بوده است. هر گروه در حل مشکلات و تفسیر مبهمات، بدون اعتماد به محکمات، صرفا به آرای شخصی خود استناد و اعتماد کرده اند، و هر طایفه، خود را امام و مقتدای خویش قرار داده اند. از این رو، وی در این شرح، تلاش دارد بدون بهره گیری از آرای ظنی و استدلالات عقلی، بلکه با اعتماد به محکمات آیات، به تفسیر و شرح برخی متشابهات بپردازد. در این رهگذر نیز، به نتایج جالبی در خصوص اثبات امامت امیرالمؤمنین علی علیه السّلام و اولاد طاهرینش دست یافته است که می توان آن را ویژگی بارز این شرح دانست. چنانچه گفته شد از ویژگی این شرح را می توان به تفسیر نمون آیات و روایات اشاره کرد.
روش مؤلف در نگارش
مؤلف در تفسیر آیات قرآن از شیوه کلامی، بهره گرفته است، به طوری که روش او در خصوص تفسیر آیات متشابه قرآنی، دو گونه است: یا به شکل ابداء احتمالات گوناگون و غیر متناقض با یکدیگر است که ممکن است از یک آیه اراده شود؛ زیرا به عقیده شارح، قرآن، دارای ظاهر و باطن است و باطن قرآن، بطون کثیره ای دارد، چنانچه در حدیث آمده است: «قرآن، حمال ذو وجوه» یا تفسیر آیه متشابه، از طریق نقل و روایت، با حذف منقول عنه است.به گفته شارح، از میان احتمالات مختلفی که در تفسیر یک آیه یا روایت بیان می شود، احتمالی که ابتدا مطرح می شود، نسبت به احتمال لاحق، از اولویت و وجاهت بیشتری برخوردار است و هر گاه، احتمال لاحق، با عبارت: «و یحتمل» و «و یمکن» آغاز شده باشد، نشانگر آن است که تفاوت میان معنای سابق و لاحق، چشمگیر و قابل توجه است؛ ولی هر گاه، احتمال لاحق، با «او» آغاز شود، تفاوت میان دو معنا و احتمال اندک است.هرگاه احتمال لاحق، با «اما» یا به صورت احتمالات متعدد مانند: احتمال اول و دوم و... ذکر شود، تفاوت میان احتمالات، بسیار اندک است.
نسخه های کتاب
...
از آن جایی که ملا خلیل قزوینی، مسلک اخباری داشته، انگیزه خود را در تالیف این کتاب، وجود اشکالاتی در برخی از شروح الکافی می داند که به زعم وی، منشا آن، ورود برخی آرای فلاسفه و معتزله به حوزه علوم حدیث است. به همین جهت، وی تلاش می کند که با اعتماد به دسته ای از آیات قرآن و بدون بهره گیری از استدلال عقلی، به تفسیر معانی حدیث و برخی متشابهات آیات بپردازد.
ویژگی های کتاب
شرح با مقدمه ای از دبیر کنگره بین المللی شیخ کلینی و سپس محقق، در مورد شخصیت و آثار شارح و زندگانی وی آغاز، و در ادامه متن کتاب الکافی شرح می گردد.از ویژگی این شرح، تفسیر آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السّلام است، که شارح توانسته، به نتایجی در خصوص اثبات امامت امیرالمؤمنین علیه السّلام و ائمه معصوم علیهم السّلام نائل شود همچنین در این کتاب، به شرح و توضیح لغات غریبه، ضبط صحیح اسما، اماکن، روات و... پرداخته شده و شناسایی برخی رجال سلسله سند و نسخه شناسی ای بر کتاب انجام گرفته است.به عقیده او برخی از شروح اصول الکافی، مشتمل بر اشکالاتی است که منشا آن، ورود برخی از آرای فلاسفه و معتزله و نیز برخی اجتهادات مخالفان در جوامع اولیه روایی اصحاب امامیه (اصول حدیثی) بوده است. هر گروه در حل مشکلات و تفسیر مبهمات، بدون اعتماد به محکمات، صرفا به آرای شخصی خود استناد و اعتماد کرده اند، و هر طایفه، خود را امام و مقتدای خویش قرار داده اند. از این رو، وی در این شرح، تلاش دارد بدون بهره گیری از آرای ظنی و استدلالات عقلی، بلکه با اعتماد به محکمات آیات، به تفسیر و شرح برخی متشابهات بپردازد. در این رهگذر نیز، به نتایج جالبی در خصوص اثبات امامت امیرالمؤمنین علی علیه السّلام و اولاد طاهرینش دست یافته است که می توان آن را ویژگی بارز این شرح دانست. چنانچه گفته شد از ویژگی این شرح را می توان به تفسیر نمون آیات و روایات اشاره کرد.
روش مؤلف در نگارش
مؤلف در تفسیر آیات قرآن از شیوه کلامی، بهره گرفته است، به طوری که روش او در خصوص تفسیر آیات متشابه قرآنی، دو گونه است: یا به شکل ابداء احتمالات گوناگون و غیر متناقض با یکدیگر است که ممکن است از یک آیه اراده شود؛ زیرا به عقیده شارح، قرآن، دارای ظاهر و باطن است و باطن قرآن، بطون کثیره ای دارد، چنانچه در حدیث آمده است: «قرآن، حمال ذو وجوه» یا تفسیر آیه متشابه، از طریق نقل و روایت، با حذف منقول عنه است.به گفته شارح، از میان احتمالات مختلفی که در تفسیر یک آیه یا روایت بیان می شود، احتمالی که ابتدا مطرح می شود، نسبت به احتمال لاحق، از اولویت و وجاهت بیشتری برخوردار است و هر گاه، احتمال لاحق، با عبارت: «و یحتمل» و «و یمکن» آغاز شده باشد، نشانگر آن است که تفاوت میان معنای سابق و لاحق، چشمگیر و قابل توجه است؛ ولی هر گاه، احتمال لاحق، با «او» آغاز شود، تفاوت میان دو معنا و احتمال اندک است.هرگاه احتمال لاحق، با «اما» یا به صورت احتمالات متعدد مانند: احتمال اول و دوم و... ذکر شود، تفاوت میان احتمالات، بسیار اندک است.
نسخه های کتاب
...
wikifeqh: الشافی_فی_شرح_الکافی_(کتاب)
[ویکی شیعه] الشافی فی شرح الکافی (کتاب). الشافی فی شرح الکافی کتابی به زبان عربی نوشته ملا خلیل قزوینی. این کتاب، شرح مزجی مفصّلی است بر کتاب کافی ثقة الاسلام محمّد بن یعقوب کلینی که به دستور خلیفه سلطان حسین مرعشی (م ۱۰۶۴ ق)- که همدرس ملّا خلیل بوده- نگاشته است. قزوینی، تنها اصول کافی و کتاب الطهارة از فروع کافی را شرح نموده و موفق به اتمام آن نشده است.
مُلا خَلیل بن غازی قَزوینی از عالمان شیعه در قرن یازدهم قمری و اهل قزوین است. از اساتید مشهور او می ان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد. ملا خلیل، مدتی عهده دار تولیت آستان عبدالعظیم حسنی را عهده دار بود و به علت حکم تحریم نماز جمعه برکنار شد. از دیگر ویژگی های او گرایش به اخباریان و مخالفت با فلاسفه و اجتهاد بود. علیرغم این روحیات و ویژگی ها آنچه در بیان معاصران ملاخلیل قزوینی ذکر شده، همگی در تحمید و تمجید مقام علمی او بوده است.
ملا خلیل این شرح را دستور خلیفه سلطان حسین مرعشی (متوفای ۱۰۶۴ ق)- که همدرس ملّا خلیل بوده- نگاشته است و دیگر از آن جایی که ملّا خلیل قزوینی، مسلک اخباری داشته، انگیزه خود را در تألیف این کتاب، وجود اشکالاتی در برخی از شروح الکافی میداند که به زعم وی، منشأ آن، ورود برخی آرای فلاسفه و معتزله به حوزه علوم حدیث است. به همین جهت، وی تلاش می کند که با اعتماد به دستهای از آیات قرآن و بدون بهره گیری از استدلال عقلی، به تفسیر معانی حدیث و برخی متشابهات آیات بپردازد.
مُلا خَلیل بن غازی قَزوینی از عالمان شیعه در قرن یازدهم قمری و اهل قزوین است. از اساتید مشهور او می ان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد. ملا خلیل، مدتی عهده دار تولیت آستان عبدالعظیم حسنی را عهده دار بود و به علت حکم تحریم نماز جمعه برکنار شد. از دیگر ویژگی های او گرایش به اخباریان و مخالفت با فلاسفه و اجتهاد بود. علیرغم این روحیات و ویژگی ها آنچه در بیان معاصران ملاخلیل قزوینی ذکر شده، همگی در تحمید و تمجید مقام علمی او بوده است.
ملا خلیل این شرح را دستور خلیفه سلطان حسین مرعشی (متوفای ۱۰۶۴ ق)- که همدرس ملّا خلیل بوده- نگاشته است و دیگر از آن جایی که ملّا خلیل قزوینی، مسلک اخباری داشته، انگیزه خود را در تألیف این کتاب، وجود اشکالاتی در برخی از شروح الکافی میداند که به زعم وی، منشأ آن، ورود برخی آرای فلاسفه و معتزله به حوزه علوم حدیث است. به همین جهت، وی تلاش می کند که با اعتماد به دستهای از آیات قرآن و بدون بهره گیری از استدلال عقلی، به تفسیر معانی حدیث و برخی متشابهات آیات بپردازد.
wikishia: الشافی_فی_شرح_الکافی_(کتاب)